چکیده

نظم منطقه‌ای را می‌توان سازماندهی الگوهای رفتاری میان واحدها و کنشگران موجود در یک منطقه  تعریف کرد که در نتیجۀ آن هدف‌های سامانۀ منطقه‌ای محقق شود. برخلاف نظم قدیمی که در آن ویژگی‌های ژئوپلیتیک نقش اصلی را دارد؛ نظم جدید حالت چندبعدی دارد. در واقع با افزایش سطح ارتباطات میان کنشگران در سیستم بین‌الملل نوع جدیدی از نظم بر مبنای اشتراک‌های فرهنگی، سیاسی- امنیتی و اقتصادی شکل گرفته است که برخلاف نوع قدیمی نظم در سیستم بین‌الملل حالت جغرافیایی صرف نداشته و ارتباطات و اشتراک‌ها در آن نقش اصلی را ایفا می‌کنند. در نظم جدید، مناطق به‌عنوان حلقه‌هایی در نظر گرفته می‌شوند که گره‌هایی آن‌ها را به‌ یکدیگر وصل می‌کند. پرسش نوشتار این است که با تمرکز بر منطقۀ خاورمیانه و آسیای مرکزی این نوع از نظم چه ویژگی‌هایی دارد؟ نتایج نشان می‌دهد که در قالب برداشت جدید از نظم، منطقۀ خاورمیانه و آسیای مرکزی دیگر مناطقی جدا از هم نیستند؛ بلکه در قالب یک منطقه تصور می‌شوند که ویژگی‌های مشترک اقتصادی دارند همچون تولیدکنندۀ مواد خام در نظام بین‌الملل، حاشیه‌ای‌شدن در نظم اقتصادی بین‌المللی، شکننده و آسیب‌پذیربودن در پیوندهای راهبردی خود با مناطق مرکزی، وابستگی سیاسی - نظامی به مناطق مرکزی و قرارگیری تحت سیاست‌های کنترلی نظام مرکزی. هدف این نوشتار تبیین ویژگی‌های ژئواکونومیک نظم پیوندی خاورمیانه و آسیای مرکزی است. روش نوشتار نیز روش توصیفی- تحلیلی خواهد بود.

کلیدواژه‌ها: آسیای مرکزی؛ ایران؛ پیوند شبکه‌ای؛ ترکیه؛ خاورمیانه؛ ژئواکونومیک؛ سیاست کنترلی؛ نظم پیوندی

نویسندگان:

داوود آقایی: استاد گروه مطالعات منطقه‌ای، دانشگاه تهران

ابراهیم طاهری: استادیار گروه علوم سیاسی، دانشگاه یزد

دو فصلنامه مطالعات اوراسیای مرکزی - دوره 10، شماره 2، پاییز و زمستان 1396.

برای مشاهده کامل مقاله روی فایل مقابل کلیک کنید.