صاحب‌خبر - محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان که به نیویورک سفر کرده است، یک گفت‌وگوی تفصیلی با شبکه سی بی اس نیوز انجام و به سوالات درباره برنامه جامع اقدام مشترک (برجام)، مسائل منطقه، موضوع تبادل زندانیان میان ایران و آمریکا و موضوعات دیگر پاسخ داده است. به گزارش ایسنا، متن کامل این گفت و گو به این شرح است:
آقای وزیر اگر رئیس جمهوری ترامپ ماه آینده از توافق خارج شود، ایران چه پاسخی خواهد داد؟
همانطور که می‌دانید ترامپ در طول 15 ماهی که روی کار آمده است به معنای واقعی به توافق هسته‌ای پایبند نبوده است. وی و دولت او از هیچ اقدامی برای اطمینان از اینکه ایران از منافع اقتصادی توافق بهره‌مند نمی‌شود، فروگذار نکرده‌اند. بنابراین اگر ترامپ به طور رسمی تصمیم خروج از توافق بگیرد، ایران تصمیماتی خواهد گرفت که در داخل و خارج از برجام امکان آن فراهم شده است؛ چرا که آمریکا عادت دارد بگوید تمام گزینه‌ها روی میز است.
قبل از هر چیز باید بگویم که این اقدام به انزوای آمریکا در جامعه بین‌الملل خواهد انجامید. دلیل اینکه ترامپ در طول این 15 ماه علی رغم این واقعیت که از توافق خوشش نمی‌آید از آن خارج نشده، این است که همگان در دولت به او گفته‌اند که این یک توافق دو جانبه میان ایران و آمریکا نیست و خروج او از توافق از منظر جامعه بین‌الملل به این معناست که آمریکا در جامعه بین‌الملل یک شریک قابل اعتماد نیست. بنابراین از منظر حضور آمریکا در جامعه بین‌الملل، واکنش جهان برای این کشور خوب نیست و همانطور که گفته‌ام، ایران گزینه‌های زیادی دارد و این گزینه‌ها خوشایند نیستند.
اگر آمریکا از توافق خارج شود، آیا ایران به پایبندی به توافق ادامه خواهد داد؟ زیرا شما گفته‌اید که امضا کنندگان دیگری در این توافق یعنی روسیه، چین و قدرت‌های اروپایی وجود دارند.
من گفتم که ایران گزینه‌های زیادی دارد، اما اگر منافع حاصل از این توافق برای ایران از بین برود دیگر دلیلی وجود ندارد که در این توافق بماند. برای ما قابل قبول نیست که یک توافق یک جانبه داشته باشیم.
اگر آمریکا و متحدانش به توافقی دست یابند که به نگرانی‌های ترامپ درباره توافق هسته‌ای رسیدگی کند،آیا شما آن را خواهید پذیرفت؟
خیر، زیرا آنچه مهم است، این است که اروپایی‌ها، آمریکا را در توافق نگه دارند، چرا که ایران به توافق پایبند است. این آمریکاست که به توافق عمل نکرده است. توجه داشته باشید که ترامپ، آشکارا گفته است که تلاش می‌کند شرکای اقتصادی ما را از تعامل با ایران بازدارد و این نقض آشکار توافق است. بنابراین من فکر می‌کنم که اگر طرف‌های اروپایی برجام بخواهند کاری انجام دهند، باید این توافق را ماندگار کند و برای رسیدن به این هدف نباید به خواسته‌های مضاعف آمریکا رسیدگی کنند، بلکه باید آمریکا را ملزم به پایبندی به تعهداتش در توافق هسته‌ای کنند.
رئیس جمهوری ترامپ، می‌گوید که می‌خواهد این توافق را اصلاح کند. همانطور که می‌دانید هفته آینده رئیس جمهوری فرانسه و صدر اعظم آلمان قرار است به واشنگتن بیایند تا ترامپ را متقاعد کنند که می‌توانند به موضوعات مورد نگرانی وی رسیدگی کنند. آنها می‌گویند که می‌توانند مساله را حل کنند. آیا شما فکر می‌کنید که شانسی برای حفظ این توافق بین‌المللی وجود دارد؟
حفظ این توافق بین‌المللی منوط به پایبندی آمریکا است، در غیر این صورت این کشور به جامعه بین‌الملل نشان خواهد داد که شما نمی‌توانید با آمریکا به توافقی دست یابید که آن را بپذیرد و سپس به آن پایبند باشد. کشورها خودشان تصمیم می‌گیرند، اما بدیهی است که اگر آمریکا این پیام را به جامعه بین‌الملل بفرستد که قدرت و ادامه هر توافقی منوط به دوره ریاست جمهوری در این کشور است، این یک سابقه بسیار بد خواهد بود. این بدان معناست که دست کم مردم، پیش از آغاز هر مذاکره‌ای با آمریکا آن را بارها مورد بررسی قرار خواهند داد. مذاکره به معنی داد و ستد است و مردم در صورتی که دستاورد آنها موقت باشد، حاضر به امتیاز دادن نیستند.
به نظر می‌آید که شما قصد دارید ببینید رئیس جمهوری ترامپ در تاریخ 12 مه چه تصمیمی می‌گیرد، اگر او تحریم‌ها را علیه ایران بازگرداند، سپس شما تصمیم خواهید گرفت که پیامدهای آن چه چیزی باشد؟
خیر، ما گزینه‌هایی را برای خودمان در نظر گرفته‌ایم . این گزینه‌ها آماده هستند که شامل گزینه‌هایی است که از سر گرفتن فعالیت‌های هسته‌ای‌مان حتی با سرعتی به مراتب بالاتر را در برمی‌گیرد. این گزینه‌ها، آماده اجرا هستند و هر زمان که آن را مناسب ببینیم تصمیم لازم را اتخاذ خواهیم کرد.
شما آماده‌اید تا برنامه هسته‌ای‌تان را در صورت بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران از سر بگیرید، حتی اگر جهان به شما بگوید که این کار را نکنید؟
بدیهی است که جهان نمی‌تواند از ما بخواهد بطور یک جانبه و به تنهایی توافقی را اجرا کنیم که تاکنون زیر پا گذاشته شده است.
پامپئو بیش از این درباره حمله به ایران صحبت کرده است، جان بولتون مشاور امنیت ملی جدید رئیس جمهوری نیز گفته است که هدف تغییر نظام در کشور شماست. آیا فکر می‌کنید که آنها به عنوان مشاوران امنیت ملی با ارائه این گزینه‌های دیپلماتیک به رئیس جمهوری، با وی صادق هستند؟ آیا این انتصاب‌ها تقابل نظامی را محتمل‌تر کرده یا شما هنوز مذاکره را ممکن می‌بینید؟
آیا این یک گزینه دیپلماتیک است؟ من فکر می‌کنم که آمریکا هیچگاه ایده تغییر نظام در ایران را کنار نگذاشته است. آنها اکنون در بیان این موضع صریح‌تر هستند، اما مساله این است که آنها از دیکتاتورهایی در منطقه‌مان که به آنها وابسته بودند، بهره برده‌اند. ترامپ گفته است که شما بدون حمایت آمریکا دو هفته بیشتر نمی‌توانیم به حیات خود ادامه دهیم. این نظامی است که آنها به آن عادت داشتند و به همین دلیل است که خیلی راحت در مورد تغییر نظام صحبت می‌کنند. آنها نتوانسته‌اند در طول چهل سال گذشته حتی در دوره‌ای که انقلاب ایران بسیار جوان بود، روی تصمیم مردم ایران تاثیر بگذارد. منظور من جنگی است که برای هشت سال جامعه جهانی به ایران تحمیل و از صدام حمایت کرد.
آنها به اعتراضات اخیر در ایران به دلیل برخی مشکلات اقتصادی و مالی نگاه می‌کنند و شما همچنین گفته‌اید که ایران در موضع دیکته کردن قرار دارد و آنها باید آنچه ما درباره حفظ توافق هسته‌ای به شکل کنونی آن می‌گوییم را بپذیرند. چرا با چیزی موافقت نمی‌کنید؟
قبل از هر چیز باید بگویم که شما در آمریکا نیز اعتراضاتی دارید. اغلب دموکراسی‌ها و اغلب کشورها با رویه‌های سیاسی شاهد اعتراضات هستند. هیچ کسی این اعتراضات را پایان یک دولت نمی‌بیند مگر اینکه شما بخواهید با توهمات سر کنید. همچنین ما دیکته نمی‌کنیم، ما تنها به توافقی که به آن دست یافتیم عمل می‌کنیم. این آمریکاست که می‌خواهد دیکته کند و اگر شما به سوابق آمریکا نگاه کنید، شاهد یک سابقه روشن در منطقه نخواهید بود بنابراین من فکر می‌کنم که بهتر است آمریکا جور دیگر به منطقه ما نگاه کند. اشتباهات خود را در گذشته ببیند و تلاش کند که آنها را تکرار نکند.
طبق توافق کنونی، ایران متعهد شده است که یک سال از مدت زمان موسوم به گریز هسته‌ای فاصله داشته باشد.
این ارزیابی آمریکاست و ما هیچگاه چنین قولی ندادیم چرا که هرگز نمی‌خواستیم بمب تولید کنیم. اکنون نیز آقای پامپئو در کنگره آشکارا گفته است که از نظر وی، ایران هرگز قصد ساخت بمب نداشته و قصد تولید آن را نیز ندارد. این اذعان بسیار دیر اتفاق افتاد اما این تاخیر بهتر از نبودن آن است. از نظر ما گریز هسته‌ای مساله‌ای نبود که ما آن را بخواهیم زیر پا بگذاریم اما اساسی برای محاسبات آمریکا بود.
هیچ چیزی در این توافق به خودی خود ایده گریز هسته‌ای را تایید نمی‌کند. آنها تحریم‌هایی را علیه ما اعمال کردند چرا که ما به سمت تولید بمب حرکت نمی‌کردیم و اکنون نیز می‌خواهند تحریم‌ها را مجددا علیه ایران وضع کنند چرا که ما به سمت تولید بمب حرکت نمی‌کنیم، این بسیار جالب است.
دست کم این مساله برای رئیس‌جمهوری ترامپ آشکار نیست، بندهای غروب (در برجام) به ویژه یکی از موضوعات مورد نگرانی ترامپ است
سه خط پایانی در مقدمه توافق هسته‌ای مبنی بر این است که ایران متعهد شده هرگز سلاح هسته‌ای تولید نکند، منظور این است که لازم نیست شما حتی تمام 150 صفحه توافق را مطالعه کنید، فقط لازم است سه خط را در مقدمه بخوانید. هیچ پایانی بر این حقیقت وجود ندارد که ایران هرگز به دنبال تولید سلاح هسته‌ای نخواهد رفت.
من می‌خواهم درباره چند شهروند آمریکایی که در ایران زندانی هستند سوال بپرسم، در حال حاضر پنج آمریکایی در تهران شامل یک دانشمند از دانشگاه پرینستون و یک پیرمرد 81 ساله زندانی هستند. شرایط آنها در حال حاضر چگونه است؟
همانطور که اشاره کردید زندانیان ایرانی زیادی نیز در آمریکا هستند، شامل یک خانم که به دلیل درخواست‌های غیرمتعارف آمریکا مجبور به وضع حمل در یک زندان استرالیایی شد. دستگاه قضایی ما یک نهاد مستقل است، همانطور که شما درباره دادگاه‌هایتان می‌گویید، ما نیز نمی‌توانیم روی تصمیمات دستگاه قضایی‌مان تاثیر بگذاریم اما تلاش کرده‌ایم تا از نفوذ خود از منظر بشر دوستانه استفاده کنیم. قبل از هر چیز باید اطمینان دهم که وضعیت سلامت آنها مورد مراقبت قرار دارد و باید ببینیم که آیا یک توافق بشر دوستانه حاصل می‌شود یا نه؟
آیا شما حاضر هستید با دولت ترامپ درباره این زندانیان گفت‌وگو کنید؟ آنها می‌گویند که پیشنهادی را به ایران داده‌اند، می‌گویند که می‌خواهند با شما درباره موضوعات کنسولی و این زندانیان رایزنی کنند.
تاکید می‌کنم که آنچه برای این دولت مهم است، این است که نشان دهد می‌تواند به صورت احترام‌آمیز تعامل کند. این یک پیشنهاد نبود بلکه یک مطالبه بود اما پیش از آنکه شما درخواستی را مطرح کنید باید یاد بگیرید که چگونه با دیگر ملت‌های مستقل رفتار کنید، به ویژه ملت‌هایی که به آمریکا برای ادامه حیات خود وابسته نیستند و می‌توانند بدون حمایت آمریکا نه تنها برای دو هفته بلکه برای چهل سال زندگی کنند. منظور من احترام است.
آیا شما فکر می‌کنید که تبادل زندانیان در آینده شبیه آنچه در دوران ریاست‌جمهوری اوباما اتفاق افتاد ممکن است؟
این احتمال به ویژه از منظر بشر دوستانه وجود دارد اما نیازمند تغییر رویکرد و تغییر لحن ترامپ است.
ترامپ در سخنانش پیش از حمله به سوریه گفت خطاب من به ایران و روسیه است. من می‌پرسم که کدام ملتی موافق کشتار گسترده زنان، کودکان و مردان بیگناه است، آیا ایران از بشار اسد خواسته است تا دست از استفاده از تسلیحات شیمیایی در سوریه بردارد؟
اجازه دهید اول به رئیس‌جمهوری بگویم که کدام ملتی خواهان تولید هواپیماهایی است که کودکان یمنی، شهرها و روستاهای یمنی را بمباران می‌کند، آمریکا نه تنها این تسلیحات را تولید می‌کند بلکه به گفته وزیر دفاع، به طور فعال در آنچه جرایم جنگی به شمار می‌آید دست داشته است. ایران خود قربانی تسلیحات شیمیایی است بنابراین زمانی که دیگران درباره خطوط قرمز صحبت می‌کنند ما می‌دانیم که آنها خطوط قرمزی ندارند. اینها سیاسی بازی است، ما خود قربانی تسلیحات شیمیایی در جریان جنگ ایران و عراق بودیم و آمریکا نه تنها سکوت اختیار کرد بلکه از آن حمایت نیز کرد.
آیا ایران اکنون درباره استفاده از این تسلیحات در سوریه ساکت است؟
ما سکوت اختیار نکردیم، ما ساکت نخواهیم بود اما آمریکا نمی‌تواند بگوید که خط قرمزی دارد. ما فارغ از اینکه قربانیان و عاملان چه کسانی هستند با تسلیحات شیمیایی مخالفیم. ما فقط گفته‌ایم که باید یک تحقیقات عادلانه بین‌المللی انجام شود و مشخص شود که چه کسی از تسلیحات شیمیایی استفاده کرده و چگونه آنها به کار گرفته شده‌اند. اگر این اتفاق افتاده باشد سپس باید یک واکنش بین‌المللی انجام شود. ما حقوق بین‌الملل و شورای امنیت را داریم. ما ابزارهایی داریم که وقتی شورای امنیت به دلیل وتوی یکی از اعضا نمی‌تواند اقدامی انجام دهد، می‌توان به مجمع عمومی مراجعه کرد بنابراین امکان‌هایی در دسترس است. انسان‌ها نباید قانون را به ویژه زمانی که منافع سیاسی‌شان ایجاب می‌کند به طور اختیاری به کار گیرند. جالب است آمریکا از طرفی ادعا می‌کند که از حقوق بین‌الملل در برابر استفاده تسلیحات شیمیایی دفاع می‌کند اما از طرف دیگر از نقض دیگر اصول حقوق بین‌الملل حمایت می‌کند بنابراین آنچه مهم است این است که یک استاندارد واحد داشته باشند و این چیزی است که ما می‌گوییم. ما استفاده از تسلیحات شیمیایی را محکوم می‌کنیم و در صورت اثبات استفاده آن خواهان پاسخ بین‌المللی و نه اقدام یکجانبه از سوی کشورهایی هستیم که قانون را ابزار دست خود قرار داده‌اند. ما سوریه را تشویق می‌کنیم که با تحقیقات عادلانه همکاری کند همانطور که پیش از این چنین کرده‌ایم.∎
نظر شما