صاحب‌خبر - رویدادنگاران کلیسایی قسطنطنیه 21 ماه مه سال 630 میلادی را روزی نوشته اند که درجریان زوال حکومت ساسانیان، پوراندخت دختر خسروپرویز، شاه ایران شد. حال آنکه سایر مورخان نوشته اند که پوراندخت در سال 630 و چند هفته پس از قتل سپهبد شهربراز بر تخت شاهی ایران تکیه زده بود. شهربراز نهم ژوئن سال 630 میلادی در تیسفون به قتل رسیده بود. دوران سلطنت پوراندخت بیش از 16 ماه طول نکشید.
پس از برکناری خسروپرویز و سپس قتل او، ظرف چند سال ده پادشاه بر ایران حکومت کردند. با قتل یزدگرد سوم دهمین شاه این دوران بحرانی، حکومت دودمان ساسانی و همچنین عمر امپراتوری ایران باستان که در معرض حملات نظامی اعراب مسلمان قرار گرفته بود به پایان رسید. بحرانی که به پایان امپراتوری ایران در سده هفتم میلادی انجامید، نتیجه نابخردی های خسروپرویز بود که ژنرالها، سیاستمداران و مردان فکر ایران را کشت، فراری داد و یا رنجانید و خانه نشین ساخت و دست به یک رشته جنگها و کشورگشایی های غیر ضروری و بی حاصل زد، و با این کار ارتش را فرسوده و خزانه را تهی کرد و با اشتباهات داخلی باعث زورگویی هرچه بیشتر ارباب به کشاورز شد و فاصله طبقاتی افزایش یافت و بر نارضایی های مردم افزود. پوراندخت که بانویی لایق و با تدبیر بود، با اینکه دیگر خیلی دیر شده بود سیاست خارجی و داخلی تازه ای در پیش گرفته بود تا امپراتوری ایران را نجات دهد. وی در دسامبر سال 631 میلادی با دولت روم شرقی قرارداد صلح امضاء کرد تا فرصت یابد دست به اصلاحات داخلی بزند. پوراندخت می دانست که ایرانیان از جامعه طبقاتی که به آنان تحمیل شده بود شدیدا ناراضی هستند، قضات از عدالت و انصاف دور شده اند و سران ایالات برای خود اختیارات تازه ای خلق کرده و حتی سکه ضرب کرده اند. برای حل این مسائل بود که پوراندخت با روم (بیزانس) قرارداد صلح امضاء کرد و دستور رعایت عدالت، بخشودن مالیات عقب افتاده، لغو برتری های طبقاتی و اختیارات اضافی فرمانداران را داده و سکه ملی واحد ضرب کرده بود. پوراندخت حمله اعراب مسلمان از عربستان را به قلمرو ایران پیش بینی کرده و به فرماندهان ارتش اندرز داده بود که اختلافات خود و جنگ قدرت را کنار بگذارند و آماده مقابله باشند. مسلمانان تا آن زمان بر سراسر جزیره العرب مسلط شده بودند. با وجود تصمیمات اصلاحی متعدد، حکومت پوراندخت هم مانند سایر جانشینان خسروپرویز دولتی مستعجل بود و اختلافات داخلی و نزاع بر سر قدرت در تیسفون ادامه یافت و .... پس از پوراندخت، خواهر آذرمیدخت (آزرمی دخت ـ آزرمین دخت) دختر دیگر خسروپرویز شاه شده بود که عمر پادشاهی او نیز کوتاه بود.∎
نظر شما