چکیده

سؤال از وقوع یا عدم وقوع عرفی‌شدن در ایرانِ پس از انقلاب اسلامی، از دغدغه‌های مهم پژوهشگران حوزه جامعه‌شناسی دین در سال‌های اخیر بوده و پاسخ‌های متفاوتی از سوی آنان دریافت کرده است. این مقاله که با هدف بازنگری ابعاد تجربی این پدیده از منظری نسبتاً متفاوت تدوین شده است و برگرفته از پژوهشی میان‌رشته‌ای در زمینه ساخت نظریه عرفی‌شدن با رویکردی اسلامی است؛ با تکیه بر مجموعه‌ای از شاخص‌های عرفی‌شدن که از طریق استقرا و تأمل در آیات و احادیث اسلامی گردآوری شده‌اند و با فراتحلیل برخی پژوهش‌های تجربی که در سال‌های اخیر با موضوع عرفی‌شدن یا تحولات دین‌داری در ایران به انجام رسیده‌اند، به بررسی مجدد مسئله عرفی‌شدن در ایران پرداخته است. نتایج این بررسی، از کاهش نسبی تأثیر دین بر زندگی فردی و اجتماعی مردم حکایت دارند، هرچند در حال حاضر، این امر فقط در حوزه‌های خاص مناسک مذهبی، امور جنسی، مراجعات دینی و فعالیت‌های اقتصادی از پشتوانه تجربی قابل اعتمادی برخوردار است.

کلیدواژه ها: عرفی‌شدن؛ جامعه‌شناسی دین؛ دین‌داری در ایران؛ شاخص‌های عرفی‌شدن

نویسنده:

حسین بستان (نجفی): عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

فصلنامه اسلام و مطالعات اجتماعی - دوره 3، شماره 3، پیاپی 11، زمستان 1394.

برای مشاهده کامل مقاله روی فایل مقابل کلیک کنید.