چکیده:  

هجرت آدمیان به سرزمین دیگر، با انگیزه‌هایی مختلف صورت می‌گیرد؛ ‌اما در فرهنگ اسلامی بر دو عنصر بیشتر تأکید شده است؛‌ آموختن دانش و اصلاح جامعه. بیشترین هجرت پیشوایان و بزرگان مذهبی، به سائقه دوم بوده است؛‌ هرچند گریز از فشارهای سیاسی اجتماعی یا پیداکردن مکانی بهتر و امن‌تر برای زندگی، از نظر دور نیست. در میان هجرت‌های تبلیغی نیز ‌برخی جنبۀ مبارزه با اندیشه‌ها یا اقدامات غیراسلامی را در دستور کار داشته‌اند که از ارزش بیشتری برخوردار است. مهاجرت ابوالحسن علی‌، فرزند امام باقر(ع) به کاشان، ازجمله مهاجرت‌هایی است که به‌نظر می‌رسد بیشتر با انگیزۀ اخیر رخ داده و تأثیری مناسب در منطقه گذاشته است و از این‌رو، شایستۀ بررسی و واکاوی است. وی به درخواست مردم کاشان از امام باقر7 و به عنوان نمایندۀ آن حضرت، در درجۀ نخست برای ترویج اندیشه‌های بنیادین شیعی در منطقۀ هدف و در مرتبۀ بعد، جلوگیری از پیشرفت کار و نفوذ اندیشه‌‌های بیگانه در منطقه، هجرت کرد. البته بررسی‌ها نشان می‌دهد که اوضاع فرهنگی و تمدنی کاشان در این تصمیم‌گیری بی‌تأثیر نبوده است. او در مسیر تحقق مأموریت،‌ فعالیت‌هایی قابل توجه انجام می‌دهد که می‌تواند الگوی زیست شیعی به شمار آید؛ چنان‏که مهاجرتش چه در زمان حیات و چه پس از آن، آثار و پیامدهایی درخور داشته است. بر این اساس، مسئلۀ اصلی پژوهش، نشان‌دادن انگیزه‌ و پیامد هجرت ابوالحسن علی‏‌بن‏‌محمد باقر به کاشان است، با این فرضیه که هجرت وی، در پی درخواست مردم منطقه از یک‌سو، وجود بستر مناسب از سوی دیگر و با انگیزه ترویج دین و مبارزه با بدکیشان از دیگرسو
بوده است.

واژه‌های کلیدی: علی‌‌بن‌‌محمد باقر8، امام‌زادگان، مهاجرت، کاشان، یهودیان.

نویسندگان:

فاطمه سادات علوی علی‌آبادی، محمد سپهری ، سید عیرضا واسعی

پژوهش نامه تاریخ اسلام – سال هفتم، شماره 25، بهار 1396.

برای مشاهده کامل مقاله روی فایل مقابل کلیک کنید.