صاحب‌خبر - میترا جلیلی - سوسن صادقی روزنامه نگار به‌دنبال فیلتر تلگرام، اوایل هفته جاری خبری روی خروجی خبرگزاری‌ها قرار گرفت مبنی بر اینکه بیشتر اعضای کمیته تعیین مصادیق محتوای مجرمانه با ارسال نامه‌ای به دادستان کل کشور، به‌دنبال رفع فیلتر توئیتر هستند. هرچند ابتدا صحت این خبر در هاله‌ای از ابهام قرار داشت، اما سرانجام پایگاه اطلاع‌رسانی دولت با تأیید این موضوع به همه تردیدها پایان داد و بارقه امید رفع فیلتر سایر شبکه‌های اجتماعی پرطرفدار را در دل کاربران ایجاد کرد. با تأیید این خبر، سؤالی که برای بیشتر کاربران پیش می‌آید این است که بالاخره توئیتر چه زمانی رفع فیلتر می‌شود؟ در این راستا محمد کاظمی یکی از اعضای کمیته تعیین مصادیق محتوای مجرمانه و امضاکننده این نامه، در گفت‌و‌گو با «ایران» گفت: زمان دقیق رفع فیلتر توئیتر را نمی‌دانم. باید منتظر بمانیم و ببینیم که کمیته تعیین مصادیق محتوای مجرمانه چه زمانی تشکیل می‌شود. این کمیته، باید توسط دادستانی تشکیل شود تا درخواست ما مورد رسیدگی قرار بگیرد. وی ادامه داد: درواقع هنوز تاریخ تشکیل جلسه کمیته تعیین مصادیق محتوای مجرمانه و بررسی نامه اعضا به این کمیته مشخص نشده است. نخستین اقدام کمیته برای رفع فیلتر اما ماجرای این نامه چه بود؟ اوایل هفته جاری، شش وزیر دولت روحانی و دو نفر از نمایندگان مجلس عضو کمیته تعیین مصادیق محتوای مجرمانه با ارسال نامه‌ای برای دادستان کل کشور خواستار طرح موضوع رفع فیلتر توئیتر در این کارگروه شدند. این نامه به تأیید و امضای وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، وزیر آموزش و پرورش، وزیر اطلاعات، وزیر دادگستری، وزیر علوم، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و نیز رمضانعلی سبحانی‌فر و محمد کاظمی دو نماینده مجلس عضو این کمیته رسید و سرانجام هم پایگاه اطلاع‌رسانی دولت نوشت: با توجه به افزایش تقاضای عمومی و جامعه رسانه‌ای کشور برای رفع فیلتر توئیتر و فعالیت جوانان و رسانه‌ها در این فضا، نامه‌ای با تأیید و امضای هشت نفر از اعضای کمیته تعیین مصادیق محتوای مجرمانه مبنی بر طرح این موضوع در کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه و رفع فیلتر توئیتر ارسال شده است. در این نامه با اشاره به دلایل منطقی و مستند برای رفع فیلتر توئیتر، این فضا برای نقش آفرینی فعالان رسانه‌ای کشور و جوانان بسیار مؤثر عنوان شده است چرا که استفاده از فضای رسانه‌ای بین‌المللی تأثیر بسیار قوی تری در جامعه جهانی خواهد داشت. اما آیا ارسال چنین نامه‌ای به دادستان کل کشور پیش از این سابقه داشته است؟ محمد کاظمی نماینده مجلس و یکی از اعضای کمیته تعیین مصادیق محتوای مجرمانه در پاسخ به این سؤال «ایران» گفت: این نخستین اقدام کمیته تعیین مصادیق محتوای مجرمانه برای رفع فیلتر یک شبکه اجتماعی است و تاکنون چنین اقدامی از سوی اعضای این کمیته صورت نگرفته است. وی همچنین در پاسخ به این سؤال که از آنجا که فیلتر توئیتر ازسوی دادستانی انجام شده است آیا کمیته تعیین مصادیق محتوای مجرمانه می‌تواند برای رفع فیلتر ورود کند، گفت: بله می‌تواند، چراکه این کمیته برای امور مربوط به فیلتر و رفع فیلتر تشکیل شده است و از آنجا که کمیته تعیین مصادیق محتوای مجرمانه یک کمیته کارشناسی است می‌تواند در زمینه فیلتر یا رفع فیلتر صاحبنظر باشد. نماینده ملایر در مجلس ادامه داد: درست است که دادستانی حکم به فیلتر توئیتر داده است ولی کمیته تعیین مصادیق محتوای مجرمانه می‌تواند نظرات خود را به‌صورت کارشناسی اعلام کند از این‌رو باید کمیته تشکیل و در آنجا درخواست‌ها مورد رسیدگی قرار بگیرد. کاظمی در پاسخ به این سؤال که روند تشکیل این جلسه چگونه است نیز گفت: در صورت وجود صورتجلسه، کمیته تعیین مصادیق محتوای مجرمانه به ریاست دادستان کل و نمایندگان تشکیل می‌شود. وی همچنین در پاسخ به این سؤال که آیا این درخواست در دستور جلسه کمیته تعیین مصادیق محتوای مجرمانه قرار خواهد گرفت یا خیر گفت: وزرایی که درخواست رفع توئیتر داده‌اند عضو این کمیته هستند و از آنجا که 8 عضو این کمیته درخواستی را مطرح کرده‌اند علی القاعده باید در دستور جلسه قرار بگیرد. ازسوي ديگر حسين فلاح جوشقاني معاون وزیر و نماینده وزارت ارتباطات در کمیته تعیین مصادیق محتوای مجرمانه درخصوص روند اداري نامه ارسال شده به دادستان، به «ايران» گفت: مطابق آیین نامه، طبیعتاً درخواست ها به دبیرخانه ارسال می‌شود و دبیرخانه دستور جلسه را تنظیم و جلسه برگزار مي شود و رئیس کارگروه نيز دادستان محترم کل کشور است، طبیعتاً جلسات مطابق آیین نامه دو هفته یکبار قابل برگزاری است. رئیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی در ادامه افزود: به رغم اینکه ۸ عضو کارگروه نظر خود را در خصوص لزوم رفع فیلتر اعلام کرده‌اند، اما در روال قانونی باید جلسه برگزار، مباحث موافق و مخالف مطرح، رأی گیری انجام و رفع فیلتر توسط دبیرخانه کارگروه ابلاغ شود. بنابراین باید منتظر تشکیل جلسه بود‎. تلاش برای رفع فیلتر توئیتر ازسوی کارشناسان حوزه‌ آی سی تی نیز مورد استقبال قرار گرفت. یکی از این کارشناسان، جعفر محمدی عضو کمیته راهبری مرکز نوآوری ICT دانشگاه صنعتی شریف است. وی نامه وزیران و دو نماینده مجلس برای رفع فیلتر توئیتر را اقدامی بسیار شایسته دانست و گفت: اگر می‌خواهیم تمرکز ایجاد شده در تلگرام را بشکنیم، رفع فیلتر سایر شبکه‌های اجتماعی، راه حل مناسبی است. محمدی افزود: تلگرام درواقع کارهای شبکه‌های اجتماعی فیلتر شده را انجام می‌دهد، چرا که وقتی کاربری می‌خواهد یک فیلم ببیند یا آن را بارگذاری کند، در حال حاضر به یوتیوب (شبکه اجتماعی فیلتر شده) دسترسی ندارد، بنابراین به سراغ تلگرام می‌رود. کسی که می‌خواهد اطلاع‌رسانی کند و می‌بیند که شبکه اجتماعی توئیتر فیلتر است نیز به سراغ تلگرام می‌رود. وی ادامه داد: افرادی هم که به‌دنبال کارهای نوآورانه و خلاقانه هستند و می‌خواهند آن را در فیس‌بوک به اشتراک بگذارند، می‌بینند که این شبکه اجتماعی فیلتر است پس به ناچار این گروه از کاربران نیز سر از تلگرام در می‌آورند. به عبارتی به‌دلیل فیلتر بودن دیگر شبکه‌های اجتماعی است که تلگرام بیش از حد در مرکز توجه و تمرکزکاربران قرار گرفته است. محمدی با بیان اینکه رفع فیلتر شبکه‌های اجتماعی موجب می‌شود تا یک حرکت مثبت شکل بگیرد، افزود: با وجود اینکه برخی اعضا در کمیته تعیین مصادیق محتوای مجرمانه بر موفقیت‌آمیز بودن فیلتر تلگرام تأکید دارند، نگاهی به پست‌های کانال‌های پرطرفدار و تعداد بازدید کننده، نشان می‌دهد فیلترینگ موفقیت‌آمیز نبوده است. در نتیجه باید از اقدام‌های شتابزده وبدون تفکر فاصله بگیریم و کار کارشناسی شده انجام دهیم که یکی از این کارهای درست، رفع فیلتر شبکه‌های اجتماعی همچون توئیتر است. وی در ادامه افزود: یکی از راه‌های رفع انحصار تلگرام و رشد شبکه‌های اجتماعی داخلی، باز کردن شبکه‌های اجتماعی فیلتر شده است چون اگر ما از یک پیام رسان خارجی مانند تلگرام هم وارد یک پیام رسان داخلی شویم باز درگیر یک اشتباه دیگر می‌شویم و روزی مجبور می‌شویم برای شکستن انحصار آن پیام رسان داخلی هم تلاش کنیم. از این‌رو فعلاً باید با اجازه دادن به شبکه‌های اجتماعی خارجی، فضا را باز کنیم تا شبکه‌های اجتماعی داخلی به صورت طبیعی رشد کنند. از فیلتر توئیتر تا نامه وزرا شبکه اجتماعی توئیتر که همزمان با فیس بوک در جریان اعتراضات سال 88 به دستور دادستانی فیلتر شد همچنان به‌عنوان یکی از شبکه‌های اجتماعی پرطرفدار در جهان و همچنین ایران محسوب می‌شود و درحال حاضر نه تنها مردم بلکه بسیاری از مسئولان کشور نیز از این ظرفیت و فضا بهره می‌گیرند که همین امر نشان از محبوبیت آن دارد. روند این محبوبیت همچنان ادامه دارد و با اینکه فیلتر توئیتردر دولت قبل رقم خورده است ولی رفع فیلتر این شبکه اجتماعی یکی از مطالبات اصلی کاربران از دولت تدبیر و امید بوده و هست تا جایی که بارها کاربران از محمود واعظی و محمد جواد آذری جهرمی وزیران ارتباطات دولت یازدهم و دوازدهم، این درخواست را داشته‌اند. البته این نخستین بار نیست که زمزمه برای رفع فیلتر توئیتر به گوش می‌رسد چرا که محمود واعظی وزیر ارتباطات دولت یازدهم درباره عضویت بسیاری از مسئولان کشور در شبکه‌های مجازی و بخصوص توئیتر گفته بود: از آنجا که این شبکه‌ها مخصوص اطلاع‌رسانی هستند، دولت نیز موافق رفع فیلتر آنهاست. وی همچنین گفته بود: شبکه‌های مسدود شده در دولت یازدهم فیلتر نشده‌اند و بازگشایی آنها نیز در اختیار این دولت قرار ندارد بلکه بر عهده کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه است. وی البته یادآور شده بود که دولت رایزنی‌های مورد نیاز را برای رفع فیلتر توئیتر انجام داده، اما دبیرخانه کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه این مسأله را در دستور کار خود قرار نداده است. موضوع رفع فیلتر توئیتر در دولت یازدهم به سرانجام نرسید و باز شدن گره این مشکل به دولتمردان دولت دوازدهم سپرده شد. محمد جواد آذری جهرمی که کمتر از یک سال است سکان وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات دولت دوازدهم را به دست دارد نیز در یکی از نخستین مصاحبه‌های خود با روزنامه ایران در مورد بازگشایی توئیتر گفت: فکر می‌کنم با توجه به شرایط حال حاضر زمینه برای این گفت‌و‌گو و تعامل وجود دارد. فضای توئیتر فضایی با محتویات غیراخلاقی نیست که باید مسدود باقی بماند چرا که بیشتر فضای این شبکه، معقول است. بنابراین تنها از راه اعتماد‌سازی از سوی همین شبکه، امکان رفع فیلترینگ آن وجود دارد. البته وزیر ارتباطات در نخستین نشست خبری آنلاین خود با رسانه‌ها نیز که ۱۹ اسفند سال گذشته برگزار شد نیز درباره رفع فیلتر توئیتر و یوتیوب گفت: وزارت ارتباطات در رابطه با رفع فیلتر این سرویس‌ها، به صورت مستقیم مسئولیتی ندارد طبیعتاً پیگیری از طرف ما انجام شده است و مسأله در مرکز ملی فضای مجازی در حال بحث است. امیدوارم نتیجه هر چه که باشد، مرکز ملی فضای مجازی آن را اعلام کند. تلاش‌های ما برای پیگیری این موضوع صورت گرفته و اطلاع دارم که این موضوع آنجا هم در حال پیگیری است. رفع فیلتر این سرویس‌ها موضوعی است که نیاز به هماهنگی کامل بین دستگاه‌ها دارد و امیدوارم که این جمع بندی، سریع‌تر توسط مرکز ملی فضای مجازی انجام شود. آذری جهرمی پیش از این هم گفته بود:من خودم در توئیتر فعالیت دارم و گاهی با مخاطبین ارتباط برقرار می‌کنم.توئیتر فضای بسیار خوب، سازنده و صریحی هست هرچند در آن حرف‌های خیلی تندی می‌زنند ولی شنیدن این حرف‌ها برای یک مسئول واجب است. خیلی خوب است که مسئولان حرف‌های مردم را بی‌پرده بشنوند. نمی‌توان با تک‌تک مردم ارتباط گرفت ولی می‌توان در این فضا حرف‌ها را شنید هرچند ممکن هست این حرف‌ها گزنده یا تند باشند ولی این گزارش‌ها برای یک مدیر در کشور لازم است. موافقان و مخالفان فیلتر توئیتر دغدغه رفع فیلتر توئیتر «ایران» را برآن داشت تا در سلسله گزارش‌هایی به این موضوع بپردازد و نظر کارشناسان و نمایندگان مجلس را جویا شود. کلیت این موضوع، موافقان و مخالفانی داشت. به‌عنوان مثال سیدجواد حسینی کیا نماینده اصولگرا ،رفع فیلتر شبکه‌های اجتماعی را مربوط به دلایل امنیتی دانسته و معتقد است مسئولان هم اشتباه می‌کنند که در این شبکه اجتماعی فعالیت دارند. از نظر حسینی‌کیا قانون دستگاه قضایی منجر به فیلترینگ توئیتر شده و حتی رئیس جمهوری نیز نمی‌تواند فراتر از قانون حرف بزند و ملاک برای همه، قانون است. عزیز اکبریان دیگر نماینده اصولگرای مجلس نیز اعتقاد دارد که هر شبکه اجتماعی که می‌خواهد در ایران فعالیت کند باید به قوانین کشور احترام بگذارد و سرورهای خود را به داخل کشور منتقل کند. البته در میان اصولگرایان، چهره‌هایی هم وجود دارند که تمام قد از رفع فیلترینگ توئیتر دفاع می‌کنند. «حشمت‌الله فلاحت پیشه»، نماینده کرمانشاه یکی از این افراد است که با فیلترینگ هر سرویسی مخالف است و می‌گوید: معتقدم فیلترینگ راهکار مناسبی برای جلوگیری از جریان آزاد اطلاعات نیست، چرا که مردم با کمک فیلترشکن به منابعی که می‌خواهند دسترسی پیدا می‌کنند. شاید در این میان، نظر رمضانعلی سبحانی فر نماینده سبزوار از همه جالب‌تر باشد. وی که در فهرست امید اصلاح‌طلبان حضور دارد می‌گوید: این همه شبکه اجتماعی وجود دارد و مردم می‌توانند از آنها استفاده کنند. وی ادامه می‌دهد: قرار نیست نمایندگان برای رفع فیلتر توئیتر کاری انجام دهند. رفع فیلتر این شبکه اجتماعی باید مراحل قانونی خود را طی کند و در این زمینه باید شورای عالی فضای مجازی و کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه ورودکنند.∎​