صاحب‌خبر - به گزارش سرويس بين الملل خبرگزاري آريا، رجب طيب اردوغان رئيس جمهوري ترکيه بدون تعيين مخاطب خاص و به صورت تلويحي خطاب به احزاب مخالف، کشورهاي اروپايي و آمريکا گفت: با اختلال در بازار ارز و مداخله ارزي، نمي توانيد ما را شکست دهيد. وي که در گردهمايي انتخاباتي مردم شهر اسپارتاي ترکيه سخن مي گفت، در واکنش به افزايش نرخ ارزهاي خارجي و به خصوص دلار در روزهاي اخير در ترکيه، مدعي شد که اختلال در بازار ارز ترکيه توطئه اي ساختگي بوده و براي زمين زدن دولت اين کشور طراحي شده است. اردوغان دو هفته پيش «دشمنان ترکيه، دلالان ارز و لابي هاي سودجو» را عامل بحران پولي کشور معرفي کرده بود. او ديروز از مردم خواست دلار و يورو را از «زير بالش» درآورده و به لير تبديل کنند. بينالي يلدريم نخست وزير ترکيه هم اطمينان داده که «نوسان در بازار ارز موقتي و دوره اي است». اما شهروندان ترکيه هنوز نسبت به تضمين هاي دولت اعتماد ندارند و همچنان در صف هاي خريد طلا، دلار و يورو هستند. افزايش نرخ انواع ارز در بازار ترکيه که از اول سال جاري ميلادي آغاز شده، همچنان ادامه دارد به طوري که لير ترکيه در 6 ماه گذشته حدود يک چهارم ارزش خود را از دست داده است. بهاي هر دلار آمريکا در اوايل سال جاري ميلادي 3.7 لير و قيمت هر يورو نيز 4.5 لير بود ولي در معاملات امروز هر دلار آمريکا به قيمت 4.70 لير و هر يورو نيز به نرخ 5.50 لير فروخته شد. افزايش ناگهاني نرخ ارز در ترکيه طي روزهاي اخير و در آستانه انتخابات زودهنگام رياست جمهوري و مجلس ترکيه که قرار است در سوم تيرماه برگزار شود، موجب واکنش مقامات و احزاب ترکيه شده و مقامات دولت اين کشور اين افزايش را نتيجه يک توطئه و احزاب و چهره هاي منتقد دولت نيز آن را نتيجه بي تدبيري و ضعف برنامه هاي دولت در کنترل بازار ارز مي دانند. واحد پول ترکيه از اوايل سال جاري ميلادي بيش از 20 درصد از ارزش خود را از دست داده و مردم در بيم و هراس بر باد رفتن داريي هايشان به سمت خريد طلا، يورو و دلار هجوم برده اند، در صورت تداوم اين روند به نظر مي رسد بالاخره پاشنه آشيل مرد پرقدرت ترکيه رو شده و رقباي اردوغان با استفاده از اين ضعف، در صدد پايان دادن بر سلطه 15 ساله وي برآيند. اردوغان براي مقابله با بحران، نسخه اي را که بانک مرکزي براي او پيچيده به اکراه پذيرفته است. بانک مرکزي ترکيه تصميم گرفته نرخ سود بانکي را سه درصد افزايش داده و به 16.5 درصد رسانده و ارزش لير را بازگرداند. اين بانک همچنين وعده داده به شرکت ها کمک کند تا بخشي از بدهي خارجي خود را به راحتي پرداخت کنند. در شرايط فعلي، تنها راه مقابله با بحران لير افزايش نرخ سود بانکي است که از يک سو، روش مورد علاقه اردوغان نيست و از سوي ديگر، تاثير مثبت آن در طولاني مدت قطعي و مسلم نيست. رئيس جمهوري ترکيه تاکيد مي کند که لير به جاي آنکه در بانک باشد، بايد صرف سرمايه گذاري و رشد صنعت و بازار شود. افزايش نرخ بهره باعث شده که لير اندکي از ارزش از دست رفته را بازيابد اما اقتصاددانان نگران هستند که اقتصاد اين کشور نتواند به طور کامل از اين وضعيت ناخوشايند خارج شود. اين نگراني به دليل تجربه ناموفقي است که اين کشور در سال هاي اخير داشته است. بحران لير و وخامت نسبي اوضاع معيشتي مردم در يک سال اخير ترديدهايي را در مورد آينده عدالت و توسعه ايجاد کرده است. گروه تحقيقاتي «متروپول» که در آنکارا مستقر است، ماه آوريل نتايج يک نظرسنجي را منتشر کرد که در آن آمده بود که 50.6 درصد از مردم مي گويند شرايط معيشتي و سطح رفاهي آنها در يک سال گذشته «وخيم شده است.» تنها 16.6 درصد از اوضاع زندگي خود ابراز رضايت کرده اند. گفته مي شود اين مساله به دليل آن است که در حدود دو سال اخير يعني پس از کودتاي 2016 ترکيه اردوغان تلاش کرده تا قدرت را در دستان خود متمرکز کند. لذا، دخالت هاي وي روند رونق اقتصادي را معکوس کرده است. کاهش ارزش لير بيش از همه به کسب و کارهاي کوچک و بخش زيادي از افراد طبقه متوسط لطمه زده است؛ يعني همان دسته اي که اردوغان همواره به آراي آنها متکي بوده است. شايد حاکمان سياسي و مديران اقتصادي ترکيه تا روز انتخابات راهکار موقتي ارائه دهند اما اگر قولي درباره حفظ استقلال بانک مرکزي ندهند، هم اردوغان از آراي اين طبقه محروم مي شود و هم فرار سرمايه ها از ترکيه و روند سقوط لير ادامه خواهد يافت. نشريه دي ولت (آلمان)، در تحليلي نوشت: در سخنان اردوغان، نگراني و حتي ترس موج مي زند. به علت وضعيت بد اقتصادي و کاهش ارزش لير، رجب طيب اردوغان از هموطنان خود خواسته تا ارزهاي ذخيره خود را به ارز در حال تضعيف ترکيه تبديل کنند. انتخابات رياست جمهوري روز ٢٤ ژوئن برگزار خواهند شد و عرصه اقتصاد به گونه اي رفتار مي کند که گويي از پيروزي احتمال رئيس جمهور هراس دارد. او اعلام کرده بود که مي خواهد در آينده، سياست تعيين نرخ بهره را خود در دست بگيرد. اين بدان معني است که استقلال در حال حاضر شديدا محدود شده بانک مرکزي ترکيه، به طور کامل از بين خواهد رفت. اگر براي مصرف فوري به پول نياز باشد، مبادله ارز در حال حاضر يک ايده خوب مي باشد. اما کسي که پس انداز ارزي خود را به لير تبديل کند، در طولاني مدت مي تواند پول زيادي را از دست بدهد. از ابتداي سال جاري، لير حدود ٢٠ درصد از ارزش خود را از دست داده است. پيروزي هاي انتخاباتي بي وقفه اردوغان از سال ٢٠٠٠ تا کنون، به اين علت است که ترک ها تحت حکومت وي وضعيت بهتري داشته و شاهد رشد اقتصادي، افزايش دستمزدها و کاهش بيکاري بوده اند. عامل اصلي به قدرت رسيدن وي، بحران بانکي و ارز ترکيه در اواخر ٢٠٠٠ و اوايل سال ٢٠٠١ مي باشد. وضعيت اقتصادي امروز، تقريبا مشابه وضعيت ١٨ سال پيش است. در آن زمان نيز ارزش لير به طور چشمگيري در برابر دلار کاهش يافت، همه کالاها گرانتر شده و شرکت ها ديگر نمي توانستند وام هاي ارز خارجي خود را پرداخت کنند. هم اکنون امکان دارد وضعيت مشابهي رخ دهد. علت اصلي بحران سال ٢٠٠١/٢٠٠٠ فساد فراگير، به خصوص در بخش بانکي دولتي بود. بر اساس اظهارات اکثر کارشناسان، فساد نيز يکي از مشخصه هاي نظام حکومتي اردوغان است. اخبار بد اقتصادي به طور خودکار به اين معني نيست که اردوغان در انتخابات شکست خواهد خورد. به منظور تضمين پيروزي حتمي، اردوغان بايد در همان دور اول انتخابات رياست جمهوري پيروز شود. در همان زمان نيز قانون اساسي جديدي اعمال مي شود که اردوغان از طريق رفراندوم با نتيجه بسيار تنگاتنگي (٥١,٨ درصد) به تصويب رساند. آخرين نظرسنجي ها در ماه مه، محبوبيت او را ٤٣ درصد اعلام مي کند. با وجود اين که تقريبا همه رسانه ها تحت کنترل وي قرار داشته و بسياري از مردم جرات نمي کنند که انتخاب هاي سياسي خود را به نظرسنجيان ابراز کنند.∎​