روزنامه آمریکایی در ادامه سرمقاله دیروز (یکشنبه) خود با عنوان «آیا آمریکا به عربستان برای ساخت سلاح هسته ای کمک خواهد کرد؟»، افزود: عربستان بیش از 25 سال است که در برنامه دارد وارد تجارت هسته ای شود و 16 رآکتور اتمی را برافرازد و از آن برق تولید کند. عربستان نمی گوید که می خواهد بعد از اسرائیل دومین کشور خاورمیانه باشد که زرادخانه هسته ای دارد، آن هم در منطقه ای که فوق العاده بی ثبات است. بلکه ریاض می گوید که انرژی هسته ای را برای تولید برق می خواهد.
اما موضوع این است که عربستان نفت خیزترین کشور جهان است و می تواند با درآمد حاصل از فروش ذخایر سرشار نفت خود به سراسر جهان برق تولید کند.
مشخص است که هدف اصلی عربستان از قدرت هسته ای شدن، فقط مقابله او با ایران دشمن و رقیب منطقه ایش است.
ایران تا سال 2015 که توافق هسته ای را امضا کرد، یک برنامه هسته ای فوق العاده گسترده و قوی داشت و هزینه سرسام آوری هم خرج آن کرد، اما با انعقاد توافق هسته ای این برنامه بشدت مهار شد.
دولت 'اوباما' قصد داشت توافقی را تصویب کند که به موجب آن، هر کشوری که خریداری فناوری هسته ای آمریکاست، تعهد بسپارد که این انرژی را فقط در راه مقاصد صلح آمیز استفاده کند، اما این تلاش ره به جایی نبرد چون عربستان زیر بار این تعهد نرفت و دلش می خواست که خودش اورانیوم را غنی سازی و پلوتونیوم را پردازش مجدد کند. اورانیوم غنی شده و پلوتونیوم مجددا پردازش شده می تواند برای ساخت سلاح هسته ای بکار گرفته شود.
دولت امارات متحده عربی در سال 2009 یک چنین توافقنامه ای را با آمریکا امضا کرد و راهگشای آن شد تا مقررات 'استاندارد طلایی' برای تمامی توافقهای همکاری هسته ای صلح آمیز در سراسر جهان با هدف منع اشاعه سلاحهای کشتار جمعی منظور شود.
اما امروز در آمریکا، رئیس جمهوری در مسند کار است که برآورده ساختن نیازهای رشد تجارت آمریکا، اولویت درجه اول اوست و در ضمن اظهار علاقه عجیبی هم به عربستان می کند. اکنون در دولت ' ترامپ' ؛ مذاکرات جدیدی در مورد همکاری هسته ای آمریکا و عربستان به جریان افتاده است.
جایگاه دونالد ترامپ، از حیث تئوری، آنقدر محکم هست که تملق سعودی ها را بگوید و آنها را ترغیب کند قانون استاندارد طلایی را بپذیرند. ترامپ می تواند این استدلال را برای سعودی ها مطرح کند که خرید سوخت غنی شده برای رآکتورها از یک کشور خارجی که این سوخت را با هزینه کمتری تولید می کند، بسیار مقرون به صرفه تر از تولید همین سوخت داخل خاک عربستان است. اگر عربستان چنین توافقی با آمریکا امضا کند، پیوندهای دو کشور را محکم کرده است. آمریکا به عربستان قول داده است که از این پادشاهی در برابر دشمنانش حفاظت می کند.
دو کشور قرار است بزودی مذاکراتشان در زمینه همکاری هسته ای را آغاز کنند. باید از قبل مشخص شود که دولت ترامپ چه الزاماتی را لازم است پیش روی سعودی قرار بدهد و مشخص شود که آیا عربستان این محدودیتها را قبول خواهد کرد یا نه.
اگر آمریکا توافق هسته ایش را با عربستان محکم کاری کند و شروط سختی را برای او در نظر بگیرد، سعودی هم ملزم می شود برای تامین سوخت غنی شده هسته ایش به سراغ روسیه و یا چین که مطلقا مقررات منع اشاعه سلاحهای کشتار جمعی را رعایت نمی کنند و یا به سوی فرانسه و کره جنوبی نرود. در عوض عربستان به سراغ صنعت هسته ای آمریکا خواهد آمد و این صنعت را که رو به مرگ و مشتاق تجارتهای مجلل و پرسود است، نجات دهد. شرکت 'وستینگهاوس' و سایر شرکتهای مستقر در آمریکا هم اکنون مشغول مباحثه برای تشکیل یک کنسرسیومی هستند که پروژه چندین میلیارد دلاری هسته ای عربستان را به مناقصه بگذارند.
اگر هر توافقی که آمریکا با عربستان امضا می کند، شامل شروط سخت و مهم و منسجم و الزام آور نباشد، مسلما سعودی ها هم راه را برای رفتن به سراغ ساخت سلاح هسته ای هموار خواهند یافت. آنگاه تکلیف آن همه تلاشهایی که به رهبری آمریکا در عرض چند دهه گذشته برای جلوگیری از اشاعه سلاحهای کشتار جمعی صورت گرفته است چه می شود؟
آمریکا سالهاست که قدرت اول جهان در فناوری هسته ای است و این فناوری را به کشورهایی که با آنها توافق دوجانبه همکاری صلح آمیز هسته ای دارد، می فروشد. این توافقها همگی ملتزم به رعایت 9 معیار منع گسترش سلاحهای کشتار جمعی هستند.
یکی از این معیارها این است که هیچ کدام از مواد خام هسته ای، که آمریکا آنها را در اختیار کشور طرف قرارداد می گذارد، نباید در ساخت مواد انفجار هسته ای به کار گرفته شود. همچنین هیچ کدام از فناوریها و یا اطلاعات محرمانه در این زمینه نباید بدون رضایت آمریکا به یک طرف ثالث منتقل شود. ضمنا کشور طرف قرارداد نباید اورانیوم را خود غنی سازد و یا پلوتونیوم را پردازش مجدد کند.
اما مقامات سعودی همچنان اصرار دارند که غنی سازی و پردازش مجدد حق آنهاست، چون این حق را 'پیمان منع گسترش سلاحهای کشتار جمعی' (NPT) به آنها داده است. NPT حق دسترسی کشورهای امضا کننده این پیمان را به فناوری هسته ای تضمین کرده است البته مشروط بر آنکه این کشورها قصد ساخت سلاح هسته ای نداشته باشند.
اگر موارد مورد اختلاف دو کشور در توافق هسته ای حل و فصل نشود و مذاکرات به بن بست کشیده شود، آمریکا بطور کل این فرصت را از دست خواهد داد و نخواهد توانست که شروط منع اشاعه سلاحهای کشتار جمعی، امنیت هسته ای و ایمنی هسته ای را بر برنامه هسته ای سعودی اعمال نماید.
اگر آمریکا و عربستان در زمینه اعمال استانداردهای سخت در توافق با هم به توافق نرسند، در آن شرایط می توان به سراغ راهکار مصالحه که آن را 'رابرت آینهورن' مذاکره کننده سابق هسته ای آمریکا پیشنهاد داده است رفت. طبق این پیشنهاد دو طرف بنحوی با هم کنار می آیند و سعودی ها متعهد می شوند که به مدت 15 سال از غنی سازی چشم بپوشند. البته این مهلت زمانی برای ابد نیست. بدین ترتیب مشکل حل خواهد شد.
نهایتا آنکه کنگره هم باید بر حق قانونی خود تصریح کند که کلام آخر را در مورد توافق جاری می گوید و چنانچه دولت در مورد محکم کاری در زمینه توافق تعلل کند، کنگره وارد عمل می شود و شروط سختی را بر آن وارد خواهد ساخت. از جمله این شروط، مقرر کردن انجام بازرسی های سرزده از تاسیسات هسته ای سعودی مشابه همان فرآیندی است که ایران آنها را پذیرفته است.
از آنجا که ترامپ موضوع سلاح هسته ای عربستان را سرسری گرفته است، در اینجا مسئولیت کنگره در این زمینه سنگینتر می شود.
اگر آمریکا امروز در مقابل امیال هسته ای عربستان کوتاه بیاید، فردا ترکیه و مصر و سایر کشورها هم همگی سلاح هسته ای خواهند خواست.
بنا براین امروز باید قانونگذاران آمریکا حواسشان حسابی جمع باشد و در این زمینه محکم کاری کنند تا فردا سایر کشورها هم این هوس به سرشان نزند که آنها هم سلاح هسته ای داشته باشند.
اروپام**1591**1479