عاطفه ازادپور
همین عامل یعنی ترویج فرهنگ غرب و در مقابل بی توجهی به ارزش های مسلط مذهبی و بی تفاوتی در قبال خواسته های رهبران مذهبی، بی بند و باری زیاده از حد، رواج فساد و فحشا، عدم مراعات عفت عمومی و اشغال پست های کلیدی و حساس دولتی توسط بهایی ها و صهیونیست هاو کنترل اقتصاد جامعه توسط ثابت پاسال های بهایی و القانیان های صهیونیست، تغییر مبدأ تاریخ اسلامی و بازگشت به ارزش ها و سنت های باستانی زمینه لازم را برای قیام عمومی در جامعه ایران فراهم نمود. مهمترین مطالبه مردم در جریان قیام خود، احیای فرهنگ ناب ایرانی اسلامی توامان با هم بود. از این رو باید پذیرفت انقلاب اسلامی قبل از اینکه انقلاب سیاسی و اقتصادی باشد قطعا یک انقلاب فرهنگی بوده و جهت گیری آن بر پایه ی احیای سبک زندگی ایرانی اسلامی قرار دارد. سبک زندگی اسلامی ایرانی در مواجهه با غرب از پایان دوره صفویه و مخصوصاً از دوران قاجاریه تا به امروز، مسأله مواجهه با عالمی جدید و ساحتی نوین به نام غرب و مدرنیته، کم کم در ایران رخ نموده است. غالباً این مواجهه چند جانبه بوده است اما در هر دوره وجهی از آن بر وجوه دیگر غلبه داشته است: این مواجهه ابتدا به صورت سلطه جغرافیایی محدود بود. مانند حضور پرتغالی ها در جنوب ایران. پس از قوت صفویه، این مواجهه، به عرصه کلام قدم می گذارد و این مسیونرهای مسیحی هستند که حامل پیام غرب نوین و اروپای متجدد در ایران هستند. اولین مدارس جدید را همین مسیونرها بنا می کنند.(به ویژه دردوره قاجار) پس از این، از دوران پس از صفویه تا استقرار قاجار و حتی تا زمانه تحریم تنباکو، مواجهه ما بیشتر شکل اقتصادی استعماری دارد. جنگ های ایران و روس و حضور استعماری انگلیس در ایران و منطقه، سخن از مواجهه نظامی را مطرح ساخت. از اواسط دوره قاجار غرب و غرب زدگی و مواجهه ما با این پدیده، شکلی جدید به خود گرفت. این نحوه مواجهه جدید، در حوزه اندیشه و تفکر و علم و فرهنگ بوده و غرب زدگی گسترده فرهنگی و علمی را پدیدار کرد. بدین سبب طبقه روشنفکران غیر دینی و فراماسونرها در این دوره آن هم تحت نظارت و حمایت و هدایت انگلیس و روسیه و بعدها آمریکا شکل گرفت و براساس این شیوه مواجهه است که کم کم سبک زندگی ایرانی دستخوش تغییرات می شود؛ تغییراتی که هرچه زمان برایش جلوتر می رفت، سرعت این تغییرات نیز سریع تر می شد و واکنش آگاهان، روشنفکران دینی، خواص سیاسی و علما را باعث می گشت. این در حالی بود که سبک زندگی سنتی – دینی با مایه ها و جوهره شیعی و گرایشات اهل بیتی مردم ایران از استحکام دیرینه و با پشتوانه ای برخوردار بود و جامعه ایرانی را به چاره واداشت که در در برابر هجوم اندیشه غربی «چه باید کرد؟» آیین همسرداری در دین اسلام دین متعالی اسلام آیین همسرداری را بهتر و کاملتر از هر مکتب و تفکری تبیین نموده است. یکی از آیین های بسیار مهم ومفید برای زندگی زناشویی موفق مصاحبت و هم نشینی زوجین می باشد. در این زمینه اسلام مطابق کلام پیامبر (ص) این همنشینی را در درجه بالای اهمیت دانسته و آن را از اعتکاف در مسجد النبی محبوبتر معرفی می نماید . روی گشاده کلید مهر و محبت همسران یک لبخند ساده که بر روی لب نقش می بندد می تواند به نوبه خود تاثیر بسزایی در ارتباط بین زوجین ایجاد کند. انسان غالبا به سوی کسی متمایل می شود که گشاده رو و خلق نیکو داشته باشد .شاید نکته بسیار ظریفی به نظر برسد اما بسیار حائز اهمیت است که یک زن بدون توجه به دغدغه ها و مشکلات روزانه با روی گشاده به استقبال همسرش برود . رفتار شایسته مرد در مقابل زحمات همسرش در منزل در تقسیم بندی وظایف در دین مبین اسلام رسیدگی به امور خانه از وظیفه زن معرفی نشده است . این در حالی است که در خانواده شاهد زحمت و تلاش زن و انجام غالب امورات مربوط به خانه توسط زن هستیم. پس شایسته است مرد از زحمات همسرش به نحوی قدر دانی کند چه بسا همراهی و همکاری مرد در امور منزل تقدیر و تشکر وی را نسبت به همسرش به نمایش بگذارد. وظایف متقابل زوجین وظیفه متقابل زوجین در برابر یکدیگر برای داشتن یک زندگی مشترک موفق زوجین باید توجه ویژه ای نسبت به یکدیگر داشته باشند ,با رفتارهای خودشان زمینه ناراحتی یکدیگر را فراهم نکنند اگر در زندگی به موانع و مشکلاتی برخورد کردند زمین و زمان را به هم نریزند بلکه با صبر و تحمل و توکل بر خدا و اراده قوی راه خودشان را محکم ادامه دهند تا به آرامش دست پیدا کنند .لازم به ذکر می دانم که بگویم زنان از مردان محبت و توجه می خواهند و مردان از زنان انتظار دارند اقتدار و قابلیت هایشان دیده شود و مورد هجمه زنان واقع نشوند .یکی از حلقه های مفقود شده بین زوجین در زمان های اختلاف و ناراحتی عدم نوازش همسر است گاهی اوقات اتفاق هایی در زندگی رخ می دهد که منجر به دعوای لفظی بین زوجین می شود مردان در چنین مواقعی باید غرور و تکبر را در زندگی خود کنار بگذارند و دست رحمت و نوازش بر سر همسر خود بکشند .زن وشوهر باید در زندگی زنا شویی خود اسرار یکدیگر را حفظ کرده و نزد اقوام حتی پدر و مادر خود بازگو نکنند زوجین باید مراقب زندگی خود باشند ,بدانند حفظ اسرار خانوادگی موجب تقویت اعتماد در زندگی می شود مهارتهایی که برای زندگی مشترک ضروری است برای داشتن زندگی مشترک موفق باید مهارت هایی را فرا بگیرند همچون ; 1.ایجاد امنیت روانی در زندگی مشترک و دلگرمی دادن به یکدیگر ,2.در عین اختلاف نظر تکیه گاه و حامی یکدیگر باشند ,3.زوجین باید به تفاوت های یکدیگر احترام بگذارند و از تفاهم ها برای نزدیک شدن به هم استفاده کنند و4. از یکدیگر انتظارات واقع بینانه و متعادل داشته باشند . پیروزی انقلاب و احیای سبک زندگی اسلامی ایرانی در مواجهه با هجوم فرهنگی غرب به ویژه در دوره پهلوی پاسخ های متعددی در پاسخ به سوال چه باید کرد؟ مطرح شد. در این میان روحانیت مبارز در قالب الگوی تعالی اسلامی زمینه را برای احیای فرهنگ اسلامی ایرانی مهیا نمودند؛ چنانکه در سبک زندگی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در تمامی عرصه های زندگی مردم تغییرات قابل ملاحظه ای ایجاد شد. از مهم ترین این تغییرات: خانواده است؛ تحول در سبک زندگی مردم بویژه در زمینه تشکیل نهاد خانواده و تقویت بنیانهای آن بود. پس از انقلاب در سخنرانیهای امام خمینی ( ره ) بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران و حضرت آیت ا.. خامنه ای مقام معظم رهبری ، جایگاه و اهمیت سبک زندگی اسلامی و خانواده بارها مورد تاکید قرار گرفت. در این راستا نهادهایی نیز در جهت تقویت و تحکیم بنیان خانواده تشکیل شد. خوشبختانه پس از انقلاب اسلامی تحکیم خانواده در قالب سبک زندگی سالم و اسلامی در قالب مصوبه ها و لایحه های مختلفی در ایران مطرح شده است . از آنجا که رویکرد غالب در سبک زندگی ایرانی رویکرد دینی است در این راستا ، به بررسی تاثیر انقلاب اسلامی از طریق پیاده شدن احکام اسلام در شکل گیری و تداوم نهاد خانواده خواهیم پرداخت: تشخیص جایگاه زن و مرد و تأثیر آن در تحکیم خانواده اسلام میان زن و مرد از نظر تدبیر اجتماع و دخالت اراده و عمل آن دو در این تدبیر و مدیریت تساوی کامل برقرار کرده است. دلیل این تساوی هم این است که زن تمام آن حوائج و نیازهایی را دارد که مرد داراست و از این رو قرآن می فرماید: «شما زنان و مردان از جنس یکدیگرید» پس در اسلام زن و مرد یار و یاور و مکمل یکدیگرند و تکامل هنگامی حاصل می شود که این دو تعامل صحیح و مجاز یکدیگر را کامل کنند. به همین دلیل موضوع همسرداری و نقش های مختلف همسر در سبک زندگی اسلامی از موضوعاتی است که در قوانین و سیاستها ، مورد نظر قرار گرفته است . دراین میان هر یک از زوجین برای حفظ بنیان خانواده موظف است به حقوق و تکالیف دیگری توجه نماید . مرد به عنوان سرپرست خانواده موظف است برای آسایش و رفاه همسر و فرزندانش تلاش کند و زن نیز به عنوان محور کانون خانواده باید به زندگی خانوادگی گرما و انرژی ببخشد . وقتی آیات قرآن و روایات پیامبر و اهل بیتش را مورد بررسی قرار میدهیم متوجه میشویم که زن دارای جایگاه ویژه و نورانی است. در اسلام زندگی خانوادگی حضرت زهرا(س) بهترین شاخص سبک زندگی اسلامی زن مسلمان معرفی شده است. علاوه بر این ، در جمهوری اسلامی ایران ، دیدگاه اسلام درخصوص اهمیت جایگاه، منزلت و کارکردهای خانواده متعادل و آرمانی مورد نظر قرار گرفته است . در این زمینه ، ارتقای امنیت و تأمین نیازهای مادی، معنوی و مصونیت بخشی خانواده ، تأمین نیازهای مادی، معنوی و عاطفی فرزندان در خانواده ،تامین و بهبود سلامت روحی، جسمی و اجتماعی زنان در مراحل مختلف زندگی ، تقویت شخصیت و جایگاه واقعی زن و مرد به عنوان پدر و مادر و همسر در خانواده مورد توجه جدی قرار گرفته است . چرا که این محورها از جمله عوامل تقویت بنیان خانواده است . مدیریت در خانه و استحکام خانواده قرآن در سوره مبارکه نساء می فرماید: «مردان سرپرست و نگهبان زنانند، به خاطر برتری هایی که از اموال ایشان میکنند« این آیه و نظایر آن هرگز دلیل و نشانه برتری انسانی و فضیلت معنوی مرد بر زن نیست. آنچه در باب تفاوت افراد بیان شده این است که اولاً باید زندگی به نحو مطلوب اداره شود، ثانیا تا هماهنگی بین افراد و طبقات ایجاد نگردد، زندگی خوبی اداره نمی شود. مدیریت مرد در خانه، همانند مدیریت در جامعه، از اسباب تقدم معنوی و برتری در انسانیت نیست، بلکه تنها یک مسئولیت اجرایی است. از سوی دیگر ، حمایت از تشکیل و تحکیم نهاد خانواده و پیشگیری از انحلال و فروپاشی آن، ارتقاء سطح فرهنگی اعضاء خانواده به منظور ایفای نقش اساسی در فرهنگ سازی و اصلاح جامعه، و زدودن باورهای غلط درمورد حقوق و وظایف اعضاء خانواده، از دیگر برنامه های مورد نظر در جمهوری اسلامی برای حفظ خانواده است . گسترش و تعمیق فرهنگ اصیل اسلامی در خانواده جهت تربیت نسل سالم ، با ایمان و مسئولیت پذیر در قبال خود ، خانواده و جامعه، ایمن سازی خانواده از آسیب و بحران های اجتماعی و حمایت از خانواده های آسیب دیده، از دیگر اهداف سیاستگذاری در سبک زندگی اسلامی – ایرانی در جهت تحکیم بنیانهای خانواده است . به عنوان گامی مهم در راستای تحکیم خانواده می توان به تصویب «سند تشکیل، تحکیم و ایمنسازی خانواده» در شورای عالی انقلاب فرهنگی اشاره کرد . این سند دارای ۴ راهبرد کلان است که برخی از آنها همچون : تسهیل شکلگیری خانواده با ازدواج آگاهانه ، ساده و پایدار مبتنی بر آموزههای اسلامی ، تقویت بنیانهای خانواده با تعریف نقشهای گوناگونی که اعضای خانواده میتوانند ایفا کنند، مواجهه درست، عالمانه و توام با برنامهریزی با آسیبها و چالشهایی که برای آسیب رساندن به قوام خانواده ممکن است اتفاق بیفتد، نیز مورد توجه قرار گرفته است . همه این مصوبات و سیاستها نشان می دهد که انقلاب اسلامی ایران بر خلاف رویه منحط جاری در غرب ، سیاست حفظ و تثبیت نهاد مقدس خانواده را بشدت دنبال می کند تا جامعه ای سالم بر اساس سبک زندگی اسلامی برای مردم فراهم کند . بنياد هاي خانواده در مكتب اسلام خانواده به عنوان اصلي ترين نهاد اجتماعي و زيربناي جوامع و منشأ فرهنگ ها و تمدن ها در تاريخ بشر بوده. پرداختن به اين بناي مقدس و بنيادين و حمايت و هدايت آن به جايگاه واقعي و متعالي اش، همواره سبب اصلاح خانواده بزرگ انساني و غفلت از آن، موجب دورشدن بشر از حيات حقيقي و سقوط به ورطه هلاکت و ضلالت بوده است. نهادهاي اجتماعي زيادي در اطراف ما وجود دارد مثل اداره، مدرسه و ... ولي کوچکترين نهاد اجتماعي خانواده است. اين کوچکترين نهاد، محبوب ترين نهاد در نزد خداست .امام صادق (ع) از پيامبر نقل مي کند: در اسلام هيچ چيزي محبوب تر از خانه اي که با ازدواج آباد مي شود نيست و هيچ چيز بيشتر خشم خدا را در نمي آورد از خانه اي که بهوسيله ي طلاق خراب بشود. اسـلام، اهـل بـيت پيامبر اسلام را بـه عـنـوان نمـونـه اي کـامـل از خـانواده برتر معرفي و صلاحيت الگويي آن را براي جهانيان امضا کرده. خـداونـد سـبـحـان اين خانواده را از هرگونه رجس و پليدي مبرا دانسته. آيه شريفه «اِنَّمـا يُريدُ اللهُ لِيُذهبَ عَنکُم الرّجسَ اهلَالبيتِ وَ يُطَهّرکُم تَطهيرا (احزاب23)، خطاب به همين خانواده است. آيه مـبـاهـله (آل عـمـران 61) در بـاره اعـضاي اين خانواده وارد شده و عظمت مقامات معنوي و عرفاني آنان را به نمايش گذاشته. زنـدگـي امام عـلي (ع) و حضرت فـاطمه (س) سراسر الگوست. همسر داري علي (ع)، مديريت او در خـانـه و خـانـواده، شـوهرداري فاطمه (س)، خانه داري و تربيت فرزند او در عالم نظير ندارد و تا قيامت براي جهانيان اسوه خواهد بود. مهمترين محورهاي خانواده از منظر اسلام عبارتند از: اصالت خانوادگي: اولين ويژگـي خـانـواده بـرتـر در اسـلام، اصـالت خـانـوادگـي و اصل و نسب پاکيزه است. اصلاب ارزشمند پدران و دامنهاي مطهر و پاک مادران که به هيچ گـونـه پـليدي آلوده نشده اند، چنان که در زيارتنامه امام حسين (ع) مي خوانيم: «اَشهَدُ اَنَّکَ کُنتَ شهادت مي دهم که تو از گوهرهاي پاک و از ارحام مطهري. جاهليت به ناپاکيهايش شما را آلوده نساخت و لباسهاي ناپاک خود را براندام شما نپوشاند. اين ويژگـي آنچنان مهم است که امام حسين (ع) در جريان نهضت کربلا و دست بيعت ندادن با يزيد به آن استفاده مي کند و من با يزيد بيعت کنم، بلکه دامنهاي پاک و منزهي که من در آن پرورش يافته ام به من چنين اجازه اي نمي دهند. دين و ايمان: خـانـواده اي بـرتـر اسـت کـه هـر کدام از ارکان آن از ويژگي دين و ايمان و اعتقادات ناب برخوردار باشد. در آموزه هاي اسلامي براي گزينش همسر شايسته بر ويژگي دين و ايمان بسيار تاکيد شـده. در اسـلام، بـعـد از ايمـان به درخانواده برتر، زن و شوهر هر دو از عقيده و ايمـانـي خالص برخوردارند. چنانکه در مورد حضرت علي (ع) و فاطمه (س) اين گونه اسـت. اگـر ايمـان جـن و انس را روي هم بگذارند به اندازه ايمان علي (ع) نمي رسد. رسول خدا(ص) درباره ايمان دخترش فرمود: همانا خداوند تمام وجود دخترم فاطمه را از ايمان و يقين لبريز کرده است. تقوا: قـرآن کـريم، تقوا را معيار برتري معرفي کرده و کساني را که از خداپرواي بيشتري دارند گرامي تر ميشمارد. اِنَّ اَکْرَمَکُمْ عِندَاللّهِ اَتْقيکُمْ (حجرات 13). بـر هـمـين اسـاس هـر خـانـواده اي کـه در رعـايت تـقـواي الهـي پيشتازتر باشد از لحاظ الگـويي، برتر شمرده مي شود. در خانواده برتر زن و شوهر متقي و خداترس هستند. حد و مرزهاي الهي را مراعات مي کنند. اسـلام در تـشـکـيل خانواده بر اين ويژگي تاکيد کرده است و مردي را شايسته همسري مي دانـد کـه پـارسـا باشد و از گناهاني مانند زنا، شرابخواري و گناهان علني دوري کند. شخصي درباره ازدواج دخترش با امام حسن مجتبي (ع) مشورت کرد حضرت فرمود: دخـتـرت را به ازدواج مردي باتقوا درآور؛ چرا که او اگر دخترت را دوست بدارد، احترامش مي گذارد و اگر به او علاقه نداشته باشد به او ستم مي کند. صبر و شکر: در خانواده برتر هيچ کدام از زن و شوهر در برابر سختيهاي زندگي جزع و بي تابي نـمي کنند. آنها ناملايمات زندگي را هديه هاي خدا بر خويش مي شمارند، در وقت دارايي خدا را سپاس مي گويند و هنگام نداري و فقر صبوري مي کنند. تربيت افرادي صالح: فـرزنـدان خـانـواده بـرتـر نـمـونـه کـامـلي از تـربيت شدگان مکتبي اند. بهترين شيوه تـربـيتـي را در خـانواده برتر مي توان سراغ گرفت. فرزندان در چنين خانواده اي از اوان کـودکـي تـربـيت ديني و اخلاقي مي شوند. راه و رسم خوب زيستن را مي آموزند. با شـخـصـيت و عزتمند بار مي آيند و انساني صالح مي شوند و قدم به عرصه اجتماع مي گذارند و منشا آثار و برکات فراوان مي شوند.بـا تـوجـه به اينکه اهل بيت پيامبراکرم (ص) از نظر اسلام برترين خانواده شمرده مي شـونـد از تـمـام ويژگـيهـاي ارزشـي و اسـتـانـداردهـاي مـکـتـبـي بـه صـورتـي کامل برخوردارند، بايد اين خانواده براي همگان الگو قرار گيرند و ويژگيهاي آن به عـنـوان نـوک قـله و اوج ارزشـهـاي اسـلامي مورد توجه باشد و خانواده هاي اسلامي براي رشـد و تـعـالي خـود و دسـتـيابـي بـه زنـدگـي ايده آل ومـکـتـبـي هـمـواره ارزشـهاي نوک قله را مدنظر قرار دهند و تمام حرکات و سکنات و جهت گيريهاي خود را با آن هماهنگ سازند و تا مي توانند در همان سمت و سو حرکت کنند و خود را به نوک قله نزديک سازند. اسلام مکتبي است که زندگاني انسان را داراي دو بعد دنيايي و آخرتي ميداند. از اينرو، در ارائه برنامهها و آموزههاي خود براي زندگي به هر دو جنبه از حيات انساني توجه نشان داده است. خانواده به عنوان يک نهاد تأثيرگذار در خوشبختي دنيوي و اخروي انسان در منظومه معرفتي اسلام از جايگاه برجستهاي برخوردار است. آموزههاي اسلام در نگرش به خانواده و کارکردهاي آن به گونهاي طرحريزي شده است که ضمن از بين بردن زمينههاي تنش و تضاد و ايجاد پيشنيازهاي استحکام، خانواده را در ايفاي نقش سعادتبخشي به افراد، ياري دهد. ريشه هاي تربيت ديني در خانواده تربيت، به عنوان روشي براي بهرهگيري از توانمنديهاي انسان، از جمله راهکارهايي است که نسلي را به نسلهاي بعدي مرتبط ميسازد. انسان موجودي است خلاق و پويا که طبعاً به دنبال موقعيت و بالندگي در زندگي خويش است، از اين رو براي شکوفا نمودن استعدادها و رسيدن به آرمانهاي خود از هيچ کوششي فروگذار نبوده و سعي ميکند که از توانمنديهاي خود به بهترين وجه استفاده کند تا به سر منزل مقصود برسد. بررسي اهداف تعليم و تربيت اسلامي نشان مي دهد که مهمترين نيازهاي هر جامعه الهي، تربيت افراد متديني است که با اتکا به نيروي ايمان، اراده، تعقل و منطقي بينديشند و به جاي وابستگي استفاده از دستاوردهاي اقتصادي و فرهنگي ديگران خود مولد دانش و فناوري براي زندگي مستقل در عصر ايمان باشند. از آنچه درباره دين و تربيت گفته شد، روشن گرديد که مفهوم «تربيت ديني» در ارتباط با سه محور شناخت، ايمان و عمل قابل تحقق است. اين سه عنصر در تربيت ديني هر کس، نقش اساسي دارد و مربّي بر همين اساس بايد عمل تربيت ديني را اجرا کند. بنابراين، مي توان گفت: «تربيت ديني» فرايندي است که از طريق اعطاي بينش، التزام قلبي و عملي به فرد هماهنگ با فطرت و به دور از جبر و فشار، به منظور نيل به سعادت دنيوي و اخروي انجام مي گيرد. تربيت داراي دو نقش مهم آموزش و پرورش است که در يکي اهتمام به آموزش فنون، مهارت ها و توانايي هاي لازم براي رفع نيازهاي جامعه است و در ديگري پرورش حسّ ديني و مذهبي کودک که به صورت فطري در نهاد او به وديعت گزارده شده، مورد توجه است. بررسي همه ابعاد تربيت به لحاظ نقش اساسي آنها در زندگي انسان لازم است. بر اساس آيات و روايات اسلامي، سرپرست خانواده، اعم از پدر و مادر و يا افراد ديگر، نسبت به تربيت ديني فرزندان و ديگر زير دستان خود، مسئوليت سنگيني دارد. به همين دليل، خداي متعال در اين زمينه، خطاب به مؤمنان از پيامدهاي اخروي آن خبر داده، به آنان هشدار مي دهد: «اي کساني که ايمان آورده ايد، خود و خانواده خويش را از آتشي که هيزم آن انسان ها و سنگ ها است، نگهداريد. (تحريم: 6) نگهداري خويشتن از طريق ترک معاصي و تسليم نشدن در برابر شهوات سرکش ميسور است، نگهداري خانواده نيز به وسيله تعليم و تربيت درست و فراهم ساختن محيط پاک و به دور از هرگونه آلودگي فکري و عملي حاصل مي شود. حضرت محمد(ص) در پاسخ به سئوالي در اين زمينه، که چگونه انسان مي تواند اهل و فرزندانش را از آتش (اعم از آتش دنيا و آخرت) نجات دهد؛ فرمودند: آنها را به آنچه خدا دستور داده امر و از آنچه نهي کرده باز داريد. اگر از شما پذيرفتند آنان را از آتش جهنم حفظ کرده ايد و اگر قبول نکردند به وظيفه خود عمل نموده ايد. خدمت به خانواده و همسر در آموزههاي ديني بر طبق آموزههاي قرآني ملاک در بهترينها، داشتن تقواست که در شکل اخلاق نيک و خوش، خودنمايي ميکند، چرا که انسان خوش خلق، از خدا ميترسد و ميکوشد تا به بهترين شکل و هنجارترين و نيکوترين شيوه زندگي کند و ديگران را نيز از خود بهرهمند سازد. از آنجايي که شرايط خانه و خانواده،ويژه است، تقوا در خانه و خوشخويي در آن، بهترين ملاک در شناخت بهترين مردم است. کسي که بتواند در خانه، اهل تقوا باشد و خوشخويي را به نمايش بگذارد، بهترين مردمان است. خانواده، آشيانه عشق و محبت هر چند که خانه محلي براي زندگي است، ولي هدف از آن سکونت و آرامش است. در آيات قرآني همان طور که از واژههايي چون «بيت»، «دار»، «حجره»، «ذاتالعماد» و «اکنان» براي بيان خانه استفاده شده، واژه «مساکن» نيز به کار رفته است، چرا که هدف از خانه و خانواده، رسيدن به همان چيزي است که از آن به خوشبختي ياد ميشود. خداوند پس از آفرينش حضرت آدم(ع) و همسرش، به آنان فرمان ميدهد تا در بهشت نخستين، سکونت يابند. (بقره، 35، اعراف، 19) پس انسان در خانه و در ميان خانواده به سکونت و آرامش ميرسد و مودت و دوستي و محبت، اين آرامش را ميان زن و شوهر پديد ميآورد و سکونت واقعي را تحقق ميبخشد. (روم، 21) در آيات قرآني بارها واژه سکن و مشتقات آن براي سکونت انسانها در زمين و دستيابي به آرامش بيان شده است. (اعراف، 161، ابراهيم، آيه 37، اسراء، 104، مومنون، آيه 18، طلاق، 6) پس خانه، محل آرامش از جانب خداوند است (نحل، 80) و بندگان بايد بر اين نعمت، خداوند را شکر و سپاس گويند. (نحل، 80 و 81) همچنين خانواده محل احسان و عشق و مودت و محبت است و هر انساني ميبايست اوج عشق و محبت انساني را در خانه و در ميان خانواده جستوجو کند. (روم، 21) ويژگيهاي خانه خوب در اسلام براي خانه خوب ويژگيهائي بيان شده که در اينجا به برخي از آنها اشاره ميشود. از جمله اين ويژگيها ميتوان به وسعت خانه و همسايه خوب اشاره کرد. در حقيقت ويژگيهاي مادي و فيزيکي و محيط زيستي، از جمله مهمترين ويژگيهاي يک خانه مطلوب از نظر اسلام است. اميرمومنان علي(ع) در اين باره ميفرمايد: ان للدار شرفا و شرفها الساحه الواسعه و الخلطاء الصالحون و ان لها برکه و برکتها جوده موضعها وسعه ساحتها و حسن جوار جيرانها؛ خانه را شرافتي است. شرافت خانه به وسعت حياط (قسمت جلوي خانه) و همنشينان خوب است. و خانه را برکتي است، برکت خانه، جايگاه خوب آن، وسعت محوطه آن و همسايگان خوب آن است. (مکارمالاخلاق، ص 125) البته پيش از اينکه خانهاي خوب از نظر فيزيکي و محيط زيستي داشته باشيم ميبايست نخست، خانواده خوبي داشته باشيم. همسر خوب و مهربان، نعمت بزرگي است که فراخي و بزرگي خانه در برابر آن هيچ است. رسول اکرم(ص) نخستين شرط در خوشبختي را همسر خوب و صالح ميداند و سپس به امور ديگر چون وسعت خانه براي سعادت اشاره ميکند. آن حضرت(ص) درباره مولفههاي سعادت ميفرمايد: من سعاده المرء المسلم الزوجه الصالحه والمسکن الواسع والمرکب البهي والولد الصالح؛ از خوشبختي مرد مسلمان، داشتن همسر صالحه، خانه بزرگ، مرکب راحت براي سواري و فرزند صالح است. (بحارالانوار، ج 76، ص 155، ح 35) همسر خوب داشتن از عوامل پيشرفت مرد است. رسول اکرم(ص) ميفرمايد: المراه الصالحه احد الکاسبين؛ زن شايسته يکي از دو عامل پيشرفت خانواده است. (بحارالانوار، ج 103، ص 238، ح 39) شايد براي همسران در آغاز زندگي حرارت عشق و محبت اجازه ندهد تا ديگري را در ميان خود بپذيرند و ميخواهند زمان بسياري را تنها در کنار هم باشند، ولي به زودي يک خلأيي را در زندگي حس ميکنند و ميبينند که خانه به همان سادگي که روشن به عشق و محبت شده، کمسو و کمفروغ ميشود، چرا که کودک و فرزندي که منبع انرژي عشق باشد نيست. از اين رو در اسلام بر فرزند به عنوان عامل مهم در تحقق دوام سعادت و خوشبختي و ايجاد يک خانه خوب تاکيد شده است. رسول اکرم(ص) درباره نقش کودک در برکت خانه ميفرمايد: بيت لا صبيان فيه لا برکه فيه؛ خانهاي که کودک در آن نباشد، برکت ندارد. (کنز العمال، ح 44425) ازديگر ويژگيهاي خانه خوب و نيکو ميتوان به پاکي و پاکيزگي آن اشاره کرد. از پيامبر(ص) و معصومان(ع) روايات چندي در اين زمينه وارد شده و پاکيزگي و بهداشت محيط زيست به ويژه خانه در آموزههاي اسلامي بسيار مورد تاکيد قرار گرفته است. رسول اکرم(ص) درباره بهداشت محيط زيست ميفرمايد: زباله را شب در خانههاي خود نگه نداريد و آن را در روز به بيرون از خانه منتقل کنيد، زيرا زباله نشيمنگاه شيطان است. (من لايحضره الفقيه، ج 4، ص 5، ح 4968) امير مومنان امام علي(ع) نيز در اين باره ميفرمايد: نظفوا بيوتکم من حوک العنکبوت، فان ترکه في البيت يورث الفقر؛ خانههاي خود را از تار عنکبوت پاک کنيد، زيرا باقي گذاشتن آن در خانه، فقر ميآورد. (وسائل الشيعه، ج 3، ص 575، ح2) از نظر اسلام، اموري ديگر در تحقق خانه خوب نقش دارد که ميتوان در اين زمينه به مسايلي اشاره کرد که به عنوان آداب خانهداري از آن ياد کرد. رسول اکرم(ص) مهمان نوازي در خانه را از نشانههاي خوب ميداند و ميفرمايد: کل بيت لايدخل فيه الضيف لاتدخله الملائکه، هر خانهاي که ميهمان بر آن وارد نشود، فرشتگان واردش نميشوند. (جامع الاخبار، ص 375) البته در آداب حضور مهمان در خانه، امام باقر(ع) نکتهاي را بيان ميکند که براي رسيدن به يک خانه خوب ميتواند تاثيرگذار باشد. آن حضرت(ع) ميفرمايد: اذا دخل احدکم علي اخيه في رحله فليقعد حيث يامره صاحب الرحل فان صاحب الرحل اعرف بعوره بيته من الداخل عليه، هرگاه يکي از شما به خانه برادرش وارد شد، هر جا صاحب خانه گفت، همان جا بنشيند، زيرا صاحب خانه به وضع اتاق خود از ميهمان آشناتر است. (قرب الاسناد، ص 69، ح 222) براي دستيابي به يک خانه خوب و محيط آرام و مسکن مطلوب لازم است امور ديگري را مراعات کرد که شايد کوچک يا به نظر پيش پاافتاده باشد ولي تاثيرات شگرفي در محيط خانه و خانواده به جا ميگذارد. رسول اکرم(ص) سلام کردن را عامل مهم در تحقق شرايط مطلوب زندگي در خانه ميداند و ميفرمايد: اذا دخل احدکم بيته فليسلم، فانه ينزله البرکه و تونسه الملائکه، هرگاه يکي از شما به خانه خود وارد ميشود، سلام کند، چرا که سلام برکت ميآورد و فرشتگان با سلامدهنده انس ميگيرند. (عللالشرايع، ج2، ص 583، ح 23) آن حضرت همچنين تلاوت قرآن را تاثيرگذار دانسته و فرموده است: ان البيت اذا کثر فيه تلاوه القرآن کثر خيره و اتسع اهله و اضاء لاهل السماء کما تضيء نجوم السماء لاهل الدنيا، خانهاي که در آن قرآن فراوان خوانده شود، خير آن بسيار گردد و به اهل آن وسعت داده شود و براي آسمانيان بدرخشد، چنان که ستارگان آسمان براي زمينيان ميدرخشند. (کافي، ج2، ص610، ح1) بهترين خانواده چنان که گفته شد خانه به عنوان يک مکان فيزيکي، محيطي براي سکونت و آرامش است ولي عنصر اصلي که اين آرامش و سکونت را تحقق ميبخشد، همسران هستند. همسران اگر بتوانند شرايط محيطي را به عنوان يک منبع الهام استفاده کنند، ميتوانند سعادت و خوشبختي را در خانه و خانواده تحقق بخشند. همسران براي رسيدن به آرامش و سکونت و خوشبختي ميبايست به سلوک و رفتار خودشان توجه داشته باشند؛ زيرا آن چه از کوزه باطن انسان بيرون ميتراود اخلاق رفتاري اوست. هر گونه رفتار نيک در خانه ميتواند خانه را به بهشت تبديل کند و بسياري از مشکلات بيروني را حل و مرتفع سازد. رسول اکرم(ص) ميفرمايد: خيرکم خيرکم لاهله و انا خيرکم لاهلي ما اکرم النساء الا کريم و لا اهانهن الا لئيم؛ بهترين شما کسي است که براي خانوادهاش بهتر باشد و من از همه شما براي خانوادهام بهترم، زنان را گرامي نميدارد مگر انسان بزرگوار و به آنان اهانت نميکند مگر شخص پست و بيمقدار. (نهج الفصاحه، ح 1520) در اين ميان مردان از زنان نقش مهمتري را ايفا ميکنند؛ چرا که مسئوليت خانه و خانواده و قوام آن به مرد است و ستونهاي خانه و خانواده را مردان تشکيل ميدهند. (نساء، 34) رسول اکرم درباره نقش کليدي مردان در تحقق خانواده مطلوب ميفرمايد: مرد، سرپرست خانواده است و درباره آنان از او سؤال ميشود و زن، سرپرست خانه شوهرش و فرزندان اوست و درباره آنان از وي سؤال ميشود. (صحيح بخاري، ج 3، ص 125) زنان انسانهايي عاطفي و نيازمند مهر و محبت هستند. از اين رو ابراز محبت شوهران به آنان، بسيار مهم است و از مردان خواسته شده تا محبت و عشق خود را به همسر ابراز و اعلان کنند؛ چرا که زنان به همان اندازه که نيازمند محبت هستند، حيا و عفت، ايشان را از ابراز علاقه باز ميدارد و چنان که مردان ميتوانند، زنان در بروز عشق خود به همسر، حيا مي ورزند ولي دوست دارند که شوهرانشان قربان صدقه آنها بروند و ابراز مهر و محبت کنند. اين ابراز علاقه و محبت به ويژه در زماني که زنان از شوهران خود عصباني يا دلگير هستند بايد بيشتر باشد. مردان لازم است از در احسان و عفو و گذشت وارد شوند و دل زنان خويش را به دست آورند. (نساء، 12) رسول اکرم(ص) درباره بهترين مردان امت خويش به مرداني اشاره ميکند که در خانه، نرمترين و مهربانترين هستند. آن حضرت ميفرمايد: خير الرجال من امتي الذين لايتطاولون علي اهليهم و يحنون عليهم ولا يظلمونهم؛ بهترين مردان امت من کساني هستند که نسبت به خانواده خود خشن نباشند و اهانت نکنند و دلسوزشان باشند و به آنان ظلم نکنند. (مکارم الاخلاق، ص 216) اصولا مهرباني و احسان مرد، به خود او باز ميگردد، يعني پيش از اينکه ديگري سود ببرد خود مرد از اين احسان و گذشت و مهر و صفا بهره ميبرد؛ چرا که خانهاش از هر گونه توفاني در امان قرار ميگيرد و گرماي مهر و محبت در کانون خانه، خانواده را گرم ميکند و هر گونه مشکلات روحي و رواني را از ميان برميدارد و اجازه ميدهد که زندگي در آرامش ادامه يابد و شرايط براي طولاني شدن عمر فراهم آيد؛ چرا که فشارهاي روحي و رواني نه تنها بر جسم اثر ميگذارد و انسان را دچار بيماريهايي چون زخم معده و مانند آن ميکند، بلکه مرگ زودرس را به دنبال خواهد داشت؛ اما احسان و خوشرفتاري در خانواده عامل افزايش عمر است. چنانکه امام صادق(ع) فرمود: من حسن بره باهل بيته مد له في عمره؛ هر کس به شايستگي در حق خانوادهاش نيکي کند، عمرش طولاني ميشود. (کافي، ج 2، ص 105، ح 11) همچنين آن حضرت ميفرمايد: سه چيز است که اگر مومن از آنها مطلع شود، باعث طول عمر و دوام بهرهمندي او از نعمتها ميشود: طول دادن رکوع و سجده، زياد نشستن بر سر سفرهاي که در آن ديگران را اطعام ميکند و خوشرفتارياش با خانواده. (کافي، ج 4، ص 49، ح 15) البته رسول اکرم(ص) براي کساني که آرامش و سرور را به خانه خويش ارزاني ميدارند، پاداشهاي معنوي اخروي ديگري را بيان ميکند که از آن جمله همراهي فرشتگاني است که تا قيامت در شرايط سخت او را کمک ميکنند. آن حضرت ميفرمايد: من ادخل علي اهل بيته سرورا خلق الله من ذلک السرور خلقا يستغفرله الي يوم القيامه؛ هر کس خانوادهاش را شاد کند، خداوند از آن شادي، موجودي ميآفريند که تا روز قيامت براي او آمرزش بخواهد. (کنزالعمال، ج16، ص 379، ح 44995) رفتار خوش در خانواده انسان را در بهشت دنيا و آخرت قرار ميدهد و انسان، سعادت را در دنيا و آخرت تجربه ميکند. اما صادق(ع) ميفرمايد: مومن همواره خانواده خود را از دانش و ادب شايسته بهرهمند ميسازد تا همه آنان را وارد بهشت کند. (مستدرک الوسايل، ج 12، ص 201، ح 13881) آموزش خانواده در بيان و عمل، از حقوق خانواده و تکليف مرد خانه است؛ البته زنان خانواده نيز در تربيت اولاد در کنار همسر نقش دارند، اما تکليف اصلي برعهده مرد است تا اصول اخلاقي را بياموزد و بياموزاند. از اين رو تعليم آموزههاي ديني برعهده مردان خانواده نهاده شده است. (تحريم، آيه 6) رسول اکرم(ص) در بيان بهترين خانه و خانواده ميفرمايد: هرگاه خداوند براي خانوادهاي خير بخواهد آنان را در دين دانا ميکند، کوچکترها بزرگترهايشان را احترام مينمايند، مدارا در زندگي و ميانهروي در خرج، روزيشان ميکند و به عيوبشان آگاهشان ميسازد تا آنها را برطرف کنند. (نهج الفصاحه، ح147) خدمت به عيال مردان بايد خود را خدمتکار خانه و خانواده بدانند و خدمت عيال و همسر را بزرگ و ارزشمند بشمارند. رسول اکرم (ص) به اميرمومنان(ع) سفارش ميکند که در خدمت خانواده بکوشد چرا که خدمت به خانواده، کفاره گناهان کبيره و خاموشکننده خشم خداوند و مهريه حورالعين و زيادکننده حسنات و درجات است. (جامع الاخبار، ص 276) از نظر رسول اکرم(ص) خدمت به خانواده جزو خصلتهاي اولياي الهي است. از اين رو در سفارش خويش به اميرمومنان علي(ع) ميفرمايد: لا يخدم العيال الا صديق او شهيد او رجل يريد الله به خير الدنيا و الاخره، يا علي: به خانواده خود خدمت نميکند مگر صديق يا شهيد يا مردي که خداوند خير دنيا و آخرت را براي او ميخواهد. (بحارالانوار، ج 104، ص 132، ح1) خداوند دوست ميدارد که خانواده به گونهاي عمل کند که همه شرايط براي پاکي و پاکيزگي و رشد معنوي افراد آن فراهم آيد. بر اين اساس هر چيزي که اين پاکي و شرايط مناسب را دگرگون ميسازد به عنوان دشمن خانه و خانواده معرفي شده و از آن پرهيز داده ميشود. رسول اکرم(ص) آيه 6 سوره تحريم (قوا انفسکم و اهليکم نارا)را تلاوت فرمودند: «خود و خانوادهتان را از آتش دوزخ حفظ کنيد، گفتند: اي رسول خدا! چگونه خانوادهمان را از آتش دوزخ حفظ کنيم؟ فرمودند: به آنچه خدا دوست دارد امرشان کنيد و از آنچه خدا نميپسندد، نهيشان نمائيد. (الدرالمنثور، ج6، ص 244) در تحقق شرايط خانواده خوب بايد به گونهاي عمل شود که همه نيازهاي انساني به درستي در آن جا پاسخ گرفته شود. امام صادق(ع) به خوبي اين شرايط مطلوب را معرفي ميکند و خواهان تحقق آن از سوي همسران ميشود. آن حضرت(ع) ميفرمايد: مرد در خانه و نسبت به خانوادهاش نيازمند رعايت سه صفت است هر چند در طبيعت او نباشد: خوشرفتاري، گشادهدستي به اندازه و غيرتي همراه با خويشتن داري. (تحف العقول، ص 322) البته اميرمومنان امام علي(ع) خوشخويي را در سه چيز ميداند از جمله اين سه چيز فراهمآوري آسايش و رفاه براي خانواده است. پس خوشخويي تنها به چهره گشاده نيست بلکه در رفتاري است که بخشي از آن واجبات يا مستحبات است. کسي که به وظيفه خود عمل کند خوشخو است و اگر بتواند فراتر از وظيفه واجبي، به مستحب نيز اقدام کند در خوشخويي برتر است. از اين رو امام علي(ع) ميفرمايد: حسن الخلق في ثلاث: اجتناب المحارم و طلب الحلال و التوسع علي العيال، خوش اخلاقي در سه چيز است: دوري کردن از حرام، طلب حلال و فراهم آوردن آسايش و رفاه براي خانواده. (بحارالانوار، ج 71، ص 394، ح 63) بر اين اساس اگر خانواده را در فشار اقتصادي قرار دهيم و آسايش را براي آنها فراهم نسازيم مصداق تندخو و بدخلق خواهيم بود. انسانها بداخلاق با رفتارهاي خويش موجبات دوري خانواده از خود را فراهم ميآورند و سپس غرولند ميکنند که چرا چنين اتفاقي افتاده است. امام علي(ع) به مردان هشدار ميدهد و ميفرمايد: من ساء خلقه مله اهله؛ هرکس بدخلاق باشد، خانوادهاش از او دلتنگ و خسته ميشوند.(تحفالعقول، ص 214) حضرت فاطمه(س) در بيان بهترين مردان ميفرمايد: خيارکم الينکم مناکبه و اکرمهم لنسائهم، بهترين شما کسانياند که با مردم نرمترند و زنان خويش را بيشتر گرامي ميدارند. (دلائل الامامه، ص 76) پس بايد کوشيد تا براي رسيدن به خوشبختي در دنيا و آخرت خوشخويي را در زندگي در پيش گيريم و براي خود عذاب قبر و دوزخ در خانه نسازيم و آخرت و عاقبت خود را با بدخويي نيست و نابود نکنيم دشمن زندگي خانوادگي چيست؟ براي اينكه زندگي زناشويي خوبي داشته باشيم لازم نيست كه حتما به دنبال راههاي معجزهآسا باشيم. ضمن اينكه بايد بدانيم كه خوشبختي در زندگي زناشويي و داشتن يك زندگي زناشويي موفق بعد از ازدواج، هيچ ارتباطي به روياپردازي و ايدهآل نگري نداشته و در عين حال چيزي نيست كه بدون هيچگونه تلاش و ارادهاي تحقق بپذيرد. پس لازم است بدانيم كه اگر واقعا قصد بهبود شرايط زندگي زناشويي خودمان را داريم، يكي از بهترين اقداماتي كه ميتوانيم انجام دهيم، شناسايي عوامل مخرب در زندگي است ؛ 1. - تلويزيون: تلويزيون قاتل عشق است. در اين مورد هيچ شكي نداشته باشيد! حتي كاملا توصيه ميشود كه شام خوردن جلوي تلويزيون را قدغن كنيد. هر شب غذا خوردن جلوي تلويزيون به همراه گويندگان نميگذارد حواستان به همسرتان و فرزندانتان باشد از آن گذشته آنقدر جلوي تلويزيون به تماشاي فيلم مشغول بودهايد كه حتي ديگر وقت نداريد با هم حرف بزنيد و از حال يكديگر با خبر شويد. تنها چاره كار اين است كه اين دشمن را از زندگي بيرون بيندازيد! براي آنكه در اين كار زياد سختگيري نكرده باشيد ميتوانيد موافقت كنيد كه در هفته، بعضي از شبها تلويزيون خاموش باشد. البته فراموش نكنيد كه تلويزيون در رابطه ميان والدين و فرزندان نيز بعضا نقشهاي مخرب زيادي دارد. 2. - خانهنشيني: ممكن است به خاطر تلويزيون ويا بنا به دلايلي، ديگر بيرون نرويد! البته حتما لازم نيست كه رستورانهاي آنچناني برويد و يا از همسرتان چنين انتظاري را داشته باشيد. چرا كه به هر حال اصل قضيه اين است كه شما اوقاتي را با هم و به بهترين شكل سپري كنيد. حالا ميتوانيد غذايي را كه در منزل تهيه كردهايد به پارك ببريد و يا اينكه اگر ميتوانيد به رستوراني كه در آن خاطرههاي خوشي داشتهايد برويد. فراموش نكنيد كه نبايد با هزينه تراشيهاي بيمورد، به گونهاي متحمل هزينه بشويد كه ديگر نخواهيد به رستوران برويد. اگر هم به سينما علاقه داريد و از آن لذت ميبريد ميتوانيد با تفاهم بر روي فيلم خاصي،از تماشاي آن لذت ببريد. فراموش نكنيد كه صله رحم را همواره در برنامههاي خودتان بگنجانيد. مبادا طوري رفتار كنيد كه ببينيد ديگر از گردشها يا شبنشينيهاي رمانتيك خبري نيست! بايد دوباره آن حال و هوا را به دست آوريد و به اتفاق يكديگر از خانه بيرون بزنيد! حالا كه به تازگي از شر تلويزيون خلاص شدهايد، سعي كنيد كه توجه به همسرتان، تلويزيون جديد شما باشد! 3. - ساعات اضافي: ديگر دير از سر كار به خانه بر نگرديد! نه تنها براي خودتان وقت نداريد بلكه علاوه بر آن خستگي و عصبانيتتان را با خود به خانه ميآوريد كه حقيقتا هيچ كار خوشايندي براي فرزندان و همسرتان نيست! تنها كافي است كه كار، تمام زندگيتان را به خود مشغول كند، به سرعت تنها موضوعي ميشود كه از آن در خانه حرف ميزنيد. بس كنيد! سعي كنيد به حد كافي زود به خانه برگرديد تا قبل از شام كمي وقت براي خودتان و يا با هم بودن داشته باشيد. به شرطي كه طبق همان اصل اول، در اين مدت جلوي تلويزيون ولو نشويد! و خصوصا براي آنكه توجه بيشتري به يكديگر داشته باشيد هر از گاهي كار را از ياد ببريد. به عنوان مثال ميتوانيد تصور كنيد كه هرگاه به خانه بر ميگرديد همانطور كه جورابهاي خودتان را از پايتان خارج ميكنيد تمام مسائل فكري بيرون از خانهتان را هم از ذهنتان خارج كرده و آنها را درون جورابهايتان بريزيد. 4. - رسيدگي به وضع ظاهر: فكر نكنيد چون ديگر زن و شوهر هستيد و چندين سال از زندگي مشتركتان ميگذرد بايد نسبت به وضع ظاهرتان بيخيال شويد! چرا كه در روايات اسلامي هم نسبت به اينكه هر كدام از زن و شوهر، خودش را براي همسرش آراسته كند، تاكيدات و سفارشهاي بسيار فراواني وجود دارد. پس بهتر است كه دست از شوريدگي و نامرتب بودن برداريد، موهايتان را ژوليده و در هم رها نكنيد، از ريخت و پاش كردن در خانه خودداري كنيد و به خودتان برسيد! همسرتان مطمئنا شما را همانگونه كه هستيد دوست دارد، با اين حال چرا سعي نميكنيد خود را به بهترين شكل نشان دهيد؟ به اين ترتيب به او نشان ميدهيد كه حضور او و تاثيري كه بر او ميگذاريد برايتان مهم است. 5. - بيتوجهي: يكي ديگر از دشمنان بزرگ زن و شوهرها، بيتوجهي است. در اينجا منظور از توجه كردن،گل خريدن و يا هديه دادن نيست بلكه تنها نگاه كردن به همسرتان است كه گاهي ميتواند خيلي بيشتر از آنچه كه تصور ميكنيد، تاثير خوبي در زندگيتان بگذارد. زماني كه همسرتان آرايشگاه رفته و يا كت جديدي خريده است به او توجه نشان دهيد. بخصوص زماني كه او را شيك و زيبا ميبينيد و يا وقتي كه او با تعريفهاي بجا و مناسبش شما را تحت تاثير قرار ميدهد، از او تعريف كنيد. زيرا تعريف و تمجيدها هميشه خوشايند هستند، اما تنها زماني كه درست و بجا به كار برده شوند. 6. - حسادت مفرط: دست از پاييدن و سين جيم كردن همسرتان برداريد زيرا زندگي مشترك براساس اعتمادي دوجانبه بنا ميشود. شك و بدگمانيهاي بيش از حد شما، در نهايت او را به ستوه ميآورد. 7. - خانواده همسر: نه مطمئنا تمام خانوادههاي همسر، آنگونه كه در فيلمها به صورت منفي نشان داده ميشوند نيستند. پس سعي كنيد كه از تلقين منفي به ذهنتان كاملا دوري كنيد و اين باور را در خودتان تقويت كنيد كه تفاهم بين همسر و خانواده شما اغلب ميتواند گرم و صميمانه باشد اما نكته مهم آن است بدانيد زماني كه اين تفاهم به حد كافي وجود دارد چيزي را به همسرتان تحميل نكنيد. چنانچه احساس ميكنيد كه همسرتان از رفت و آمدهاي آخر هفته كم كم خسته ميشود، به او اصرار نكنيد آخر هر هفته براي ناهار با خانواده شما باشد و البته اين قاعده در مورد ميهمانيهاي همكاران و دوستان قديمي نيز صدق ميكند. 8. - نبود برنامه: تشكيل خانواده به معناي گذراندن زندگي بدون در نظر گرفتن آينده نيست. شما بايد به اتفاق هم آيندهتان را بسازيد. از برنامههاي كوتاه مدت (مكاني كه تعطيلات را در آنجا ميگذرانيد، خريد اتومبيل و ...) گرفته تا برنامههاي بزرگتر (بچهدار شدن، عازم شهر ديگري شدن و ...) بيدرنگ در مورد آيندهتان و اينكه چگونه با آن روبهرو ميشويد فكر كنيد. اين عمل روابط شما را منسجمتر و شور و شوق در زندگي را در شما شعلهور ميكند. 9. - سكوت: مطمئنا عدم گفتگو براي زندگي زناشويي مضر است. اين امر بنا به دلايل مختلف، اغلب ناشي از كمبود وقت و يا بيتوجهي زن و مرد نسبت به يكديگر است كه در بالا از آنها نام بردهايم. با اين حال، معمولا گفتگو ميان زن و مرد صورت ميگيرد اما هيچ يك از طرفين به حرفهاي يكديگر گوش نميدهند. در اين حالت، موضوعي را با هم مطرح كنيد و سعي كنيد حقيقتا حرف طرف مقابلتان را بفهميد. در صورت نياز، بيدرنگ از يك روان درمانگر كمك بگيريد. البته ناگفته نماند كه متاسفانه بعضي از زن و شوهرها، حرفهايي ميزنند كه اگر سكوت كنند و آنها را نگويند، بسيار براي آنها بهتر است. پس حالا تصميم و تشخيص آنكه چگونه سكوت زندگي را بشكنيد با خودتان است. منابع: صالح حسن زاده، (۱۳۹۳)، عوامل تحکیم خانواده در فرهنگ اسلامی، انقلاب اسلامی و سبک زندگی اسلامی، بازیابی شده به تاریخ ۱۶ بهمن ۱۳۹۴، شاخص های سبک زندگی اسلامی و غربی کدام است.
∎
همین عامل یعنی ترویج فرهنگ غرب و در مقابل بی توجهی به ارزش های مسلط مذهبی و بی تفاوتی در قبال خواسته های رهبران مذهبی، بی بند و باری زیاده از حد، رواج فساد و فحشا، عدم مراعات عفت عمومی و اشغال پست های کلیدی و حساس دولتی توسط بهایی ها و صهیونیست هاو کنترل اقتصاد جامعه توسط ثابت پاسال های بهایی و القانیان های صهیونیست، تغییر مبدأ تاریخ اسلامی و بازگشت به ارزش ها و سنت های باستانی زمینه لازم را برای قیام عمومی در جامعه ایران فراهم نمود. مهمترین مطالبه مردم در جریان قیام خود، احیای فرهنگ ناب ایرانی اسلامی توامان با هم بود. از این رو باید پذیرفت انقلاب اسلامی قبل از اینکه انقلاب سیاسی و اقتصادی باشد قطعا یک انقلاب فرهنگی بوده و جهت گیری آن بر پایه ی احیای سبک زندگی ایرانی اسلامی قرار دارد. سبک زندگی اسلامی ایرانی در مواجهه با غرب از پایان دوره صفویه و مخصوصاً از دوران قاجاریه تا به امروز، مسأله مواجهه با عالمی جدید و ساحتی نوین به نام غرب و مدرنیته، کم کم در ایران رخ نموده است. غالباً این مواجهه چند جانبه بوده است اما در هر دوره وجهی از آن بر وجوه دیگر غلبه داشته است: این مواجهه ابتدا به صورت سلطه جغرافیایی محدود بود. مانند حضور پرتغالی ها در جنوب ایران. پس از قوت صفویه، این مواجهه، به عرصه کلام قدم می گذارد و این مسیونرهای مسیحی هستند که حامل پیام غرب نوین و اروپای متجدد در ایران هستند. اولین مدارس جدید را همین مسیونرها بنا می کنند.(به ویژه دردوره قاجار) پس از این، از دوران پس از صفویه تا استقرار قاجار و حتی تا زمانه تحریم تنباکو، مواجهه ما بیشتر شکل اقتصادی استعماری دارد. جنگ های ایران و روس و حضور استعماری انگلیس در ایران و منطقه، سخن از مواجهه نظامی را مطرح ساخت. از اواسط دوره قاجار غرب و غرب زدگی و مواجهه ما با این پدیده، شکلی جدید به خود گرفت. این نحوه مواجهه جدید، در حوزه اندیشه و تفکر و علم و فرهنگ بوده و غرب زدگی گسترده فرهنگی و علمی را پدیدار کرد. بدین سبب طبقه روشنفکران غیر دینی و فراماسونرها در این دوره آن هم تحت نظارت و حمایت و هدایت انگلیس و روسیه و بعدها آمریکا شکل گرفت و براساس این شیوه مواجهه است که کم کم سبک زندگی ایرانی دستخوش تغییرات می شود؛ تغییراتی که هرچه زمان برایش جلوتر می رفت، سرعت این تغییرات نیز سریع تر می شد و واکنش آگاهان، روشنفکران دینی، خواص سیاسی و علما را باعث می گشت. این در حالی بود که سبک زندگی سنتی – دینی با مایه ها و جوهره شیعی و گرایشات اهل بیتی مردم ایران از استحکام دیرینه و با پشتوانه ای برخوردار بود و جامعه ایرانی را به چاره واداشت که در در برابر هجوم اندیشه غربی «چه باید کرد؟» آیین همسرداری در دین اسلام دین متعالی اسلام آیین همسرداری را بهتر و کاملتر از هر مکتب و تفکری تبیین نموده است. یکی از آیین های بسیار مهم ومفید برای زندگی زناشویی موفق مصاحبت و هم نشینی زوجین می باشد. در این زمینه اسلام مطابق کلام پیامبر (ص) این همنشینی را در درجه بالای اهمیت دانسته و آن را از اعتکاف در مسجد النبی محبوبتر معرفی می نماید . روی گشاده کلید مهر و محبت همسران یک لبخند ساده که بر روی لب نقش می بندد می تواند به نوبه خود تاثیر بسزایی در ارتباط بین زوجین ایجاد کند. انسان غالبا به سوی کسی متمایل می شود که گشاده رو و خلق نیکو داشته باشد .شاید نکته بسیار ظریفی به نظر برسد اما بسیار حائز اهمیت است که یک زن بدون توجه به دغدغه ها و مشکلات روزانه با روی گشاده به استقبال همسرش برود . رفتار شایسته مرد در مقابل زحمات همسرش در منزل در تقسیم بندی وظایف در دین مبین اسلام رسیدگی به امور خانه از وظیفه زن معرفی نشده است . این در حالی است که در خانواده شاهد زحمت و تلاش زن و انجام غالب امورات مربوط به خانه توسط زن هستیم. پس شایسته است مرد از زحمات همسرش به نحوی قدر دانی کند چه بسا همراهی و همکاری مرد در امور منزل تقدیر و تشکر وی را نسبت به همسرش به نمایش بگذارد. وظایف متقابل زوجین وظیفه متقابل زوجین در برابر یکدیگر برای داشتن یک زندگی مشترک موفق زوجین باید توجه ویژه ای نسبت به یکدیگر داشته باشند ,با رفتارهای خودشان زمینه ناراحتی یکدیگر را فراهم نکنند اگر در زندگی به موانع و مشکلاتی برخورد کردند زمین و زمان را به هم نریزند بلکه با صبر و تحمل و توکل بر خدا و اراده قوی راه خودشان را محکم ادامه دهند تا به آرامش دست پیدا کنند .لازم به ذکر می دانم که بگویم زنان از مردان محبت و توجه می خواهند و مردان از زنان انتظار دارند اقتدار و قابلیت هایشان دیده شود و مورد هجمه زنان واقع نشوند .یکی از حلقه های مفقود شده بین زوجین در زمان های اختلاف و ناراحتی عدم نوازش همسر است گاهی اوقات اتفاق هایی در زندگی رخ می دهد که منجر به دعوای لفظی بین زوجین می شود مردان در چنین مواقعی باید غرور و تکبر را در زندگی خود کنار بگذارند و دست رحمت و نوازش بر سر همسر خود بکشند .زن وشوهر باید در زندگی زنا شویی خود اسرار یکدیگر را حفظ کرده و نزد اقوام حتی پدر و مادر خود بازگو نکنند زوجین باید مراقب زندگی خود باشند ,بدانند حفظ اسرار خانوادگی موجب تقویت اعتماد در زندگی می شود مهارتهایی که برای زندگی مشترک ضروری است برای داشتن زندگی مشترک موفق باید مهارت هایی را فرا بگیرند همچون ; 1.ایجاد امنیت روانی در زندگی مشترک و دلگرمی دادن به یکدیگر ,2.در عین اختلاف نظر تکیه گاه و حامی یکدیگر باشند ,3.زوجین باید به تفاوت های یکدیگر احترام بگذارند و از تفاهم ها برای نزدیک شدن به هم استفاده کنند و4. از یکدیگر انتظارات واقع بینانه و متعادل داشته باشند . پیروزی انقلاب و احیای سبک زندگی اسلامی ایرانی در مواجهه با هجوم فرهنگی غرب به ویژه در دوره پهلوی پاسخ های متعددی در پاسخ به سوال چه باید کرد؟ مطرح شد. در این میان روحانیت مبارز در قالب الگوی تعالی اسلامی زمینه را برای احیای فرهنگ اسلامی ایرانی مهیا نمودند؛ چنانکه در سبک زندگی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در تمامی عرصه های زندگی مردم تغییرات قابل ملاحظه ای ایجاد شد. از مهم ترین این تغییرات: خانواده است؛ تحول در سبک زندگی مردم بویژه در زمینه تشکیل نهاد خانواده و تقویت بنیانهای آن بود. پس از انقلاب در سخنرانیهای امام خمینی ( ره ) بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران و حضرت آیت ا.. خامنه ای مقام معظم رهبری ، جایگاه و اهمیت سبک زندگی اسلامی و خانواده بارها مورد تاکید قرار گرفت. در این راستا نهادهایی نیز در جهت تقویت و تحکیم بنیان خانواده تشکیل شد. خوشبختانه پس از انقلاب اسلامی تحکیم خانواده در قالب سبک زندگی سالم و اسلامی در قالب مصوبه ها و لایحه های مختلفی در ایران مطرح شده است . از آنجا که رویکرد غالب در سبک زندگی ایرانی رویکرد دینی است در این راستا ، به بررسی تاثیر انقلاب اسلامی از طریق پیاده شدن احکام اسلام در شکل گیری و تداوم نهاد خانواده خواهیم پرداخت: تشخیص جایگاه زن و مرد و تأثیر آن در تحکیم خانواده اسلام میان زن و مرد از نظر تدبیر اجتماع و دخالت اراده و عمل آن دو در این تدبیر و مدیریت تساوی کامل برقرار کرده است. دلیل این تساوی هم این است که زن تمام آن حوائج و نیازهایی را دارد که مرد داراست و از این رو قرآن می فرماید: «شما زنان و مردان از جنس یکدیگرید» پس در اسلام زن و مرد یار و یاور و مکمل یکدیگرند و تکامل هنگامی حاصل می شود که این دو تعامل صحیح و مجاز یکدیگر را کامل کنند. به همین دلیل موضوع همسرداری و نقش های مختلف همسر در سبک زندگی اسلامی از موضوعاتی است که در قوانین و سیاستها ، مورد نظر قرار گرفته است . دراین میان هر یک از زوجین برای حفظ بنیان خانواده موظف است به حقوق و تکالیف دیگری توجه نماید . مرد به عنوان سرپرست خانواده موظف است برای آسایش و رفاه همسر و فرزندانش تلاش کند و زن نیز به عنوان محور کانون خانواده باید به زندگی خانوادگی گرما و انرژی ببخشد . وقتی آیات قرآن و روایات پیامبر و اهل بیتش را مورد بررسی قرار میدهیم متوجه میشویم که زن دارای جایگاه ویژه و نورانی است. در اسلام زندگی خانوادگی حضرت زهرا(س) بهترین شاخص سبک زندگی اسلامی زن مسلمان معرفی شده است. علاوه بر این ، در جمهوری اسلامی ایران ، دیدگاه اسلام درخصوص اهمیت جایگاه، منزلت و کارکردهای خانواده متعادل و آرمانی مورد نظر قرار گرفته است . در این زمینه ، ارتقای امنیت و تأمین نیازهای مادی، معنوی و مصونیت بخشی خانواده ، تأمین نیازهای مادی، معنوی و عاطفی فرزندان در خانواده ،تامین و بهبود سلامت روحی، جسمی و اجتماعی زنان در مراحل مختلف زندگی ، تقویت شخصیت و جایگاه واقعی زن و مرد به عنوان پدر و مادر و همسر در خانواده مورد توجه جدی قرار گرفته است . چرا که این محورها از جمله عوامل تقویت بنیان خانواده است . مدیریت در خانه و استحکام خانواده قرآن در سوره مبارکه نساء می فرماید: «مردان سرپرست و نگهبان زنانند، به خاطر برتری هایی که از اموال ایشان میکنند« این آیه و نظایر آن هرگز دلیل و نشانه برتری انسانی و فضیلت معنوی مرد بر زن نیست. آنچه در باب تفاوت افراد بیان شده این است که اولاً باید زندگی به نحو مطلوب اداره شود، ثانیا تا هماهنگی بین افراد و طبقات ایجاد نگردد، زندگی خوبی اداره نمی شود. مدیریت مرد در خانه، همانند مدیریت در جامعه، از اسباب تقدم معنوی و برتری در انسانیت نیست، بلکه تنها یک مسئولیت اجرایی است. از سوی دیگر ، حمایت از تشکیل و تحکیم نهاد خانواده و پیشگیری از انحلال و فروپاشی آن، ارتقاء سطح فرهنگی اعضاء خانواده به منظور ایفای نقش اساسی در فرهنگ سازی و اصلاح جامعه، و زدودن باورهای غلط درمورد حقوق و وظایف اعضاء خانواده، از دیگر برنامه های مورد نظر در جمهوری اسلامی برای حفظ خانواده است . گسترش و تعمیق فرهنگ اصیل اسلامی در خانواده جهت تربیت نسل سالم ، با ایمان و مسئولیت پذیر در قبال خود ، خانواده و جامعه، ایمن سازی خانواده از آسیب و بحران های اجتماعی و حمایت از خانواده های آسیب دیده، از دیگر اهداف سیاستگذاری در سبک زندگی اسلامی – ایرانی در جهت تحکیم بنیانهای خانواده است . به عنوان گامی مهم در راستای تحکیم خانواده می توان به تصویب «سند تشکیل، تحکیم و ایمنسازی خانواده» در شورای عالی انقلاب فرهنگی اشاره کرد . این سند دارای ۴ راهبرد کلان است که برخی از آنها همچون : تسهیل شکلگیری خانواده با ازدواج آگاهانه ، ساده و پایدار مبتنی بر آموزههای اسلامی ، تقویت بنیانهای خانواده با تعریف نقشهای گوناگونی که اعضای خانواده میتوانند ایفا کنند، مواجهه درست، عالمانه و توام با برنامهریزی با آسیبها و چالشهایی که برای آسیب رساندن به قوام خانواده ممکن است اتفاق بیفتد، نیز مورد توجه قرار گرفته است . همه این مصوبات و سیاستها نشان می دهد که انقلاب اسلامی ایران بر خلاف رویه منحط جاری در غرب ، سیاست حفظ و تثبیت نهاد مقدس خانواده را بشدت دنبال می کند تا جامعه ای سالم بر اساس سبک زندگی اسلامی برای مردم فراهم کند . بنياد هاي خانواده در مكتب اسلام خانواده به عنوان اصلي ترين نهاد اجتماعي و زيربناي جوامع و منشأ فرهنگ ها و تمدن ها در تاريخ بشر بوده. پرداختن به اين بناي مقدس و بنيادين و حمايت و هدايت آن به جايگاه واقعي و متعالي اش، همواره سبب اصلاح خانواده بزرگ انساني و غفلت از آن، موجب دورشدن بشر از حيات حقيقي و سقوط به ورطه هلاکت و ضلالت بوده است. نهادهاي اجتماعي زيادي در اطراف ما وجود دارد مثل اداره، مدرسه و ... ولي کوچکترين نهاد اجتماعي خانواده است. اين کوچکترين نهاد، محبوب ترين نهاد در نزد خداست .امام صادق (ع) از پيامبر نقل مي کند: در اسلام هيچ چيزي محبوب تر از خانه اي که با ازدواج آباد مي شود نيست و هيچ چيز بيشتر خشم خدا را در نمي آورد از خانه اي که بهوسيله ي طلاق خراب بشود. اسـلام، اهـل بـيت پيامبر اسلام را بـه عـنـوان نمـونـه اي کـامـل از خـانواده برتر معرفي و صلاحيت الگويي آن را براي جهانيان امضا کرده. خـداونـد سـبـحـان اين خانواده را از هرگونه رجس و پليدي مبرا دانسته. آيه شريفه «اِنَّمـا يُريدُ اللهُ لِيُذهبَ عَنکُم الرّجسَ اهلَالبيتِ وَ يُطَهّرکُم تَطهيرا (احزاب23)، خطاب به همين خانواده است. آيه مـبـاهـله (آل عـمـران 61) در بـاره اعـضاي اين خانواده وارد شده و عظمت مقامات معنوي و عرفاني آنان را به نمايش گذاشته. زنـدگـي امام عـلي (ع) و حضرت فـاطمه (س) سراسر الگوست. همسر داري علي (ع)، مديريت او در خـانـه و خـانـواده، شـوهرداري فاطمه (س)، خانه داري و تربيت فرزند او در عالم نظير ندارد و تا قيامت براي جهانيان اسوه خواهد بود. مهمترين محورهاي خانواده از منظر اسلام عبارتند از: اصالت خانوادگي: اولين ويژگـي خـانـواده بـرتـر در اسـلام، اصـالت خـانـوادگـي و اصل و نسب پاکيزه است. اصلاب ارزشمند پدران و دامنهاي مطهر و پاک مادران که به هيچ گـونـه پـليدي آلوده نشده اند، چنان که در زيارتنامه امام حسين (ع) مي خوانيم: «اَشهَدُ اَنَّکَ کُنتَ شهادت مي دهم که تو از گوهرهاي پاک و از ارحام مطهري. جاهليت به ناپاکيهايش شما را آلوده نساخت و لباسهاي ناپاک خود را براندام شما نپوشاند. اين ويژگـي آنچنان مهم است که امام حسين (ع) در جريان نهضت کربلا و دست بيعت ندادن با يزيد به آن استفاده مي کند و من با يزيد بيعت کنم، بلکه دامنهاي پاک و منزهي که من در آن پرورش يافته ام به من چنين اجازه اي نمي دهند. دين و ايمان: خـانـواده اي بـرتـر اسـت کـه هـر کدام از ارکان آن از ويژگي دين و ايمان و اعتقادات ناب برخوردار باشد. در آموزه هاي اسلامي براي گزينش همسر شايسته بر ويژگي دين و ايمان بسيار تاکيد شـده. در اسـلام، بـعـد از ايمـان به درخانواده برتر، زن و شوهر هر دو از عقيده و ايمـانـي خالص برخوردارند. چنانکه در مورد حضرت علي (ع) و فاطمه (س) اين گونه اسـت. اگـر ايمـان جـن و انس را روي هم بگذارند به اندازه ايمان علي (ع) نمي رسد. رسول خدا(ص) درباره ايمان دخترش فرمود: همانا خداوند تمام وجود دخترم فاطمه را از ايمان و يقين لبريز کرده است. تقوا: قـرآن کـريم، تقوا را معيار برتري معرفي کرده و کساني را که از خداپرواي بيشتري دارند گرامي تر ميشمارد. اِنَّ اَکْرَمَکُمْ عِندَاللّهِ اَتْقيکُمْ (حجرات 13). بـر هـمـين اسـاس هـر خـانـواده اي کـه در رعـايت تـقـواي الهـي پيشتازتر باشد از لحاظ الگـويي، برتر شمرده مي شود. در خانواده برتر زن و شوهر متقي و خداترس هستند. حد و مرزهاي الهي را مراعات مي کنند. اسـلام در تـشـکـيل خانواده بر اين ويژگي تاکيد کرده است و مردي را شايسته همسري مي دانـد کـه پـارسـا باشد و از گناهاني مانند زنا، شرابخواري و گناهان علني دوري کند. شخصي درباره ازدواج دخترش با امام حسن مجتبي (ع) مشورت کرد حضرت فرمود: دخـتـرت را به ازدواج مردي باتقوا درآور؛ چرا که او اگر دخترت را دوست بدارد، احترامش مي گذارد و اگر به او علاقه نداشته باشد به او ستم مي کند. صبر و شکر: در خانواده برتر هيچ کدام از زن و شوهر در برابر سختيهاي زندگي جزع و بي تابي نـمي کنند. آنها ناملايمات زندگي را هديه هاي خدا بر خويش مي شمارند، در وقت دارايي خدا را سپاس مي گويند و هنگام نداري و فقر صبوري مي کنند. تربيت افرادي صالح: فـرزنـدان خـانـواده بـرتـر نـمـونـه کـامـلي از تـربيت شدگان مکتبي اند. بهترين شيوه تـربـيتـي را در خـانواده برتر مي توان سراغ گرفت. فرزندان در چنين خانواده اي از اوان کـودکـي تـربـيت ديني و اخلاقي مي شوند. راه و رسم خوب زيستن را مي آموزند. با شـخـصـيت و عزتمند بار مي آيند و انساني صالح مي شوند و قدم به عرصه اجتماع مي گذارند و منشا آثار و برکات فراوان مي شوند.بـا تـوجـه به اينکه اهل بيت پيامبراکرم (ص) از نظر اسلام برترين خانواده شمرده مي شـونـد از تـمـام ويژگـيهـاي ارزشـي و اسـتـانـداردهـاي مـکـتـبـي بـه صـورتـي کامل برخوردارند، بايد اين خانواده براي همگان الگو قرار گيرند و ويژگيهاي آن به عـنـوان نـوک قـله و اوج ارزشـهـاي اسـلامي مورد توجه باشد و خانواده هاي اسلامي براي رشـد و تـعـالي خـود و دسـتـيابـي بـه زنـدگـي ايده آل ومـکـتـبـي هـمـواره ارزشـهاي نوک قله را مدنظر قرار دهند و تمام حرکات و سکنات و جهت گيريهاي خود را با آن هماهنگ سازند و تا مي توانند در همان سمت و سو حرکت کنند و خود را به نوک قله نزديک سازند. اسلام مکتبي است که زندگاني انسان را داراي دو بعد دنيايي و آخرتي ميداند. از اينرو، در ارائه برنامهها و آموزههاي خود براي زندگي به هر دو جنبه از حيات انساني توجه نشان داده است. خانواده به عنوان يک نهاد تأثيرگذار در خوشبختي دنيوي و اخروي انسان در منظومه معرفتي اسلام از جايگاه برجستهاي برخوردار است. آموزههاي اسلام در نگرش به خانواده و کارکردهاي آن به گونهاي طرحريزي شده است که ضمن از بين بردن زمينههاي تنش و تضاد و ايجاد پيشنيازهاي استحکام، خانواده را در ايفاي نقش سعادتبخشي به افراد، ياري دهد. ريشه هاي تربيت ديني در خانواده تربيت، به عنوان روشي براي بهرهگيري از توانمنديهاي انسان، از جمله راهکارهايي است که نسلي را به نسلهاي بعدي مرتبط ميسازد. انسان موجودي است خلاق و پويا که طبعاً به دنبال موقعيت و بالندگي در زندگي خويش است، از اين رو براي شکوفا نمودن استعدادها و رسيدن به آرمانهاي خود از هيچ کوششي فروگذار نبوده و سعي ميکند که از توانمنديهاي خود به بهترين وجه استفاده کند تا به سر منزل مقصود برسد. بررسي اهداف تعليم و تربيت اسلامي نشان مي دهد که مهمترين نيازهاي هر جامعه الهي، تربيت افراد متديني است که با اتکا به نيروي ايمان، اراده، تعقل و منطقي بينديشند و به جاي وابستگي استفاده از دستاوردهاي اقتصادي و فرهنگي ديگران خود مولد دانش و فناوري براي زندگي مستقل در عصر ايمان باشند. از آنچه درباره دين و تربيت گفته شد، روشن گرديد که مفهوم «تربيت ديني» در ارتباط با سه محور شناخت، ايمان و عمل قابل تحقق است. اين سه عنصر در تربيت ديني هر کس، نقش اساسي دارد و مربّي بر همين اساس بايد عمل تربيت ديني را اجرا کند. بنابراين، مي توان گفت: «تربيت ديني» فرايندي است که از طريق اعطاي بينش، التزام قلبي و عملي به فرد هماهنگ با فطرت و به دور از جبر و فشار، به منظور نيل به سعادت دنيوي و اخروي انجام مي گيرد. تربيت داراي دو نقش مهم آموزش و پرورش است که در يکي اهتمام به آموزش فنون، مهارت ها و توانايي هاي لازم براي رفع نيازهاي جامعه است و در ديگري پرورش حسّ ديني و مذهبي کودک که به صورت فطري در نهاد او به وديعت گزارده شده، مورد توجه است. بررسي همه ابعاد تربيت به لحاظ نقش اساسي آنها در زندگي انسان لازم است. بر اساس آيات و روايات اسلامي، سرپرست خانواده، اعم از پدر و مادر و يا افراد ديگر، نسبت به تربيت ديني فرزندان و ديگر زير دستان خود، مسئوليت سنگيني دارد. به همين دليل، خداي متعال در اين زمينه، خطاب به مؤمنان از پيامدهاي اخروي آن خبر داده، به آنان هشدار مي دهد: «اي کساني که ايمان آورده ايد، خود و خانواده خويش را از آتشي که هيزم آن انسان ها و سنگ ها است، نگهداريد. (تحريم: 6) نگهداري خويشتن از طريق ترک معاصي و تسليم نشدن در برابر شهوات سرکش ميسور است، نگهداري خانواده نيز به وسيله تعليم و تربيت درست و فراهم ساختن محيط پاک و به دور از هرگونه آلودگي فکري و عملي حاصل مي شود. حضرت محمد(ص) در پاسخ به سئوالي در اين زمينه، که چگونه انسان مي تواند اهل و فرزندانش را از آتش (اعم از آتش دنيا و آخرت) نجات دهد؛ فرمودند: آنها را به آنچه خدا دستور داده امر و از آنچه نهي کرده باز داريد. اگر از شما پذيرفتند آنان را از آتش جهنم حفظ کرده ايد و اگر قبول نکردند به وظيفه خود عمل نموده ايد. خدمت به خانواده و همسر در آموزههاي ديني بر طبق آموزههاي قرآني ملاک در بهترينها، داشتن تقواست که در شکل اخلاق نيک و خوش، خودنمايي ميکند، چرا که انسان خوش خلق، از خدا ميترسد و ميکوشد تا به بهترين شکل و هنجارترين و نيکوترين شيوه زندگي کند و ديگران را نيز از خود بهرهمند سازد. از آنجايي که شرايط خانه و خانواده،ويژه است، تقوا در خانه و خوشخويي در آن، بهترين ملاک در شناخت بهترين مردم است. کسي که بتواند در خانه، اهل تقوا باشد و خوشخويي را به نمايش بگذارد، بهترين مردمان است. خانواده، آشيانه عشق و محبت هر چند که خانه محلي براي زندگي است، ولي هدف از آن سکونت و آرامش است. در آيات قرآني همان طور که از واژههايي چون «بيت»، «دار»، «حجره»، «ذاتالعماد» و «اکنان» براي بيان خانه استفاده شده، واژه «مساکن» نيز به کار رفته است، چرا که هدف از خانه و خانواده، رسيدن به همان چيزي است که از آن به خوشبختي ياد ميشود. خداوند پس از آفرينش حضرت آدم(ع) و همسرش، به آنان فرمان ميدهد تا در بهشت نخستين، سکونت يابند. (بقره، 35، اعراف، 19) پس انسان در خانه و در ميان خانواده به سکونت و آرامش ميرسد و مودت و دوستي و محبت، اين آرامش را ميان زن و شوهر پديد ميآورد و سکونت واقعي را تحقق ميبخشد. (روم، 21) در آيات قرآني بارها واژه سکن و مشتقات آن براي سکونت انسانها در زمين و دستيابي به آرامش بيان شده است. (اعراف، 161، ابراهيم، آيه 37، اسراء، 104، مومنون، آيه 18، طلاق، 6) پس خانه، محل آرامش از جانب خداوند است (نحل، 80) و بندگان بايد بر اين نعمت، خداوند را شکر و سپاس گويند. (نحل، 80 و 81) همچنين خانواده محل احسان و عشق و مودت و محبت است و هر انساني ميبايست اوج عشق و محبت انساني را در خانه و در ميان خانواده جستوجو کند. (روم، 21) ويژگيهاي خانه خوب در اسلام براي خانه خوب ويژگيهائي بيان شده که در اينجا به برخي از آنها اشاره ميشود. از جمله اين ويژگيها ميتوان به وسعت خانه و همسايه خوب اشاره کرد. در حقيقت ويژگيهاي مادي و فيزيکي و محيط زيستي، از جمله مهمترين ويژگيهاي يک خانه مطلوب از نظر اسلام است. اميرمومنان علي(ع) در اين باره ميفرمايد: ان للدار شرفا و شرفها الساحه الواسعه و الخلطاء الصالحون و ان لها برکه و برکتها جوده موضعها وسعه ساحتها و حسن جوار جيرانها؛ خانه را شرافتي است. شرافت خانه به وسعت حياط (قسمت جلوي خانه) و همنشينان خوب است. و خانه را برکتي است، برکت خانه، جايگاه خوب آن، وسعت محوطه آن و همسايگان خوب آن است. (مکارمالاخلاق، ص 125) البته پيش از اينکه خانهاي خوب از نظر فيزيکي و محيط زيستي داشته باشيم ميبايست نخست، خانواده خوبي داشته باشيم. همسر خوب و مهربان، نعمت بزرگي است که فراخي و بزرگي خانه در برابر آن هيچ است. رسول اکرم(ص) نخستين شرط در خوشبختي را همسر خوب و صالح ميداند و سپس به امور ديگر چون وسعت خانه براي سعادت اشاره ميکند. آن حضرت(ص) درباره مولفههاي سعادت ميفرمايد: من سعاده المرء المسلم الزوجه الصالحه والمسکن الواسع والمرکب البهي والولد الصالح؛ از خوشبختي مرد مسلمان، داشتن همسر صالحه، خانه بزرگ، مرکب راحت براي سواري و فرزند صالح است. (بحارالانوار، ج 76، ص 155، ح 35) همسر خوب داشتن از عوامل پيشرفت مرد است. رسول اکرم(ص) ميفرمايد: المراه الصالحه احد الکاسبين؛ زن شايسته يکي از دو عامل پيشرفت خانواده است. (بحارالانوار، ج 103، ص 238، ح 39) شايد براي همسران در آغاز زندگي حرارت عشق و محبت اجازه ندهد تا ديگري را در ميان خود بپذيرند و ميخواهند زمان بسياري را تنها در کنار هم باشند، ولي به زودي يک خلأيي را در زندگي حس ميکنند و ميبينند که خانه به همان سادگي که روشن به عشق و محبت شده، کمسو و کمفروغ ميشود، چرا که کودک و فرزندي که منبع انرژي عشق باشد نيست. از اين رو در اسلام بر فرزند به عنوان عامل مهم در تحقق دوام سعادت و خوشبختي و ايجاد يک خانه خوب تاکيد شده است. رسول اکرم(ص) درباره نقش کودک در برکت خانه ميفرمايد: بيت لا صبيان فيه لا برکه فيه؛ خانهاي که کودک در آن نباشد، برکت ندارد. (کنز العمال، ح 44425) ازديگر ويژگيهاي خانه خوب و نيکو ميتوان به پاکي و پاکيزگي آن اشاره کرد. از پيامبر(ص) و معصومان(ع) روايات چندي در اين زمينه وارد شده و پاکيزگي و بهداشت محيط زيست به ويژه خانه در آموزههاي اسلامي بسيار مورد تاکيد قرار گرفته است. رسول اکرم(ص) درباره بهداشت محيط زيست ميفرمايد: زباله را شب در خانههاي خود نگه نداريد و آن را در روز به بيرون از خانه منتقل کنيد، زيرا زباله نشيمنگاه شيطان است. (من لايحضره الفقيه، ج 4، ص 5، ح 4968) امير مومنان امام علي(ع) نيز در اين باره ميفرمايد: نظفوا بيوتکم من حوک العنکبوت، فان ترکه في البيت يورث الفقر؛ خانههاي خود را از تار عنکبوت پاک کنيد، زيرا باقي گذاشتن آن در خانه، فقر ميآورد. (وسائل الشيعه، ج 3، ص 575، ح2) از نظر اسلام، اموري ديگر در تحقق خانه خوب نقش دارد که ميتوان در اين زمينه به مسايلي اشاره کرد که به عنوان آداب خانهداري از آن ياد کرد. رسول اکرم(ص) مهمان نوازي در خانه را از نشانههاي خوب ميداند و ميفرمايد: کل بيت لايدخل فيه الضيف لاتدخله الملائکه، هر خانهاي که ميهمان بر آن وارد نشود، فرشتگان واردش نميشوند. (جامع الاخبار، ص 375) البته در آداب حضور مهمان در خانه، امام باقر(ع) نکتهاي را بيان ميکند که براي رسيدن به يک خانه خوب ميتواند تاثيرگذار باشد. آن حضرت(ع) ميفرمايد: اذا دخل احدکم علي اخيه في رحله فليقعد حيث يامره صاحب الرحل فان صاحب الرحل اعرف بعوره بيته من الداخل عليه، هرگاه يکي از شما به خانه برادرش وارد شد، هر جا صاحب خانه گفت، همان جا بنشيند، زيرا صاحب خانه به وضع اتاق خود از ميهمان آشناتر است. (قرب الاسناد، ص 69، ح 222) براي دستيابي به يک خانه خوب و محيط آرام و مسکن مطلوب لازم است امور ديگري را مراعات کرد که شايد کوچک يا به نظر پيش پاافتاده باشد ولي تاثيرات شگرفي در محيط خانه و خانواده به جا ميگذارد. رسول اکرم(ص) سلام کردن را عامل مهم در تحقق شرايط مطلوب زندگي در خانه ميداند و ميفرمايد: اذا دخل احدکم بيته فليسلم، فانه ينزله البرکه و تونسه الملائکه، هرگاه يکي از شما به خانه خود وارد ميشود، سلام کند، چرا که سلام برکت ميآورد و فرشتگان با سلامدهنده انس ميگيرند. (عللالشرايع، ج2، ص 583، ح 23) آن حضرت همچنين تلاوت قرآن را تاثيرگذار دانسته و فرموده است: ان البيت اذا کثر فيه تلاوه القرآن کثر خيره و اتسع اهله و اضاء لاهل السماء کما تضيء نجوم السماء لاهل الدنيا، خانهاي که در آن قرآن فراوان خوانده شود، خير آن بسيار گردد و به اهل آن وسعت داده شود و براي آسمانيان بدرخشد، چنان که ستارگان آسمان براي زمينيان ميدرخشند. (کافي، ج2، ص610، ح1) بهترين خانواده چنان که گفته شد خانه به عنوان يک مکان فيزيکي، محيطي براي سکونت و آرامش است ولي عنصر اصلي که اين آرامش و سکونت را تحقق ميبخشد، همسران هستند. همسران اگر بتوانند شرايط محيطي را به عنوان يک منبع الهام استفاده کنند، ميتوانند سعادت و خوشبختي را در خانه و خانواده تحقق بخشند. همسران براي رسيدن به آرامش و سکونت و خوشبختي ميبايست به سلوک و رفتار خودشان توجه داشته باشند؛ زيرا آن چه از کوزه باطن انسان بيرون ميتراود اخلاق رفتاري اوست. هر گونه رفتار نيک در خانه ميتواند خانه را به بهشت تبديل کند و بسياري از مشکلات بيروني را حل و مرتفع سازد. رسول اکرم(ص) ميفرمايد: خيرکم خيرکم لاهله و انا خيرکم لاهلي ما اکرم النساء الا کريم و لا اهانهن الا لئيم؛ بهترين شما کسي است که براي خانوادهاش بهتر باشد و من از همه شما براي خانوادهام بهترم، زنان را گرامي نميدارد مگر انسان بزرگوار و به آنان اهانت نميکند مگر شخص پست و بيمقدار. (نهج الفصاحه، ح 1520) در اين ميان مردان از زنان نقش مهمتري را ايفا ميکنند؛ چرا که مسئوليت خانه و خانواده و قوام آن به مرد است و ستونهاي خانه و خانواده را مردان تشکيل ميدهند. (نساء، 34) رسول اکرم درباره نقش کليدي مردان در تحقق خانواده مطلوب ميفرمايد: مرد، سرپرست خانواده است و درباره آنان از او سؤال ميشود و زن، سرپرست خانه شوهرش و فرزندان اوست و درباره آنان از وي سؤال ميشود. (صحيح بخاري، ج 3، ص 125) زنان انسانهايي عاطفي و نيازمند مهر و محبت هستند. از اين رو ابراز محبت شوهران به آنان، بسيار مهم است و از مردان خواسته شده تا محبت و عشق خود را به همسر ابراز و اعلان کنند؛ چرا که زنان به همان اندازه که نيازمند محبت هستند، حيا و عفت، ايشان را از ابراز علاقه باز ميدارد و چنان که مردان ميتوانند، زنان در بروز عشق خود به همسر، حيا مي ورزند ولي دوست دارند که شوهرانشان قربان صدقه آنها بروند و ابراز مهر و محبت کنند. اين ابراز علاقه و محبت به ويژه در زماني که زنان از شوهران خود عصباني يا دلگير هستند بايد بيشتر باشد. مردان لازم است از در احسان و عفو و گذشت وارد شوند و دل زنان خويش را به دست آورند. (نساء، 12) رسول اکرم(ص) درباره بهترين مردان امت خويش به مرداني اشاره ميکند که در خانه، نرمترين و مهربانترين هستند. آن حضرت ميفرمايد: خير الرجال من امتي الذين لايتطاولون علي اهليهم و يحنون عليهم ولا يظلمونهم؛ بهترين مردان امت من کساني هستند که نسبت به خانواده خود خشن نباشند و اهانت نکنند و دلسوزشان باشند و به آنان ظلم نکنند. (مکارم الاخلاق، ص 216) اصولا مهرباني و احسان مرد، به خود او باز ميگردد، يعني پيش از اينکه ديگري سود ببرد خود مرد از اين احسان و گذشت و مهر و صفا بهره ميبرد؛ چرا که خانهاش از هر گونه توفاني در امان قرار ميگيرد و گرماي مهر و محبت در کانون خانه، خانواده را گرم ميکند و هر گونه مشکلات روحي و رواني را از ميان برميدارد و اجازه ميدهد که زندگي در آرامش ادامه يابد و شرايط براي طولاني شدن عمر فراهم آيد؛ چرا که فشارهاي روحي و رواني نه تنها بر جسم اثر ميگذارد و انسان را دچار بيماريهايي چون زخم معده و مانند آن ميکند، بلکه مرگ زودرس را به دنبال خواهد داشت؛ اما احسان و خوشرفتاري در خانواده عامل افزايش عمر است. چنانکه امام صادق(ع) فرمود: من حسن بره باهل بيته مد له في عمره؛ هر کس به شايستگي در حق خانوادهاش نيکي کند، عمرش طولاني ميشود. (کافي، ج 2، ص 105، ح 11) همچنين آن حضرت ميفرمايد: سه چيز است که اگر مومن از آنها مطلع شود، باعث طول عمر و دوام بهرهمندي او از نعمتها ميشود: طول دادن رکوع و سجده، زياد نشستن بر سر سفرهاي که در آن ديگران را اطعام ميکند و خوشرفتارياش با خانواده. (کافي، ج 4، ص 49، ح 15) البته رسول اکرم(ص) براي کساني که آرامش و سرور را به خانه خويش ارزاني ميدارند، پاداشهاي معنوي اخروي ديگري را بيان ميکند که از آن جمله همراهي فرشتگاني است که تا قيامت در شرايط سخت او را کمک ميکنند. آن حضرت ميفرمايد: من ادخل علي اهل بيته سرورا خلق الله من ذلک السرور خلقا يستغفرله الي يوم القيامه؛ هر کس خانوادهاش را شاد کند، خداوند از آن شادي، موجودي ميآفريند که تا روز قيامت براي او آمرزش بخواهد. (کنزالعمال، ج16، ص 379، ح 44995) رفتار خوش در خانواده انسان را در بهشت دنيا و آخرت قرار ميدهد و انسان، سعادت را در دنيا و آخرت تجربه ميکند. اما صادق(ع) ميفرمايد: مومن همواره خانواده خود را از دانش و ادب شايسته بهرهمند ميسازد تا همه آنان را وارد بهشت کند. (مستدرک الوسايل، ج 12، ص 201، ح 13881) آموزش خانواده در بيان و عمل، از حقوق خانواده و تکليف مرد خانه است؛ البته زنان خانواده نيز در تربيت اولاد در کنار همسر نقش دارند، اما تکليف اصلي برعهده مرد است تا اصول اخلاقي را بياموزد و بياموزاند. از اين رو تعليم آموزههاي ديني برعهده مردان خانواده نهاده شده است. (تحريم، آيه 6) رسول اکرم(ص) در بيان بهترين خانه و خانواده ميفرمايد: هرگاه خداوند براي خانوادهاي خير بخواهد آنان را در دين دانا ميکند، کوچکترها بزرگترهايشان را احترام مينمايند، مدارا در زندگي و ميانهروي در خرج، روزيشان ميکند و به عيوبشان آگاهشان ميسازد تا آنها را برطرف کنند. (نهج الفصاحه، ح147) خدمت به عيال مردان بايد خود را خدمتکار خانه و خانواده بدانند و خدمت عيال و همسر را بزرگ و ارزشمند بشمارند. رسول اکرم (ص) به اميرمومنان(ع) سفارش ميکند که در خدمت خانواده بکوشد چرا که خدمت به خانواده، کفاره گناهان کبيره و خاموشکننده خشم خداوند و مهريه حورالعين و زيادکننده حسنات و درجات است. (جامع الاخبار، ص 276) از نظر رسول اکرم(ص) خدمت به خانواده جزو خصلتهاي اولياي الهي است. از اين رو در سفارش خويش به اميرمومنان علي(ع) ميفرمايد: لا يخدم العيال الا صديق او شهيد او رجل يريد الله به خير الدنيا و الاخره، يا علي: به خانواده خود خدمت نميکند مگر صديق يا شهيد يا مردي که خداوند خير دنيا و آخرت را براي او ميخواهد. (بحارالانوار، ج 104، ص 132، ح1) خداوند دوست ميدارد که خانواده به گونهاي عمل کند که همه شرايط براي پاکي و پاکيزگي و رشد معنوي افراد آن فراهم آيد. بر اين اساس هر چيزي که اين پاکي و شرايط مناسب را دگرگون ميسازد به عنوان دشمن خانه و خانواده معرفي شده و از آن پرهيز داده ميشود. رسول اکرم(ص) آيه 6 سوره تحريم (قوا انفسکم و اهليکم نارا)را تلاوت فرمودند: «خود و خانوادهتان را از آتش دوزخ حفظ کنيد، گفتند: اي رسول خدا! چگونه خانوادهمان را از آتش دوزخ حفظ کنيم؟ فرمودند: به آنچه خدا دوست دارد امرشان کنيد و از آنچه خدا نميپسندد، نهيشان نمائيد. (الدرالمنثور، ج6، ص 244) در تحقق شرايط خانواده خوب بايد به گونهاي عمل شود که همه نيازهاي انساني به درستي در آن جا پاسخ گرفته شود. امام صادق(ع) به خوبي اين شرايط مطلوب را معرفي ميکند و خواهان تحقق آن از سوي همسران ميشود. آن حضرت(ع) ميفرمايد: مرد در خانه و نسبت به خانوادهاش نيازمند رعايت سه صفت است هر چند در طبيعت او نباشد: خوشرفتاري، گشادهدستي به اندازه و غيرتي همراه با خويشتن داري. (تحف العقول، ص 322) البته اميرمومنان امام علي(ع) خوشخويي را در سه چيز ميداند از جمله اين سه چيز فراهمآوري آسايش و رفاه براي خانواده است. پس خوشخويي تنها به چهره گشاده نيست بلکه در رفتاري است که بخشي از آن واجبات يا مستحبات است. کسي که به وظيفه خود عمل کند خوشخو است و اگر بتواند فراتر از وظيفه واجبي، به مستحب نيز اقدام کند در خوشخويي برتر است. از اين رو امام علي(ع) ميفرمايد: حسن الخلق في ثلاث: اجتناب المحارم و طلب الحلال و التوسع علي العيال، خوش اخلاقي در سه چيز است: دوري کردن از حرام، طلب حلال و فراهم آوردن آسايش و رفاه براي خانواده. (بحارالانوار، ج 71، ص 394، ح 63) بر اين اساس اگر خانواده را در فشار اقتصادي قرار دهيم و آسايش را براي آنها فراهم نسازيم مصداق تندخو و بدخلق خواهيم بود. انسانها بداخلاق با رفتارهاي خويش موجبات دوري خانواده از خود را فراهم ميآورند و سپس غرولند ميکنند که چرا چنين اتفاقي افتاده است. امام علي(ع) به مردان هشدار ميدهد و ميفرمايد: من ساء خلقه مله اهله؛ هرکس بدخلاق باشد، خانوادهاش از او دلتنگ و خسته ميشوند.(تحفالعقول، ص 214) حضرت فاطمه(س) در بيان بهترين مردان ميفرمايد: خيارکم الينکم مناکبه و اکرمهم لنسائهم، بهترين شما کسانياند که با مردم نرمترند و زنان خويش را بيشتر گرامي ميدارند. (دلائل الامامه، ص 76) پس بايد کوشيد تا براي رسيدن به خوشبختي در دنيا و آخرت خوشخويي را در زندگي در پيش گيريم و براي خود عذاب قبر و دوزخ در خانه نسازيم و آخرت و عاقبت خود را با بدخويي نيست و نابود نکنيم دشمن زندگي خانوادگي چيست؟ براي اينكه زندگي زناشويي خوبي داشته باشيم لازم نيست كه حتما به دنبال راههاي معجزهآسا باشيم. ضمن اينكه بايد بدانيم كه خوشبختي در زندگي زناشويي و داشتن يك زندگي زناشويي موفق بعد از ازدواج، هيچ ارتباطي به روياپردازي و ايدهآل نگري نداشته و در عين حال چيزي نيست كه بدون هيچگونه تلاش و ارادهاي تحقق بپذيرد. پس لازم است بدانيم كه اگر واقعا قصد بهبود شرايط زندگي زناشويي خودمان را داريم، يكي از بهترين اقداماتي كه ميتوانيم انجام دهيم، شناسايي عوامل مخرب در زندگي است ؛ 1. - تلويزيون: تلويزيون قاتل عشق است. در اين مورد هيچ شكي نداشته باشيد! حتي كاملا توصيه ميشود كه شام خوردن جلوي تلويزيون را قدغن كنيد. هر شب غذا خوردن جلوي تلويزيون به همراه گويندگان نميگذارد حواستان به همسرتان و فرزندانتان باشد از آن گذشته آنقدر جلوي تلويزيون به تماشاي فيلم مشغول بودهايد كه حتي ديگر وقت نداريد با هم حرف بزنيد و از حال يكديگر با خبر شويد. تنها چاره كار اين است كه اين دشمن را از زندگي بيرون بيندازيد! براي آنكه در اين كار زياد سختگيري نكرده باشيد ميتوانيد موافقت كنيد كه در هفته، بعضي از شبها تلويزيون خاموش باشد. البته فراموش نكنيد كه تلويزيون در رابطه ميان والدين و فرزندان نيز بعضا نقشهاي مخرب زيادي دارد. 2. - خانهنشيني: ممكن است به خاطر تلويزيون ويا بنا به دلايلي، ديگر بيرون نرويد! البته حتما لازم نيست كه رستورانهاي آنچناني برويد و يا از همسرتان چنين انتظاري را داشته باشيد. چرا كه به هر حال اصل قضيه اين است كه شما اوقاتي را با هم و به بهترين شكل سپري كنيد. حالا ميتوانيد غذايي را كه در منزل تهيه كردهايد به پارك ببريد و يا اينكه اگر ميتوانيد به رستوراني كه در آن خاطرههاي خوشي داشتهايد برويد. فراموش نكنيد كه نبايد با هزينه تراشيهاي بيمورد، به گونهاي متحمل هزينه بشويد كه ديگر نخواهيد به رستوران برويد. اگر هم به سينما علاقه داريد و از آن لذت ميبريد ميتوانيد با تفاهم بر روي فيلم خاصي،از تماشاي آن لذت ببريد. فراموش نكنيد كه صله رحم را همواره در برنامههاي خودتان بگنجانيد. مبادا طوري رفتار كنيد كه ببينيد ديگر از گردشها يا شبنشينيهاي رمانتيك خبري نيست! بايد دوباره آن حال و هوا را به دست آوريد و به اتفاق يكديگر از خانه بيرون بزنيد! حالا كه به تازگي از شر تلويزيون خلاص شدهايد، سعي كنيد كه توجه به همسرتان، تلويزيون جديد شما باشد! 3. - ساعات اضافي: ديگر دير از سر كار به خانه بر نگرديد! نه تنها براي خودتان وقت نداريد بلكه علاوه بر آن خستگي و عصبانيتتان را با خود به خانه ميآوريد كه حقيقتا هيچ كار خوشايندي براي فرزندان و همسرتان نيست! تنها كافي است كه كار، تمام زندگيتان را به خود مشغول كند، به سرعت تنها موضوعي ميشود كه از آن در خانه حرف ميزنيد. بس كنيد! سعي كنيد به حد كافي زود به خانه برگرديد تا قبل از شام كمي وقت براي خودتان و يا با هم بودن داشته باشيد. به شرطي كه طبق همان اصل اول، در اين مدت جلوي تلويزيون ولو نشويد! و خصوصا براي آنكه توجه بيشتري به يكديگر داشته باشيد هر از گاهي كار را از ياد ببريد. به عنوان مثال ميتوانيد تصور كنيد كه هرگاه به خانه بر ميگرديد همانطور كه جورابهاي خودتان را از پايتان خارج ميكنيد تمام مسائل فكري بيرون از خانهتان را هم از ذهنتان خارج كرده و آنها را درون جورابهايتان بريزيد. 4. - رسيدگي به وضع ظاهر: فكر نكنيد چون ديگر زن و شوهر هستيد و چندين سال از زندگي مشتركتان ميگذرد بايد نسبت به وضع ظاهرتان بيخيال شويد! چرا كه در روايات اسلامي هم نسبت به اينكه هر كدام از زن و شوهر، خودش را براي همسرش آراسته كند، تاكيدات و سفارشهاي بسيار فراواني وجود دارد. پس بهتر است كه دست از شوريدگي و نامرتب بودن برداريد، موهايتان را ژوليده و در هم رها نكنيد، از ريخت و پاش كردن در خانه خودداري كنيد و به خودتان برسيد! همسرتان مطمئنا شما را همانگونه كه هستيد دوست دارد، با اين حال چرا سعي نميكنيد خود را به بهترين شكل نشان دهيد؟ به اين ترتيب به او نشان ميدهيد كه حضور او و تاثيري كه بر او ميگذاريد برايتان مهم است. 5. - بيتوجهي: يكي ديگر از دشمنان بزرگ زن و شوهرها، بيتوجهي است. در اينجا منظور از توجه كردن،گل خريدن و يا هديه دادن نيست بلكه تنها نگاه كردن به همسرتان است كه گاهي ميتواند خيلي بيشتر از آنچه كه تصور ميكنيد، تاثير خوبي در زندگيتان بگذارد. زماني كه همسرتان آرايشگاه رفته و يا كت جديدي خريده است به او توجه نشان دهيد. بخصوص زماني كه او را شيك و زيبا ميبينيد و يا وقتي كه او با تعريفهاي بجا و مناسبش شما را تحت تاثير قرار ميدهد، از او تعريف كنيد. زيرا تعريف و تمجيدها هميشه خوشايند هستند، اما تنها زماني كه درست و بجا به كار برده شوند. 6. - حسادت مفرط: دست از پاييدن و سين جيم كردن همسرتان برداريد زيرا زندگي مشترك براساس اعتمادي دوجانبه بنا ميشود. شك و بدگمانيهاي بيش از حد شما، در نهايت او را به ستوه ميآورد. 7. - خانواده همسر: نه مطمئنا تمام خانوادههاي همسر، آنگونه كه در فيلمها به صورت منفي نشان داده ميشوند نيستند. پس سعي كنيد كه از تلقين منفي به ذهنتان كاملا دوري كنيد و اين باور را در خودتان تقويت كنيد كه تفاهم بين همسر و خانواده شما اغلب ميتواند گرم و صميمانه باشد اما نكته مهم آن است بدانيد زماني كه اين تفاهم به حد كافي وجود دارد چيزي را به همسرتان تحميل نكنيد. چنانچه احساس ميكنيد كه همسرتان از رفت و آمدهاي آخر هفته كم كم خسته ميشود، به او اصرار نكنيد آخر هر هفته براي ناهار با خانواده شما باشد و البته اين قاعده در مورد ميهمانيهاي همكاران و دوستان قديمي نيز صدق ميكند. 8. - نبود برنامه: تشكيل خانواده به معناي گذراندن زندگي بدون در نظر گرفتن آينده نيست. شما بايد به اتفاق هم آيندهتان را بسازيد. از برنامههاي كوتاه مدت (مكاني كه تعطيلات را در آنجا ميگذرانيد، خريد اتومبيل و ...) گرفته تا برنامههاي بزرگتر (بچهدار شدن، عازم شهر ديگري شدن و ...) بيدرنگ در مورد آيندهتان و اينكه چگونه با آن روبهرو ميشويد فكر كنيد. اين عمل روابط شما را منسجمتر و شور و شوق در زندگي را در شما شعلهور ميكند. 9. - سكوت: مطمئنا عدم گفتگو براي زندگي زناشويي مضر است. اين امر بنا به دلايل مختلف، اغلب ناشي از كمبود وقت و يا بيتوجهي زن و مرد نسبت به يكديگر است كه در بالا از آنها نام بردهايم. با اين حال، معمولا گفتگو ميان زن و مرد صورت ميگيرد اما هيچ يك از طرفين به حرفهاي يكديگر گوش نميدهند. در اين حالت، موضوعي را با هم مطرح كنيد و سعي كنيد حقيقتا حرف طرف مقابلتان را بفهميد. در صورت نياز، بيدرنگ از يك روان درمانگر كمك بگيريد. البته ناگفته نماند كه متاسفانه بعضي از زن و شوهرها، حرفهايي ميزنند كه اگر سكوت كنند و آنها را نگويند، بسيار براي آنها بهتر است. پس حالا تصميم و تشخيص آنكه چگونه سكوت زندگي را بشكنيد با خودتان است. منابع: صالح حسن زاده، (۱۳۹۳)، عوامل تحکیم خانواده در فرهنگ اسلامی، انقلاب اسلامی و سبک زندگی اسلامی، بازیابی شده به تاریخ ۱۶ بهمن ۱۳۹۴، شاخص های سبک زندگی اسلامی و غربی کدام است.
نظر شما