ائتلاف های پیروز در انتخابات پارلمانی عراق با در نظر داشتن پیام سنگین مشارکت پایین مردم (44 و نیم درصدی) در این دوره از انتخابات به خاطر برخی سرخوردگی ها از سه دولت قبل، اکنون و با دریافت ویژگی های این دوره ، به دنبال رایزنی های فشرده برای تشکیل دولتی کارآمد و توانمند مطابق میل مردم هستند تا بتواند انتظارات آنان را پاسخگو باشد و مشارکت ها را در انتخابات بعدی یعنی 2022 میلادی افزایش دهد.
در چنین وضعیتی مردم عراق و بسیاری از کشورهای منطقه و جهان و به ویژه کشورهای همسایه با اهداف، انتظارات و نگاه های جداگانه و مختلف به دنبال روشن شدن سرنوشت تشکیل دولت آینده عراق و ترسیم خطوط سیاسی خود با آن در چهار سال آینده هستند و در این مقطع حساس سیاسی هر یک از دو گروه منتظران چه مردم عراق و چه کشورهای دیگر، در جای خود قابل بررسی و تامل است.
مردم عراق از منظر نتایج انتخابات و ارسال پیام های روشن و شفافی که با آرای خود برای تشکیل دولت آینده به همه سیاستمداران این کشور دادند، در انتظار برآورده شدن انتظارات از دولت جدید هستند تا بتوانند آینده ای روشن را با تشکیل یک دولت خدمتگرا برای رفع برخی مشکلات از جمله زیرساخت های لازم مانند برق ، آب ، بهداشت و مدرسه و نظایر آن را رقم بزنند.
باید در نظر داشت که انتخابات اخیر عراق به عنوان ششمین انتخابات در سال های اخیر به خصوص بعد از سقوط رژیم بعثی دارای ویژگی هایی بود که کمتر می توان در سایر موارد گذشته آنها را دنبال کرد و همین ویژگی ها مسوولیت دولت آینده عراق را به مراتب سخت تر و وجه تمایز آن را در صورت دریافت پیام مردم، برجسته تر خواهد کرد.
پیام های مردم در انتخابات اخیر عراق به مراتب روشن و شفاف بود و می توان موارد زیر را از آن دریافت کرد :
- جامعه عراق جوان و به دنبال کادرسازی و روی کارآوردن نخبگان جوان و جوانگرایی برای تصمیم های سرنوشت ساز است .
- برای جامعه امروز عراق به دور از برخی خط کشی ها مانند شیعه، سنی، کرد و نظایر آن مهم ترین ملاک بازگشت به هویت ملی اصیل گذشته و انتخاب سیاستمداران عملگرا در برابر حرفگرا است.
مردم عراق به دنبال احزاب و گروه های با برنامه به خصوص در عرصه های اقتصادی هستند تا بر اساس آن بسرعت حیات دوباره خود را به دنبال سال ها خرابی و جنگ و خونریزی های گذشته بازیافته و از وضعیت کنونی عبور کند.
- مردم عراق با وجود تجربه گذشته و نگاه مرجعیت مبنی بر این که آزموده را آزمودن خطاست، یک بار دیگر با حضور نه چندان گسترده در انتخابات به دولتمردان عراقی فرصت آزمون دیگری برای خدمت می دهند تا آنان را با تغییر نمایندگان محک بزنند.
مردم عراق با وجود تهدیدهای داعش مبنی بر حمله به صندوق های آرا و رای دهندگان برای فردایی روشن پای صندوق ها حضور یافتند تا با پشت سرگذاشتن تشکیل دولتی مقتدر و از بین رفتن برخی ناامنی ها جایگاه منطقه ای و جهانی خود را بازیابد.

اما کشورهای همسایه و منطقه نیز با توجه به جایگاه و نفوذ هر یک از آنها در روابط و مناسبات کنونی عرصه بین الملل و فعالیت ها و رایزنی هایی که در ماه های اخیر چه قبل و چه بعد از انتخابات در عراق انجام داده اند ، در انتظار اعلام نتیجه رایزنی های گروه ها و ائتلاف های سیاسی در درون حاکمیت عراق برای تشکیل دولت جدید هستند تا بر اساس نگاه های روسای ثلاث در عراق (رییس جمهوری، رییس مجلس و نخست وزیر ) خطوط سیاسی ماه های آینده با بغداد ترسیم و رایزنی های لازم را در ارتباط با آن انجام دهند.
بر اساس آخرین اخبار و تحلیل های اعلام شده در چنین وضعیت و شرایط حساسی ائتلاف های پیروز، این روزها رایزنی های سختی را همراه با برخی شرط و شروط های اعلام شده از سوی راس ائتلاف با توجه به میزان کرسی های کسب شده، انجام می دهند و دو دیدگاه مشخص در بین آنان برای تشکیل دولت مطابق با شرایط سیاسی خاص این دوره وجود دارد.
پیش از ورود به دیدگاه های مزبور باید یادآور شد که اساس تشکیل دولت آینده عراق با توجه به میزان کرسی های کسب شده با گروه های شیعه است و از اخبار منتشر شده از این کشور نیز چنین برمی آید که سایر ائتلاف ها یعنی سنی و کرد هم در انتظار اعلام نتیجه رایزنی های ائتلاف های شیعی هستند تا حضور خود را در کنار آنان برای تشکیل دولت آینده اعلام کنند.
اما در بین گروه های شیعه نیز با وجود برخی اعلام همبستگی ها مانند اتحاد 'سائرون (مقتدا صدر) و جریان حکمت ملی' (سید عمار حکیم) و 'سائرون و الفتح' (هادی العامری سر ائتلاف فتح) و برخی مشکلات به خاطر اعلام شروط از سوی دیگر ائتلاف ها (شرط حیدر العبادی سر ائتلاف نصر برای نخست وزیری ) وجود دارد که مانع از سرعت گرفتن اعلام ائتلاف نهایی بین آنان شده است.
اکنون و بر اساس آخرین مطالب اعلام شده از سوی برخی منابع یکی از دیدگاه های موجود در ارتباط با دولت آینده و جدید عراق تشکیل دولتی فراجناحی و فراقومی مرکب از همه ائتلاف های پیروز و گروه ها و تشکیل های سیاسی حاضر در صحنه این کشور اعم از شیعه ، سنی ، کرد ، ترکمن و ... بر اساس میزان کرسی های به دست آمده است .
چنین نگاهی دارای معایب و محاسن خاص خود است و مهم ترین مشکل چنین نگاهی این است که در صورت ناموفق بودن دولت آینده عراق روشن نیست که مردم با چنین دولتی در 4 سال آینده چه برخوردی خواهند کرد و در چنین صورتی همه گروه ها بدون در نظر داشتن پیروز و ناکام به یکباره از سوی مردم عراق طرد خواهد شد.
مهم ترین حسن آن نیز این است که ضمن نگاه برابر به همه عراقی ها ، گروه ها برای ساختن و آباد کردن به فکر سراسر عراق خواهند بود و دیگر در این جامعه کسی نمی تواند طرف مقابل را متهم به کم کاری کرده و خود در موضع معارض و مخالف از زمین و هوا دولت مستقر را زیر سوال ببرد.
علاوه بر این باید از همه گروه ها و ائتلاف ها و تشکل ها در همه قوای سه گانه حضور داشته باشند و همه به فکر پیشبرد اهداف عراق و نه خود باشند.
در برابر چنین نگاهی برخی نیز معتقدند که به خاطر مهم ترین عیب این دولت در صورت مقابله مردم همه گروه ها از صحنه سیاسی حذف شده و آینده ای روشن برای این کشور قابل تصور نیست و خطرات بسیاری دارد و به همین خاطر اکنون نگاه دوم این است که ائتلاف های پیروز به عنوان اکثریت ملی و منتخب اقدام به تشکیل دولت آینده عراق کرده و اقلیتی نیز به عنوان مخالف و معارض شکل گرفته تا به شدت فعالیت های اکثریت را به عنوان تشکل سیاسی و زبان ، گوش و چشم مردم رصد و مطالبه گری کند و در صورت هرگونه انحراف نسبت به تغییر خط مشخص شده، بر اساس برنامه های تعیین شده تذکر دهد تا دولت آینده بتواند در راستای خواست ها و مطالبات مردم حرکت کند.
مهم ترین خصوصیت دیدگاه دوم نیز این است که در صورت تحقق نشدن خواست های مردم مانند ایجاد اشتغال، بهبود زیرساخت های موجود ، مبارزه با فساد ، ناامنی و برقراری امنیت و ثبات حداقل گروهی در آینده می تواند میدان دار عرصه سیاسی باشد تا انتظارات مردم برآورده کند.
نتیجه این که باید در نظر داشت در شرایط کنونی که منطقه و کشورهای همسایه عراق مانند سوریه شاهد وضعیت بحرانی است و عراق تازه از بحران امنیت 'داعش' و گروه های تکفیری که هر لحظه خطر بازگشت آنان با توجه به وجود گروه های خفته وجود دارد، ضرورت ایجاب می کند تا دولتمردان عراقی با کنار گذاشتن برخی انتظارات فردی و نگاه به انتظارات جمعی و مصالح و منافع کشور بسرعت نسبت به تشکیل دولت جدید با کارکردهایی چون توانمندی ، اقدامگرا ، فراجناحی و قدرتمند اقدام کرده تا خلع دولت در این کشور احساس نشود و وضعیت کنونی عراق نیز از بلاتکلیفی و دوره برزخ گذشته و آینده خارج شده و امور در این کشور بار دیگر بر روی ریل پیشرفت به جلو و ترقی و از بین بردن مظاهر خرابی های گذشته بازگردد.
از داود پورصحت
خاورم*1436**1651