چکیده:

هدف از انجام این پژوهش بررسی جایگاه و نقش تزکیه در سه گفتمان تربیتی سعادت، ریاضت و سلامت و مقایسه آن با گفتمان تربیتی قرآنی است. روش پژوهش کیفی از نوع تحلیلی- استنباطی و تحلیل تطبیقی است. جامعه تحلیلی کلیه کتاب‌ها، اسناد و پایگاه‌های تربیتی مرتبط با موضوع تزکیه و گفتمان‌سازی بوده که به‌طور هدفمند از این جامعه بخش‌هایی که مولفه‌های پژوهشی را پوشش می­داده است فیش‌برداری و به‌طور عمیق مورد مطالعه قرار گرفته است. همزمان با جمع‌آوری داده­ها، اطلاعات جمع‌آوری شده به‌طور مستمر و پیوسته مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته‌های حاصل حاکی از این است که در هر سه گفتمان، تزکیه از جایگاهی رفیع برخوردار است. در گفتمان سعادت فرایند تربیت دو بخشی است: بخشی از آن تزکیه و بخش دیگر آن تعلیم است. جایگاه و نقش تزکیه در فرایند تربیت هم ارز تعلیم است. در گفتمان سلامت، تزکیه همه فرایند تربیت است و نقش و جایگاه آن بی‌بدیل و بی‌نظیر است. در گفتمان ریاضت، تعلیم در فرایند تربیت جایگاهی ندارد. زیرا این دیدگاه معتقد است تزکیه معرفت آفرین است و نیازی به تعلیم نیست. در این گفتمان (ریاضت) فرایند تربیت دو بخشی است: بخشی از آن تزکیه و بخش دیگر تحلیه است. تزکیه هم شرط لازم برای تحقق تحلیه است و هم شرط لازم برای تحقق هدف تربیت. در گفتمان تربیتی قرآن، فرایند تربیت دو بخش دارد: تعلیم و تزکیه. گفتمان تربیتی قرآن با گفتمان ریاضت و گفتمان سلامت مخالف و به گفتمان سعادت بسیار نزدیک است. و نهایتاً این که در آموزش و پرورش رسمی تزکیه باید جایگاهی هم ارز آموزش داشته باشد و متناسب با آن برنامه‌های لازم تدارک دیده شود.

واژه‌های کلیدی: تزکیه، گفتمان تربیتی، گفتمان ریاضت، گفتمان سعادت، گفتمان سلامت، گفتمان تربیتی قرآن، آموزش و پرورش رسمی

نویسنده:

دکتر محمد داودی: دانشیار تاریخ و فلسفه تعلیم و تربیت گروه علوم تربیتی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه. قم.ایران

نشریه مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی - سال دوم، شماره 4، پاییز 1396.

برای مشاهده کامل مقاله روی فایل مقابل کلیک کنید.