قبل از پرداختن به پرسش‌های خبرنگاران و پاسخ‌های مسئولان به این پرسش‌ها آن چیزی که می‌شود به‌عنوان ماحصل نشست خبری کمیته ویژه رسیدگی به حادثه نفتکش سانچی به ریاست علی ربیعی، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی بیان کرد این نکته است که تنها استدلال این کمیته در بحث چرایی وقوع حادثه، طبیعی بودن این نوع از حوادث در عرصه بین‌المللی است. استدلالی که می‌شود از آن در توجیه هر اتفاقی استفاده کرد و آن را تعمیم داد اما حضور آن همه خبرنگار در طبقه هشتم ساختمان کوثر نهاد ریاست‌جمهوری و در اختیار قراردادن آنتن زنده صداوسیما جز برای شنیدن علل علمی و منطقی توجیه دیگری ندارد.
قرار ابتدای جلسه به گفته علی ربیعی بر این بود که خبرنگاران سوال بپرسند و مسئولان حاضر که نمایندگانی از وزارت امورخارجه، شرکت ملی نفتکش‌ها، وزارت نفت، وزارت راه و شهرسازی و نماینده مجلس شورای اسلامی در بین آنها بود به آنها پاسخ بدهند.
4 روز بعد مسئول و سخنگوی کمیته مشخص شد
علی ربیعی، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در ابتدای این نشست به تشریح زوایای مختلف این اتفاق دلخراش پرداخت و گفت: «این نوع از حادثه دریایی که برای نفتکش کشور ما اتفاق افتاد در 50، 60 سال اخیر بی‌سابقه بوده است. این حادثه ساعت15:30 به وقت تهران در آب‌های تحت حکومت چین به وقوع پیوست و ساعت 19 همان روز ما از آن مطلع شدیم. بعد از اطلاع، گروهی را به سفارت چین در ایران اعزام کردیم و حدود ساعت 19:30 همکاران ما در شرکت بنادر و کشتیرانی، شرکت نفتکش و وزارت کار اولین ستاد را تشکیل دادند و درپی آن روند اطلاع‌رسانی به مجامع بین‌المللی و درخواست کمک از آنها آغاز شد. بعد از این جریان روز یکشنبه و پس از جلسه هیات دولت وزرای مرتبط با این مساله تشکیل جلسه دادند و به مشورت با هم پرداختند. جلسه‌ای فوق‌العاده به دستور رئیس‌جمهور هم روز سه‌شنبه برگزار شد و بعد از آن جلسه من روز چهارشنبه به‌عنوان مسئول کمیته رسیدگی به حادثه نفتکش سانچی معرفی شدم. من هم سابقه این نوع موضوعات و حضور در آنها را داشتم. به‌زودی یک گزارش هم از این مدت حضور در چین و اتفاقاتی که افتاد خواهم نوشت. سابقه نوشتن این نوع گزارشات را هم دارم، مثل گزارش‌های اتفاقات کوی دانشگاه که گزارش‌های 40، 50 صفحه‌ای خوبی نوشتم!»
ربیعی در ادامه گفت: «من شخصا بعد از معرفی به‌عنوان مسئول کمیته رسیدگی به چین رفتم و در این مدت هم با آقای ظریف در ارتباط بودم و ایشان هم تلفنی با مسئولان چینی ارتباط مستقیم داشتند. وقوع اتفاق در خارج از محدوده ملی ما، ناگهانی بودن و این دست از موضوع‌های کار را مشکل‌تر می‌کرد. ما و مجموعه دولت تمام توان‌مان را به کار بستیم و حالا هم می‌خواهیم به ابهام‌هایی که در این ایام ایجاد شد، پاسخ بدهیم. عده‌ای از شرایط در جهت خلاف سلامت اطلاع‌رسانی گام برداشتند و ما باید به این ابهام‌های ایجاد شده پاسخگو باشیم.»
موقعیت یاب‌ها خاموش نبودند
بعد از این اظهارات و تکرار چندباره همین موضوع‌ها توسط وزیر کار و گذشت حدود 20 دقیقه از زمان جلسه سوال‌های خبرنگاران آغاز شد. اولین سوال در این ارتباط بود که بعد از وقوع حادثه عده‌ای گفتند سیستم موقعیت‌یاب دو کشتی خاموش بوده است، این اتفاق یعنی خاموش بودن سیستم‌های موقعیت‌یاب معمولا وقتی است که حمل‌ونقل غیرقانونی در جریان باشد. ربیعی در پاسخ به این سوال گفت: «این چیزهایی که مطرح می‌شود این کشتی برای کره شمالی بوده و موشک‌های آمریکایی به آن برخورد کرده است و این نوع داستان‌سرایی‌های ژول‌ورنی همگی شایعه بوده است. اگر این کشتی را موشک آمریکایی زده بودند هیچ راداری آن را ثبت نمی‌کرد؟ یا اگر عازم کره شمالی بود، کره جنوبی اعلام می‌کرد که این کشتی متعلق به آنهاست؟ این نوع از اتفاق‌ها هرگز در عرصه بین‌المللی قابل کتمان نیست.»
علاوه‌بر توضیحات ربیعی، معاون وزیر راه نیز در ادامه به عدم وجود مستنداتی مبنی‌بر خاموش بودن سیستم موقعیت‌یاب اشاره کرد و گفت: «امروزه قایق‌های ماهیگیری هم موقعیت‌یاب دارند این کشتی با این بزرگی که به جای خود. در ضمن بعد از رمزگشایی و استخراج اطلاعات از جعبه سیاه این اطلاعات هم تایید خواهد شد.»
این که محیط‌زیست مهم‌تر از جان خدمه بود، سخنی احساسی است
در ادامه ربیعی به اظهارات سرکنسول ایران در شانگهای که گفته بود برای چینی‌ها پاکسازی محیط به نسبت نجات جان ملوانان در اولویت قرار داشته است، اشاره کرد و به سوال خبرنگاران این‌طور پاسخ داد که: «در آن لحظات ابتدایی وقوع حادثه افراد هیجان‌زده و احساساتی سخن می‌گفتند. ما علاوه‌بر چین که اتفاق در آب‌های آنان رخ داده بود و مسئولیت اصلی برعهده آنان بود از شرکت‌های بین‌المللی ازجمله شرکت سلویج خرید خدمت کردیم تا در امداد و نجات به ما کمک برسانند. بر این اساس از ژاپن، کره، سنگاپور و سازمان‌های بین‌المللی درخواست کمک کردیم و اطلاعاتی مبنی‌بر اینکه جان انسان‌ها برای چینی‌ها مهم نبوه، دریافت نکردیم.»
ما باد را هم پیش‌بینی کرده بودیم
ربیعی همچنین به موضوع پیش‌بینی جهت خدمت‌رسانی و کمک و بیشتر به این اتفاق اشاره کرد و گفت: «ما با تدابیری که اندیشیده بودیم حتی پیش‌بینی کردیم باد ممکن است کشتی را به آب‌های ژاپن ببرد و ما در توکیو ستاد بحران تشکیل دادیم.»
برومند، نایب‌رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی نیز در این رابطه اضافه کرد: «من هم در پکن به کمیته رسیدگی اضافه شدم و به آقای ربیعی گفتم اگر کوچک‌ترین اهمال و کم‌کاری‌ای از سوی مسئولان سازمان دریافت کردیم سریعا به توکیو برویم و از ژاپن برای مهار آتش کمک بگیریم. با سفارت ژاپن هم این موضوع هماهنگ شده بود اما چیزی که ما مشاهده کردیم نشانی از کمبود یا مضایقه نیروهای چینی نداشت.»
3 ماه دیگر جعبه سیاه رمزگشایی می‌شود
سوال مهم دیگری که مطرح شد، در ارتباط با زمان روشن شدن نهایی حقایق با استناد به اطلاعات موجود در جعبه سیاه بود، راستاد، معاون وزیر راه و شهرسازی در این باره گفت: «یکی از مستندات و مدارک اصلی موجود جهت واکاوی اتفاقات، جعبه سیاه کشتی و رمزگشایی آن است که طبق محاسبات انجام شده حدود سه ماه این اتفاق طول می‌کشد.»
علت وجود پرچم کشور پاناما روی کشتی ایرانی سوال دیگری بود که ربیعی در این ارتباط گفت: «چنین اتفاقی مربوط به فواید بازرگانی آن است، در دنیا 6 کشور هستند که علاوه‌بر اینکه تحریم نیستند پرچم‌های خود را در اختیار سایر کشور‌ها قرار می‌دهند، قبرس، پاناما، لیبرالیا و... از این دست کشور‌ها هستند. توجیه این کار هم صرف اقتصادی آن است که با این کار حمل‌ونقل برای صاحب کشتی ارزان‌تر تمام می‌شود و موضوع پیچیده‌ای در دنیا نیست.»
گزارش کوی دانشگاه را خوب نوشتم برای سانچی هم گزارش می‌نویسم
در ادامه نشست «فرهیختگان» از ربیعی رئیس کمیته رسیدگی به حادثه سانچی دو سوال کرد، ابتدا اینکه چرا وقتی شرایط برای ورود به کشتی مهیا بود و توانستید جعبه سیاه را از آن خارج کنید، همگی می‌گویید که ورود به کشتی غیرممکن بود؟ دوم اینکه چرا سایر مسئولان، آقایان زنگنه، آخوندی و ظریف در این مدت سکوت معناداری داشتند و آن‌طور که باید در رسانه‌ها و در برابر دیدگان مردم ظاهر نشدند و در رابطه با این حادثه عظیم پاسخگو نبودند و شما که به‌عنوان رئیس کمیته رسیدگی انتخاب شدید در صورتی که کمترین قرابت را با موضوع داشتید و تجربیات شما به گفته خودتان در حد همان گزارش نوشتن برای حادثه کوی دانشگاه بود؟
ربیعی در پاسخ به این سوالات گفت: «دمای آن قسمت از کشتی زیاد بالا نبود و قابلیت ورود داشت اما از آنجایی که شرایط جوی یاری نکرد و ما نیز 20 دقیقه زمان داشتیم برای عملیات خارج کردن جعبه سیاه از کشتی و بعد از آن دما به شکل عجیبی افزایش یافت و دیگر نتوانستیم وارد کشتی شویم. در ارتباط با اینکه چرا سایر وزرا حضور کمرنگی داشتند هم این‌گونه نبوده، همگی کمک کردند و آقای ظریف تماس تلفنی‌های زیادی داشتند، الان هم نمایندگان این وزارتخانه‌ها در جلسه حاضرند. ضمن اینکه این تصمیم رئیس‌جمهور بوده و ما باید یاد بگیریم در این شرایط یک نفر تصمیم‌گیری کند و کار را برعهده بگیرد. خریدار و فروشنده وزارت نفت بوده، حمل‌ونقل برعهده وزارت راه بوده و پیگیری‌های بین‌المللی نیز با وزارت امورخارجه بوده است اما چون نیروی کار در این واقعه محل آسیب قرار گرفت، من در محل حادثه حاضر شدم! و اینکه من گزارش خوبی برای قضایای کوی دانشگاه نوشتم را از این جهت عرض کردم که دوستان به من گفتند گزارش‌های خوبی می‌نویسی و شما زیاد به این چیز‌ها دقت نکن!»
* نویسنده : ابوالقاسم رحمانی روزنامه‌نگار
نظر شما