چکیده
برای توسعهی گسترده صنعت برق در کشور علاوه بر بهبود عملکرد فنی و اقتصادی نیاز به افزایش کارایی زیست محیطی از طریق کاهش انتشار آلاینده ها و مقدار تلفات است. بنابراین حضور ستاده های نامطلوب در کنار ستاده های مطلوب نقش تعیین کنندهای در عملکرد صنعت برق خواهد داشت. رهیافت تحلیل پوششی داده ها (DEA) به طور گسترده در ارزیابی کارایی صنعت برق مورد استفاده قرار می گیرد. در مدلهای DEA سنتی، کارایی نسبی واحدهای تصمیم گیرنده با استفاده از چند ورودی و خروجی محاسبه می شود، اما عیب بزرگ این مدل ها نادیده گرفتن ساختار درونی یا پیوندهای میان بخش های مختلف یک سازمان یا فرآیند تولیدی است. مدل های شبکه ای ضمن برطرف کردن این عیب بزرگ، وابستگی بین اجزا را در نظر گرفته و ناکارایی را با دقت بیشتری برآورد می کنند. در این تحقیق با استفاده از ترکیب مدل غیرشعاعی SBM و ساختار شبکه سه بخشی به ارزیابی کارایی زیست محیطی 15 شرکت برق منطقه ای ایران در بازهی زمانی 1393-1389 پرداخته شده است. شبکه برق در کشور از سه بخش تولید، انتقال و توزیع تشکیل شده که با استفاده از دو واسطه برق تولید شده و برق منتقل شده به هم وابسته هستند و کارایی سراسری برق توسط آنها تعیین میشود. نتایج تحقیق نشان میدهد که بخش تولید بیشتر از دو بخش دیگر بر کارایی کل اثر میگذارد و نمرات کارایی شرکتها را به میزان قابل توجهی کاهش می دهد. شرکت خوزستان بالاترین کارایی و شرکت غرب بدترین عملکرد را در کل شبکه برق داشته اند. نتایج حاصل از این تحقیق می تواند موجب شناخت درست تر موقعیت کلی شرکتهای برق و سیاست گذاری مناسب برای بهبودعملکرد آنها را فراهم آورد.
کلیدواژهها: کارایی زیست محیطی؛ ستاده مطلوب و نامطلوب؛ تحلیل پوششی داده های شبکه ای (NDEA)؛ مدل مازاد مبنای (SBM)؛ شرکت برق منطقهای
نویسندگان:
سیاب ممی پور: استادیار دانشکده اقتصاد، دانشگاه خوارزمی، تهران
بهنام نجف زاده: دانشجوی کارشناسی ارشد، رشته مهندسی سیستم های اقتصادی – اجتماعی، دانشکده اقتصاد دانشگاه خوارزمی، تهران
فصلنامه تحقیقات اقتصادی - دوره 53، شماره 2، تابستان 1397.
∎
نظر شما