پاییز گذشت اما نه خبری از باران شد و نه برف. حالا نخستین ماه فصل زمستان نیز رو به پایان است اما دستکم در تهران، کسی نه باران دید و نه برف، هر چند روز گذشته شاهد بارش برف در پایتخت بودیم اما شادمانی شهروندان فقط چند دقیقه طول کشید و به سرعت همه چیز تمام شد و حسرت یک برف جانانه همچنان در دل پایتخت نشینان باقی ماند. اما این وضعیت فقط در تهران جاری نیست بلکه امسال سایر شهرهای کشور نیز با چنین شرایطی روبرو بوده اند یعنی میزان بارش برف و باران در این شهرها نیز مثل سال های قبل نبوده است.
بطور قطع این شرایط جوی تاثیرات زیادی در کم آبی کشور خواهد داشت، اگر در سال های گذشته وضعیت آب در تهران نامساعد بود، حالا و همین امسال به نقطه بحران و هشدار جدی رسیده است.
آب مایع حیات است و هر موجودی که در جهان می بینیم برای زنده ماندن محتاج آن است. در این میان بشر بیشتر از هر موجودی به آب نیاز دارد و بیشتر از همه هم آب اسراف می کند و با این کار هم خود و هم سایر موجودات را نابود می کند. این تراژدی قرن حاضر است.
آب اگر به همین منوال مصرف و بدتر از همه، اسراف شود قطعا آنچه پیش بینی شده یعنی « جنگ آینده، جنگ آب» خواهد بود سخن پربیراه نخواهد بود. این جنگ و جدل از مناطق بیابانی شروع خواهد شد و در مناطق سرسبز ادامه خواهد یافت.
برداشت بی رویه آب های زیر زمینی در مناطق سرسبز کشور از جمله استان مازندران، وضعیت این مناطق را با نگرانی جدی روبرو کرده است. برخی از کارشناسان حتی پیش بینی کرده اند با ادامه برداشت بی رویه این آب ها، استان مازندران تا 20 سال دیگر به یکی از استان های بیابانی تبدیل خواهد شد.
مازندران در سال های اخیر مهاجران زیادی پذیرفته که اغلب آنان از نقاط بیابانی و کم آب به این مناطق روی آورده اند. نخستین آثار چنین مهاجرت های بی رویه، تخریب محیط زیست و مصرف آب زیاد است که همین حالا چنین اتفاقی در این استان در حال وقوع است. اگر وضعیت به همین منوال ادامه یابد استان گیلان یکی دیگر از استان های سرسبز کشور نیز به چنین وضعیتی دچار خواهد شد.
بررسی ‌های استانی حاکی از آن است که در شش استان کشور پاییز 96 کم‌ بارش‌ترین پاییز دوره 30 ساله اخیر بوده که این استان‌ها عبارتند از تهران، البرز، قم، مرکزی، اصفهان و سمنان.
با شرایطی که در بالا از وضعیت نامساعد بارش باران و برف در سال جاری بیان شد، خبرهای خوبی از میزان این مایع حیات بخش در کشور شنیده نمی شود. ایران در گذشته و به ویژه حالا همواره با کمبود آب روبرو بوده است. بخش اعظم سرزمین ایران بیابانی و بدون آب و علف است. در سال های اخیر برداشت بی رویه آب های زیر زمینی شرایط دشواری در کشور پدید آورده است.
استان های مثل خوزستان، فارس و تعداد دیگر از استان های کشور که شرایط آب و هوای بیابانی دارند و قطعا مشکل آب دارند، محصولاتی مثل برنج که نیاز به آب فراوان دارند، کشت می کنند. این آب ها قطعا از منابع زیر زمینی با کمک دستگاه ها و ابزارهای پمپاژ آب برداشته می شود که حتی مناطق سرسبز را هم بیابانی می کند.
در خانه های اغلب ما، آب بی رحمانه نه مصرف بلکه اسراف می شود و خیلی از آب ها بخاطر همین رعایت نکردن انتخاب اندازه مناسب لوله های فاضلاب در خانه ها، از طریق سیفون سرویس های بهداشتی به هدر می رود. خیلی از شهروندان بخاطر جلوگیری از مسدود نشدن همین لوله ها، مجبورند آب فراوانی برای تخلیه همین لوله ها مصرف کنند آب هایی که به سختی حاصل می شود اما خیلی راحت به هدر می رود.
هدر رفت آب فقط این نیست بلکه در تمام مصارف خانگی و غیر خانگی این مساله در جریان است. شستن دست، استحمام و سرویس های بهداشتی تنها بخشی از جاهایی است که اسراف آب در آن جریان دارد.
در زمان حاضر 75 درصد آب منازل در سرویس های بهداشتی و حمام مصرف می شود. بطور مثال در یک دوش گرفتن به طور متوسط به مدت شش دقیقه حدود 60 لیتر آب مصرف می شود که قطعا هر چه زمان این استحمام کمتر شود به همان نسبت مصرف آب کمتر می شود.
نشت لوله آب، هنگام مسواک زدن، شستن ظروف، شتشوی خودرو، مصرف بی رویه در آبیاری باغچه ها، نظافت حیاط منزل و نشتی آب کولر از جمله جاهایی است که بیشترین اسراف این ماده حیاتی وجود دارد که باید برای هر یک فکر اساسی کرد.
اسراف آب در جامعه ما به حدی رواج دارد که انسان تصور می کند ما آخرین نسلی هستیم که حق حیات داریم و پس از ما دیگر موجودی وجود نخواهد داشت.
اگر به درستی مصرف نکنیم و آب را همچنان هدر دهیم قطعا با مشکلات زیادی در تامین آب مواجه خواهیم بود. هیچکس نمی گوید که آب مصرف نکنیم بلکه همه می گویند که درست مصرف کنیم. اگر درست مصرف کردن در افراد نهادینه شود قطعا هرگز با بحران یا کمبود آب مواجه نخواهیم شد.
بحران یا کمبود آب مساوی با محرومیت و دسترسی نداشتن خیلی از مردم بویژه کودکان به آب سالم و کافی است و قطعا هیچیک از ما به چنین موضوعی راضی نخواهیم شد.
..................................................
* دبیر ایرنا