چکیده:
بیداری اسلامی زمینه ساز تولد دوباره تمدن اسلامی است. از موانع این بیداری، نگاه سنتی فقه اهل تسنن به مسئله مشروعیت حاکم است. از این منظر حاکم یا به اجماع اهل حل و عقد یا استخلاف حاکم قبل و یا به استیلاء و غلبه مشروعیت می‌یابد و تبعیت و فرمانبرداری از او واجب است؛ حتی اگر فاجر و فاسق باشد. فقه الواقع به عنوان پدیده‌ای نوظهور در حوزه علوم اسلامی اهل سنت و جماعت که فقیه را موظف می‌داند تا برای استنباط احکام، واقعیات زمانه و علوم روز را در موضوع شناسی خود لحاظ نماید، بر این اندیشه فقیهان درباره مشروعیت حاکم نقدهای جدی وارد کرد. فقهای نواندیش وجوب اطاعت بی چون و چرا از حاکمان را در تقابل با دموکراسی و مردمسالاری و در امتداد استبداد سیاسی می‌شمرند. آنان متون فقهی را در این موضوع ناکافی و قابل تاویل و اصلاح آن را بر اساس یافته‌های اندیشمندان علوم سیاسی و واقعیت‌های جهان معاصر لازم می‌دانند.
این نوشتار پس از مروری گذرا بر دیدگاه سنتی اهل تسنن درباره مشروعیت حاکم، به چیستی فقه الواقع و تاثیر آن بر اصلاح این اندیشه و در نهایت نقش آن در بیداری جوانان مسلمان می‌پردازد.
کلید واژه: فقه الواقع، مشروعیت حاکم، بیداری اسلامی

کلیدواژه ها: فقه الواقع؛ مشروعیت حاکم؛ بیداری اسلامی

نویسندگان:

سعید سیدحسینی: مدیر گروه فقه و حقوق اسلامی دانشگاه شاهد

سجاد نجفی: فوق لیسانس حقوق بین الملل عمومی. دانشگاه تهران

نشریه مطالعات سیاسی جهان اسلام - دوره 6، شماره 4، زمستان 1396.

برای مشاهده کامل مقاله روی فایل مقابل کلیک کنید.