به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، انقلاب اسلامی در ایران، سرآغاز تحولی عظیم و فراگیر بود؛ تحولی که زوایای مختلف سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، علمی و... را در نظر گرفته بود. در واقع انقلاب ایران نقطهعطفی بود برای خودکفایی و ایجاد استقلال همهجانبه، تا دستان غربی و شرقی را از مداخله در هر زمینهای قطع کند. یکی از این حوزهها که متخصصان داخلی تمام همت خود را بهکار گرفتند تا در آن پیشرفت کرده و از زیر یوغ دستان بیگانه خارج شوند، بخش علمی بود.
براساس گزارش محافل علمی بینالمللی، سرعت پیشرفت علمی 11برابر سرعت متوسط رشد علم در جهان اعلام شده است. این عدد نشان میدهد که ایران با چه سرعت بالایی در حال کمکردن فاصله خود نسبت به کشورهای پیشرفته جهان بوده و با این سرعت میتواند روزی از تمامی کشورها در عرصه تولید علم سبقت بگیرد. اکنون ایران در جایگاه دوازدهم علم جهان قرار دارد، در حالی که قبلا در محافل علمی جایگاهی نداشت.
با کمی تامل و نگاه به آنچه در این 40 سال از علم و فناوریها بهدست آوردهایم، به سهولت تفاوت تکیه به علم و تخصص داخلی را با واردات علم و متخصصان خارجی متوجه میشویم. کشور ما تا پیش از انقلاب اسلامی، برای بسیاری از امور به کشورهای دیگر وابسته بود و اغلب فناوریها با متخصص خارجی به کشور وارد میشد تا علم و تخصص آن منحصرا در دستان غرب بماند.
حوزه هوافضا یکی از حوزههایی است که ایران بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و در سالهای اخیر پیشرفتهای چشمگیری در آن داشته است. ایران با اینکه فعالیت خود در این حوزه را نسبت به کشورهای دیگر بسیار دیر آغاز کرد، اما اکنون موفق شده است در میان ۹ کشور صاحب چرخه کامل فناوری ماهواره در دنیا قرار گیرد.
پیشرفتهای پزشکی ایران بعد از انقلاب اسلامی و با تکیه بر متخصصان داخلی، یکی دیگر از موفقیتها در زمینه تولید علم و فناوری است، درحالیکه قبل از انقلاب عموما متخصصان و پزشکان موجود کشور از کشورهای جهانسوم بودند، امروز شاهدیم که پزشکان ایرانی کاملا بومی هستند و جمهوری اسلامی ایران، در حال تبدیل شدن به قطب پزشکی در غرب آسیا است.
همچنین تولید داروهای خاص از جمله داروی مقابله با ایدز، تولید داروی درمان زخم پای دیابتی و تولید دارو برای درمان کمخونی بیماران تالاسمی برای نخستین بار در جهان از دیگر دستاوردهای دارویی مختص کشور به شمار میرود.
زیست فناوری در ایران بعد از انقلاب و خصوصا در ۱۵ سال اخیر در تجاریسازی محصولات موقعیتهای خوبی در سطح منطقه و بینالمللی کسب کرده است. زیست فناوری، حوزهای بود که در ایران بعد از انقلاب اوج گرفت و تحقیقات محققان از آن زمان به بعد آغاز شد، در حالی که محققان خارجی، خیلی زودتر تحقیقات خود را شروع کردند. با وجود اینکه تحقیقات در حوزه زیست فناوری بعد از انقلاب نمایان شد، ولی پیشرفتهای خوبی در راستای تولید محصول و صادرات آنها در چندین حوزه از جمله داروها و کودهای زیستی پدیدار شده است، در حالی که قرار بر کسب رتبه اول در این حوزه در سال 1404 بوده است، این مساله در سال 1391 رقم میخورد و به گفته دبیر ستاد توسعه زیست فناوری، رتبه ایران در دنیا از لحاظ تولید محصول در حوزه زیست فناوری هفدهم است.
رتبه ایران همچنان در کسب کرسیهای برتر علمی درحال ارتقاست. صعود رتبه تولید علم ایران به جایگاه ۲۱ درسال ۲۰۱۱ و رتبه ۱۹ تولید علم پزشکی که از طریق پایگاه اسکوپوس مطرح شد، ضربه بزرگی به امید سران آمریکایی و صهیونیستی از فشارهای چنددههای بود.
اعلام شد ایران با ۲۰درصد رشد بیشترین تولیدات علمی را در دنیا داشته، درحالی که کشورهای چین ۱۵ درصد و آمریکا چهار درصد رشد داشتهاند. دوسال پیش رتبه جهانی ایران در علوم پزشکی ۲۳ بود که درسال ۲۰۱۱ به ۱۹ ارتقا یافت.
بررسی رتبههای سالهای پیش هم جالب است؛ سال ۲۰۰۰ رتبه ۴۸ ، ۲۰۰۱ رتبه ۴۵ و ۲۰۰۳ رتبه ۴۰ تا اینکه رتبه علمی ایران درسالهای ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۸ به ترتیب ۳۷، ۳۳، ۲۸ و ۲۶ در سالهای ۲۰۰۹ و ۲۰۱۰ رتبه ۲۲ و ۲۰۱۱ با تولید ۱۰ هزار و ۸۲۷ مقاله رتبه ۲۱ را از آن خود کرد.
البته همین ارتقای جایگاه علمی ایران واکنش رسانههای معاند را دربر داشت، تا جایی که به ترور شخصیتی و علمی دانشمندان ایرانی مبادرت کردند.
وقتی گزارش ساینس متریکس مبنیبر رشد سریع دو کشور ایران و ترکیه طی ۳۰ سال گذشته در علم و فناوری نسبت به سایر کشورهای دنیا مطرح شد، بیبیسی در گزارشی نتوانست خشم خود را فروخورد و بیتوجه به افزایش تعداد مقالات پذیرفتهشده علمی در عرصه جهانی، مدعی شد مقالات ایران با افت کیفیت مواجه بوده است.
مقاله بیبیسی با زیر سوال بردن گزارش ساینس متریکس اظهار داشت: «رشد سریع ایران در تولید علم و در واقع جهش علمی ایران چندان منطقی و درست به نظر نمیرسد.»
اما فراموش نکنیم که استقلال علمی تخریب، تحریم و ترور دانشمندان هستهای و حذف فیزیکی دیگر دانشمندان را به دنبال دارد؛ تصمیمی که غرب گرفته و نشاندهنده این موضوع است که آنقدر رشد و توان علمی کشور ما برای غرب سخت و غیرقابل پذیرش بوده که آنها به سمت حذف فیزیکی پیش رفتهاند. البته دشمنان ما هم به این موضوع واقفند که با ترور دانشمندان کشور به نتیجهای نخواهند رسید و دیگر ما از آن مرحله گذشتهایم که تنها متکی به افراد باشیم.
همه اینها تنها گوشهای از پیشرفتهای بعد از انقلاب در جایگاههای علمی جهانی محسوب میشود و دستاوردهای علمی ایران پس از پیروزی انقلاب ناشی از رمز و راز نهفته در انقلاب و بینش معرفتی و علمی ناشی از دیدگاه امام راحل است.
پیشرفتهای اخیر ناشی از اقدامات صورتگرفته در زمینه بومیسازی علوم و بهرهبرداری از دانشها و ساختار بومی کشور و در درجه بعد نهادسازی و ارائه ساختارهای مناسب علمی برای تولید علم مثل کرسیهای نظریهپردازی، ایجاد نهادهای سیاستگذاری مانند شورای عالی انقلاب فرهنگی و درنهایت پژوهشگاههای بسیار متعدد و متناسب با فضای فرهنگی است.
ارتقای علمی ایران تنها ناشی از فشارهای اقتصادی نبود. ایران اسلامی به این نگرش رسید که با مبانی کمونیسم و اندیشههای غربی راه به جایی نخواهد برد، بلکه به لحاظ دیدگاه اسلامی توسعه در گرو بازگشت به مبانی علمی و فنی خودی است که ریشه در مباحث اسلامی دارد.
نظر شما