صاحب‌خبر - کاغذ پاره‌های آمریکایی
محمدرضا ستاری
پس از اتخاذ رویکرد یکجانبه‌گرای افراطی توسط دولت دونالد ترامپ در‌خصوص روند و توافقات بین‌المللی و حتی نحوه مواجهه با متحدان سنتی این کشور، ایالات متحده آمریکا از شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد خارج شد. هر چند بنا به شعارهای انتخاباتی ترامپ در خصوص دیدگاه او نسبت به سازمان‌های بین‌المللی و تهدیدش مبنی بر خروج از ناتو و اعمال فشار بر سازمان ملل، اتخاذ چنین رویکردهایی از سوی رئیس ایالات متحده آمریکا بعید به نظر نمی‌رسید، اما با توجه به فضای ملتهب نظام بین‌الملل به واسطه اقدامات کاخ سفید، خروج یکباره از شورای حقوق بشر به عنوان ابزار و اهرم فشار دیپلماتیک آمریکا بر روی سایر رقبا، باعث بهت و حیرت کارشناسان شد.
در همین راستا نیکی هیلی نماینده آمریکا در سازمان ملل متحد طی کنفرانسی خبری که با حضور مایک پمپئو وزیر خارجه این کشور همراه بود، اعلام کرد که ایالات متحده به دلیل جانبداری نهادیه این شورا علیه رژیم صهیونیستی از این شورا خارج خواهد شد. او با طرح این ادعا که این شورا شایستگی نامش را ندارد، گفت: وقتی که شورای به اصطلاح حقوق بشر نمی تواند به نقض حقوق بشر در ونزوئلا و ایران رسیدگی کند و جمهوری دموکراتیک کنگو را به عنوان یک عضو می‌پذیرد، ارزش اسم خود را از دست می دهد.
ما سال گذشته گفته بودیم در صورتی در این شورا حضور خواهیم داشت که اصلاحات اساسی در آن صورت بگیرد، اما با توجه به عدم رسیدگی به خواست‌های آمریکا، دیگر لزومی برای باقی ماندن در آن احساس نمی‌کنیم. هیلی همچنین با بیان اینکه عضویت کشورهایی همچون چین، کوبا و ونزوئلا که خودشان به نقض حقوق بشر متهم هستند مورد انتقاد است، گفت: تنها راه بازگشت مجدد ما به شورای حقوق بشر سازمان ملل، انجام اصلاحات در این شورا است. او همچنین شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد را به خصومت علیه اسرائیل متهم کرد و گفت که این نهاد در سال جاری پنج قطعنامه علیه اسرائیل تصویب کرده که بیش از پنج برابر تعداد قطعنامه‌هایی است که در مجموع علیه کره شمالی، ایران و سوریه به تصویب رسانده است. تمرکز غیرمتعارف بر اسرائیل و خصومت بی‌پایان نسبت به آن ثابت می‌کند که این شورا انگیزه‌های سیاسی جانبدارانه دارد و هدف آن حقوق بشر نیست.
نماینده آمریکا در سازمان ملل پیش از این با انتشار بیانیه‌ای در روزنامه واشنگتن پست مدعی شده بود که نمی‌توان پذیرفت شورای حقوق بشر هنوز حتی یک مصوبه نیز علیه اقدامات دولت ونزوئلا صادر نکرده درحالی که از ماه مارس تاکنون، پنج قطعنامه مغرضانه علیه اسرائیل در این شورا به تصویب رسیده است. اگر قرار است این شورا اعتباری داشته باشد، لازم است که یک‌سونگری خود علیه اسرائیل را کنار بگذارد.
ابزاری دیگر برای بست سلطه هژمونیک آمریکا
در همین رابطه و در حالی که دولت آمریکا سال گذشته به بهانه حمایت از اسرائیل از یونسکو نیز خارج شده بود، آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل متحد در واکنش به این اقدام آمریکا، آن را باعث تاسف دانست و گفت که اساس شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد نقش بسیار مهمی در تحکیم حقوق بشر و حمایت از آن در سرتاسر جهان دارد. پیش از این نیز دیده بان حقوق بشر، خروج آمریکا از شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد را بازتاب غم انگیز سیاست‌های یک‌بعدی واشنگتن در دفاع از سوء‌استفاده‌های رژیم صهیونیستی نامید و آن را تعجب‌آور ندانست.
اقدام آمریکا برای خروج از شواری حقوق بشر در حالی صورت گرفت که به عقیده کارشناسان این شورا یکی از ابزارهای مهم دیپلماسی آمریکا در جامعه جهانی به حساب می‌آید به طوری که بوریس جانسون وزیر خارجه انگلیس هر چند نسبت به این اقدام آمریکا انتقاد کرده، اما شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد را برای حساب‌کشی از کشورها حیاتی می‌داند. سایر تحلیل‌‌گران آمریکایی نیز معتقدند تصمیم آمریکا برای خروج از شورای حقوق بشر هر چند باعث می‌شود که اسرائیل بزرگترین حامی خود را در این شورا از دست بدهد، اما این پیام را نیز در خود مستتر دارد که دولت ترامپ قصد ندارد در مسائل حقوق بشری نقشی جهانی داشته باشد و ابزارهای دیگری را برای بست قدرت هژمونیک خود برگزیده است.
فرار به جلو
در همین راستا، سیدعلی خرم استاد حقوق بین‌الملل و سفیر اسبق ایران در مقر اروپایی سازمان ملل در خصوص دلایل خروج آمریکا از شورای حقوق بشر سازمان ملل به «ابتکار» گفت: زمانی شورای حقوق بشر می‌تواند برای آمریکا اهرمی دیپلماتیک باشد که این کشور ملزم به تن دادن به روندهای دموکراتیک باشد. اگر قرار باشد خود ایالات متحده یکی از ناقضان حقوق بشر باشد، به طبع خواستار حضور در نهادی نخواهد بود که در آنجا مورد شماتت قرار گرفته و حرفی نیز برای گفتن نداشته باشد.
اقدامی که ترامپ برای جداسازی فرزندان پناهندگان صورت داده، یک نقض آشکار حقوق انسانی و بشری است که در شورای حقوق بشر مرتباً نسبت به آن تحت فشار قرار گرفته است. در زمینه‌های دیگر نیز مانند موضوع زنان و آزار و اذیت آنها که خود ترامپ بزرگترین سمبل آن است، آثاری حقوقی و سیاسی در زمینه حقوق بشر متوجه آمریکا است. در زمان اوباما این کشور حدوداً این مسائل را سعی می‌کرد رعایت کند، اما اکنون با وجود شخصیتی مانند ترامپ، دولت آمریکا قصد ندارد در جایگاهی قرار بگیرد که هم هزینه بپردازد و هم مورد محکومیت
واقع شود.
در نتیجه از شورای حقوق بشر با بهانه‌های مختلف خارج می‌شود، چرا که احساس می‌کند دیگر این شورا جای آمریکا نیست. با نگاهی به گذشته درمی‌یابیم که ترامپ حتی قصد نداشت در اجلاس گروه 7 نیز شرکت کند زیرا همه کشورهای حاضر در این گروه در حال سرزنش کردن آمریکا و اقدامات ترامپ بودند. بنابراین معتقدم در دوران کنونی به غیر شورای حقوق بشر، هر جایی که آمریکا در آنجا مورد شماتت قرار بگیرد، چنین راهبردی از سوی دولت‌مردان این کشور اتخاذ خواهد شد.
این دیپلمات پیشین کشورمان در پاسخ به این سوال که آیا اتخاذ چنین رویکردی موجب تضعیف اهرم‌های دیپلماسی آمریکا نخواهد شد؟ توضیح داد: البته که تضعیف خواهد شد. اما ترامپ فکر می‌کند که می‌تواند از جهت دیگری با توجه به سیاست زورگویی و یکجانبه‌گرایی دیگران را مرعوب کند.
اگر در گذشته اوباما از راه مسائل حقوق بشری دیگر کشورها را تحت فشار قرار می‌داد، امروز ترامپ از باب زورگویی و یکجانبه‌گرایی وارد میدان شده است که نمونه‌های بارز آن را در مسائلی همچون خروج از برجام، فشار بر اروپا و چین و موارد دیگر شاهد هستیم.∎
نظر شما