بعد از خبر خوش كاهش نرخ ارز و تكنرخي كـردن آن با نرخ 4 هزار و 200 تومان در نيمه شب دوشنبه روزگذشته معاون رئيسجمهور و رئيس كل بانك مركزي درباره اين طرح و ريشههاي به وجود آمدن بحران در بازار ارزي سخن گفتند. اما طرح دستوري آنان شباهت زيادي به طرح و روش دولت دهم بعد از تحريم دارد.
طرحهايي كه نوبخت و سيف درباره ساماندهي بازار ارزهاي خارجي بيان كردند کپي آساني از طرحهاي دولت دهم از جمله نظارت بر ارزهاي صادراتي، ساماندهي تقاضاي ارز و تثبيت موقتي نرخ ارز بود. هر كدام هم سعي كردند عوامل مهمي را كه منجر به بر هم خوردن بازار ارز كشور شده تشريح كنند. با اين حال نسخه پيچيده شده همان رويهاي بود كه دولت دهم براي بحران ارزي سال آخرش اتخاذ كرد و ابتدا نرخ ارز را هزار و 226 تومان و تكنرخي اعلام كرد و سپس سامانه نظام يكپارچه معاملات ارزي را راهاندازي كرد كه در اين دولت «نيما» نامگذاري شده است. با اين حال اگر اين طرح عملياتي شود از يك سو كنترل قاچاق و واردات بيرويه ساماندهي خواهد شد و از سوي ديگر گرانيهاي ناشي از افزايش لجامگسيخته دلار و ارزهاي خارجي به جامعه تحميل نخواهد شد.
نوبخت در يك نشست خبري كه موضوع نشست و بودجه 96 و 97 را تحت شعاع قرار داد، گفت: از اين پس واردكنندگان كالا در صف خريد ارز ديده نخواهند شد.
ارز واردکننده تأمین است
رئيس سازمان برنامه و بودجه با بيان اينكه تمامي ارز موردنياز براي واردات كالا از طريق بانك مركزي تأمين خواهد شد، گفت: از اين پس هيچ واردكنندهاي را در صف خريد ارز نخواهيم ديد.
محمدباقر نوبخت از كافيبودن عرضه از محل درآمدهاي نفتي 50ميليارد دلاري و همچنين از محل صادرات غيرنفتي 47ميليارد دلاري خبر داد و گفت: تقاضا براي واردات كه رقم آن حدود 55 ميليارد دلار ميباشد و همچنين تقاضاي ديگر براي واردات خدمات ميباشد كه مهمترين آن ارزهاي خارج شده توسط مسافران ميباشد. رقم واردات خدمات سالانه 20 تا 25 ميليارد دلار برآورد ميشود، يعني كل نياز متعارف به ارز 80 ميليارد تومان است و عرضه 97 ميليارد تومان ! اما در توضيح وي و با توجه به آمار خروج بيش از 27ميليارد دلار سرمايه به شكل ارز در سال گذشته محاسبه نشده بود و احتمالاً آمار قاچاق نيز چندان جدي مدنظر قرار نگرفته است.
با اين حال بايد اميدوار بود كه برنامه اعلام شده، ساماندهي همين بخش از تقاضاي ارزهاي خارجي باشد كه اصطلاحاً بدون توجيه خارج ميشود و شامل قاچاق، مهاجرتهاي ناشي از سرمايهگذاري و ارزهاي ديجيتال ميشود !
كنترل ارزهاي صادراتي
نوبخت گفت: براي كنترل ارزهاي حاصل از صادرات، دولت روزگذشته مصوب كرد تا تمام ارزهاي حاصل از صادرات بايد در يك سامانه ثبت شود و براي مصارف داخلي مورد استفاده قرار گيرد. سخنگوي دولت گفت: درست نيست به صادرات تسهيلاتي از جمله معافيت داد اما صادركنندگان ارز حاصل از فروش محصولات را در خارج از كشور نگهداري كنند.
رئيس سازمان برنامه و بودجه در پاسخ به سؤالي در خصوص اينكه چرا نرخ 4 هزار و 200 تومان براي نرخ ارز در نظر گرفته شد، گفت: مباني محاسباتي متعددي در جلسات ستادي براي نرخ ارز مطرح شد و نرخهايي مانند 3 هزار و 900 تومان، 4 هزار و 500 و 4 هزار و 600 تومان نيز اعلام شد. اما نرخي كه در نهايت توانست اعضاي حاضر در جلسه را قانع كند و ميتواند در آينده هم كاهش داشته باشد، 4 هزار و 200 تومان است. وي با اشاره به بخشي از تقاضا كه نه براي واردات كالا است، اشاره كرد و گفت: اين افراد براي جابهجايي ريال به دلار آمدند تا ارزش پولشان حفظ شود.
وي همچنين از تشكيل كميتهاي براي تأمين نيازهاي خرد مردم خبر داد كه ساز و كار آن تهيه خواهد شد. سخنگوي دولت تصريح كرد، مجاز نيستيم ارز كشور را براي اموري صرف كنيم كه افراد ميخواهند سرمايه از كشور خارج کنند و مثلاً ميخواهند خانه يا ويلايي در كشور همسايه خريداري كنند. اشاره وي هجوم برخي سرمايهگذاران براي خريد خانه در كشورهايي مانند گرجستان و قبرس است.
ارزهاي پتروشيمي هم وارد كشور نميشدند !
نوبخت گفت: از محل فروش نفت و پتروشيمي، محلهايي را براي تأمين ارز موردنياز كشور در نظر گرفتيم كه البته بخشي از ارز صادرات نيز بنا به دلايلي وارد كشور نميشد، اما اكنون آنها را نيز توصيه كردهايم كه وارد بازار شوند و ارز خود را توزيع كنند. ما نبايد عدهاي را تشويق كنيم و معافيت مالياتي بدهيم و به آنها مشوق بدهيم، بعد ارز خود را به كشور نياورند. بنابراين سامانهاي را تعبيه كرديم كه همه بايد ارز حاصل از صادرات خود را اظهار كنند. محمدباقر نوبخت گفت: همه افرادي كه ميخواهند كالا وارد كنند، بايد ثبت سفارش انجام دهند و بدون ثبت سفارش واردات امكانپذير نيست. فعلاً بانك مركزي با عدد 4 هزار و 200توماني، اين توانايي را دارد كه همه اين ۷۶ميليارد دلاري را كه براي واردات كالا و خدمات نياز داريم و البته از طريق ثبتسفارش هم انجام ميشود، تأمين كند. نوبخت گفت: تكليف مسافران نيز مشخص است نه اينكه عدهاي از اين طرف خيابان ارز بگيرند و آن طرف بفروشند.
ارز كوپني نمیشود
سخنگوي دولت گفت: خوشبختانه در آن شرايطي نيستيم كه منابع ما نسبت به مصارف واقعي كم است، ارز را كوپني كنيم. وي در پاسخ به اين سؤال كه ابهاماتي همچون ورود اتوبوسي افراد براي خريد ارز، دستهاي پنهان قاچاقچيان اربيل و امارات و مواردي از اين دست در مورد التهاب اخير بازار ارز مطرح است، گفت: آنچه گفتم واقعيتهايي از صفهاي طويلي بود كه تشكيل ميشد. بنابراين بخشي از تقاضايي كه اكنون بيش از نياز بازار وجود دارد، كاذب است. البته حتماً آقاي آشنا مسائل خود را توضيح خواهند داد. اما حرف ما اين است كه عرضه ما در ارز بيش از تقاضا بوده است ولي تقاضاي كاذب وارد شده از كانالهايي بوده كه از اتوبوسها گرفته شده يا افرادي كه ميخواهند نشان دهند كه دولت ناكارآمد است.
وي اظهار داشت: دشمن ميخواهد كه با عربدهكشيهاي ترامپ، جو رواني ايجاد كند، ولي ما نبايد با مارش دشمن پا بكوبيم، بنابراين انتظار ندارم كه غير از واقعيت، رسانهها اعلام كنند؛ البته بايد قبول كرد كه بازار ارز را با مماشات اداره كرديم و در نهايت، تصميم قاطعي را اتخاذ كرديم.
گرانيها كار كشورهاي منطقه و تلگرام بود
اما در ديگر سو، وليالله سيف رئيسكل بانك مركزي در صحن علني مجلس شوراي اسلامي با سخنان متناقضي درباره وضعيت التهاب بازار توضيح داد و گفت: قيمت 4هزار و 200 توماني دلار كه تعيين شده ثابت نميماند و اين بيثباتي 6-5 درصدي منطقي است، ولي گرانيها در ايام تعطيلات كار تلگرام و كشورهاي منطقه است!
وي اظهار داشت: قرار نيست 4هزار و 200تومان ثابت بماند، ممكن است در طول سال 6-5 درصد هم تغيير كند كه اين امري كاملاً طبيعي است. چرا بايد اجازه بدهيم ثروت ملي بيحساب و كتاب از كشور خارج شود؛ اينها را بايد كنترل كنيم. چرا بازار را ملتهب كنيم تا ارز مقصد خود را پيدا كند؟ رئيس كل بانك مركزي تصريح كرد: نرخ مبادلهاي ديگر وجود ندارد. يك نرخ فقط داريم كه همان 4هزار و 200تومان است و با اين نرخ همه نيازهاي منطقي كشور، دانشجو، بيمار و مسافر پاسخ داده ميشود.
اما روز گذشته كساني كه نياز به خريد داشتند، نميدانستند به كجا مراجعه كنند و اطلاعيه بانك مركزي هم نشان نميداد كه نيازمندان واقعي دلار بايد به كجا مراجعه كنند.
وي درباره وضعيت صرافيها با اجراي ارز تكنرخي گفت: ليست داديم به نيروي انتظامي كه همه صرافيهاي غيرمجاز را ببندند. براي صرافيهاي مجاز هم برنامه داريم، هنوز ارتباطات بانكي ما بعد از برجام نرمال نيست و در اينجا صرافيها به كمك ما ميآيند. رئيس كل بانك مركزي درباره سكه نيز گفت: امروز تصميم لازم را ميگيريم، ما از اين پس مبناي قيمتگذاريهايمان دلار 4هزار و 200 توماني خواهد بود. نرخ سكه بايد با اين دلار تعديل شود. در همين حال قيمت سكه نيز كه دو روز پيش در بانك مرتبط با بانك مركزي عرضه شده بود، براي هر دلار قيمتي معادل 4هزار و 850تومان در نظر گرفته بود كه روز گذشته بانك كارگشايي تعطيل بود.
ایراد رئیسمجلس به سیف
همچنين لاريجاني به سيف گفت: اين ايراد به كار شما وارد است كه چرا اين تصميمها را قبلاً نگرفتيد؟ الان چند ماه است كه كشور درگير دلار است. وي در ادامه گفت: روز دوشنبه جلسات مستمري با اعضاي دولت و معاون اول رئيسجمهور برگزار شد تا بتوانيم براي فضاي فعلي به بهترين تصميم برسيم.
شرايط عادي نيست
رئيس كل بانك مركزي تأكيد كرد: با توجه به افق ديدي كه وجود دارد، شرايط عادي نيست و دشمنان در حال برخي اقدامات هستند.
وي افزود: سامانهاي ايجاد شده تا تمامي ارزهاي ورودي به كشور از منابع مختلف و همچنين مصارف در كشور در اين سامانه وارد شود.
وي البته در بخش ديگري از سخنان خود گفت: الان شرايط اقتصادي ما مطلوب است و بايد مديريت درست را اعمال كنيم كه با ساختار جديد انشاءالله مشكل حل ميشود.
رئيس كل بانك مركزي در واكنش به اظهاراتي مبني بر دستوري بودن دلار 4هزار و 200توماني تصريح كرد: نرخ دلار 4هزار و 200توماني بر مبناي مديريت شناور است و اصلاً دستوري نيست، چراكه اگر بخواهيم دستوري عمل كنيم، به مشكل جدي برميخوريم. وي افزود: اين مدل كمك ميكند ثبات را داشته باشيم تا اقتصادمان قابل پيشبينيتر باشد. رئيس كل بانك مركزي در پايان گفت: 40يا 50درصدي كه به نرخ ارز اضافه شده است، بايد بگويم كه از سال 92تاكنون تورم انباشته ما 82درصد بوده و نرخ ارز در آن زمان 3هزار تومان كه امروز 4هزار و 200تومان است و اين افزايش هزار و 200توماني، 40درصد است كه اوج افزايش قيمت دلار هم 75درصد بود كه تورم انباشته 82درصدي قابل توجيه بود و تنها چيزي كه قابل دفاع نيست، نوسانات شديد است و اين نوسانات شديد در اقتصاد مشكل ايجاد ميكند و برنامهريزيهاي ما بر اين است تا از اين نوسانات شديد جلوگيري كنيم.
وي ادامه داد: بازار ارز در سالهاي گذشته در تعطيلات تا ۱۵فروردين هيچ تحركي نداشت و اتفاقات و التهاباتي كه رخ داد، فقطوفقط در فضاهاي تلگرامي و شبکههای مجازی بود و ما شاهد معاملات 200، 300هزار دلار كاغذي و غيرواقعي بوديم. وي افزود: ردپاهايي وجود دارد از توطئههايي كه حتي كشورهاي اطرافمان دارند ميكنند و در امارات و عربستان بيكار ننشستهاند، در بازار دبي هر روز عليه اقتصاد ما تلاش ميشود، ما باید آرامش خودمان را حفظ كنيم و به دشمن اجازه ندهيم كه به اين مسئله اميد ببندند.
دولت صداي واحد ندارد
همچنين رئيس كميسيون اقتصادي مجلس بعد از سخنان سيف با بيان اينكه دلار بايد به تدريج به ارز تكنرخي 4 هزارو200 تومان ميرسيد، گفت: در دولت صداي واحد اقتصادي وجود ندارد و بخشي از اين التهابات ارزي ناشي از همين امر بود. وي از رئيس مجلس خواست تا به دولت تذكر دهد كه چرا صداي واحد در تصميمهاي اقتصادي وجود ندارد؛ الان مشاوران دولت از دلار بالا دفاع ميكنند و بعد سياست دولت چيز ديگري است. رئيس كميسيون اقتصادي مجلس گفت: قطعاً بخشي از اين التهابات در بازار ارز ناشي از همين غيرهماهنگي در مسئولان اقتصادي دولت است.
مردم در مقابل صرافيها تجمع نكنند
اما در بازار تهران بعد از آن اميد نيمه شبانه جهانگيري ارز در بازار آزاد عرضه نميشود و تابلوها قيمت خريد و فروش ارز را 4 هزار و 200تومان نشان ميدهند. برخي با متلك ميگويند، صرافان براي رضاي خدا دلار خريد و فروش ميكنند. در حالي كه اصلاً دلاري براي عرضه نيست و هنوز كسي نميداند چگونه بايد به دلار مورد نيازش دسترسي پيدا كند.
براساس اطلاعيه بانك مركزي، هرگونه خريدوفروش ارز خارج از سيستم بانكي و صرافيهاي مجاز قاچاق محسوب شده و نهادهاي ذيصلاح با اين اشخاص براساس قوانين و مقررات جاري از جمله قانون مبارزه با قاچاق كالا و ارز برخورد ميكنند.
در عين حال اخبار درباره كاهش نرخ حوالههاي ارزي رد و بدل ميشود و نشان از كاهش قيمت حوالهها تا زير 5هزار تومان دارد. هر چند كه دلالان همچنان در بازار توسط دلالان آشنا با قيمت 5هزار و 500 تومان خريد و فروش ميشد. اكنون بايد منتظر ماند و ديد كه با اين طرح شكوفههاي اميد اقتصاد سال 97 جوانه خواهد زد يا به اعتقاد قاضيپور، عضو اتاق بازرگاني تهران قابليت عملياتي ندارد و بايد فكري جديتر كرد.
نظر شما