در گزیده ای از این گفت وگو آمده است: اظهارات فدریکا موگرینی، رییس سیاست خارجی اتحادیه اروپا مبنی بر اصرار ایران در گنجاندن جمله‌ای مربوط به پیوند دادن برجام به امنیت منطقه‌ای، طی هفته گذشته سر و صدای زیادی دوباره پیرامون برجام ایجاد کرده است. همزمان با برگزاری نشست خبری نماینده دایم امریکا در سازمان ملل متحد با ادعای صدور اسلحه از سوی ایران به یمن و بعد از آن اظهارات وزیرخارجه فرانسه و معاون وزیر خارجه بریتانیا در مورد برنامه موشکی جمهوری اسلامی ایران، گمانه‌زنی‌ها در مورد فشار اروپا برای امتیازگیری از ایران افزایش یافته است. این موضوع را در گفت‌وگو با علی‌اکبر فرازی، سفیر پیشین ایران در رومانی و مجارستان بررسی کردیم:

**طی هفته‌های اخیر فشار مقام‌های اروپایی در اظهار‌نظرهای علنی در مورد برخی برنامه دفاع موشکی ایران و نفوذ ایران در منطقه افزایش یافته است. دلیل آن به اعتقاد شما چیست؟
اروپایی‌ها در حال حاضر بدون ذکر مساله برجام، در مورد پرونده‌های دیگری که از سوی دولت امریکا مطرح می‌شود، با ترامپ همراهی می‌کنند. آنها در مذاکرات و اظهارات علنی خود به طرف ایرانی می‌گویند ما از کلیت برجام دفاع می‌کنیم، اما در مقابل انتظارات دیگری داریم.

ما پیش از این هم شاهد بودیم که اروپایی‌ها چنین سیاستی در پیش بگیرند، در شرایطی که گاهی اوقات و در شرایط خاص از عملیات‌ها و حملات رژیم صدام حسین علیه جمهوری اسلامی ایران انتقاد می‌کردند، اما در واقع در تمام طول 8 سال جنگ تحمیلی همکاری‌های‌شان را با دولت عراق حفظ کردند و عملا از صدام حسین حمایت کردند. به اعتقاد من این یک سناریوی کهنه‌شده‌ای است، اروپایی‌ها نمی‌توانند هم ما را در برجام نگه دارند و هم به بهانه‌های مختلف حتی همکاری‌های قبلی خودشان را هم با ایران کاهش دهند.

**در این شرایط ایران چگونه باید واکنش نشان دهد؟
آن چیزی که به جمهوری اسلامی ایران مربوط می‌شود این است که نباید اجازه دهد برجام فقط به اجرای تعهدات ایران خلاصه شود، باید برجام را به عنوان یک بسته تعریف کنیم، در رسانه‌ها در اظهارات علنی و مذاکرات بر این موضوع پافشاری کنیم که برجام قابل تفکیک نیست. نمی‌توان از یک طرف توافق خواست که تعهدات خودش را به صورت کامل انجام دهد، در حالی که طرف مقابل تعهدات خودش را انجام نمی‌دهد. برجام یک توافق جامع است که نمی‌توان بخشی از آن را تعلیق یا متوقف کرد، یا باید همه آن اجرا شود، یعنی چه تعهدات ایران و چه تعهدات طرف‌های خارجی یا اینکه همه آن معلق شود.

**ما در دوران جنگ تحمیلی هم نتوانستیم با وجود اینکه محق بودیم اروپایی‌ها را قانع کنیم آیا در شرایط حاضر با اصرار بر اینکه ما محق هستیم می‌توانیم آنها را قانع کنیم تعهدات‌شان را اجرا کنند؟
چه زمان جنگ و چه الانی که داریم صحبت می‌کنیم چیزی که می‌تواند به ما کمک کند در جایگاه برابری با اروپا در مذاکرات بایستیم فاکتور قدرت ما است. ما باید بدانیم که عناصر قدرت ما چیست چقدر می‌توانیم از آن استفاده کنیم و چقدر نمی‌توانیم استفاده کنیم. ما باید بتوانیم امنیتی را که برای منطقه ایجاد کرده‌ایم به طرف‌های خارجی به صورت قابل درک ارایه کنیم. سلحشوری‌های رزمندگان، جانفشانی‌ها و برنامه‌های جمهوری اسلامی ایران بود که باعث از بین رفتن خطر تروریسم در بسیاری از نقاط خاورمیانه شد.

نابودی داعش، هدیه‌ای بود که از سوی ایران به منطقه داده‌شد. حالا ما می‌توانیم این سرمایه‌گذاری امنیتی را از طرف اروپایی‌ها نقد کنیم، نباید فراموش کنیم که داعش تا مرزهای پاریس و برلین رفته‌ و به تهدیدی برای اروپا تبدیل شده بود و این جمهوری اسلامی ایران بود که مستقیما با صرف هزینه‌های انسانی و مادی بسیار زیاد جلوی گسترش آن را گرفت و در بسیاری از نقاط منطقه تروریسم داعشی را با شکست مواجه کرد. امروز وقت آن رسیده است که بتوانیم در مذاکرات با اروپایی‌ها این سرمایه‌گذاری‌ها را نقد کنیم و ارزش و نقش خودمان را در منطقه برای منافع اروپا و امنیت و ثبات جامعه جهانی نشان بدهیم.

**اما دقیقا نقطه عزیمت غرب در مقابله با ایران، همین قدرت و نفوذ ایران در منطقه است و آنها می‌گویند که می‌خواهند قدرت و نفوذ ایران را مهار کنند...
اصولا ما در معادله بین امریکا و اروپا باید جایگاه خودمان را با توجه به اهرم‌های قدرت‌مان تعریف کنیم. یک مقدار قدرت نقد است و یک مقدار قدرتی است که قابلیت نقد شدن دارد. باید با زبان استدلال تشریح کرد که حضور ایران متضمن امنیت خاورمیانه است، چنین موضوعی به خصوص در شرایط حاضر بعد از شکست داعش، می‌تواند بسیار قانع‌کننده و تشویق‌کننده باشد.

اما خیلی وقت‌ها ما از تریبون‌های دیگر پیام‌ها و سیگنال‌های متضاد، متناقض، شعاری، احساسی و گاهی حتی هراسناک برای اروپایی‌ها ارسال می‌کنیم. این به نظر من نمی‌تواند منافع ملی ما را تامین کند. منافع ملی ما را تاکتیک‌هایی تامین می‌کند که در راستای استراتژی کلی ما باشد. راهبرد کلی ما همواره این بود که ایران صلح طلب است، برای هیچ کشوری ایجاد تهدید نمی‌کند و خودش مورد تهدید و هجوم قرار گرفته است. یکی از اصلی‌ترین پایه‌هایی که باید توجه داشته‌باشیم این است که خودمان نباید با دست خودمان به ایران‌هراسی دامن بزنیم.

**راهکاری که شما می‌گویید برای میان‌مدت و بلندمدت است، در کوتاه‌مدت چگونه می‌توانیم در شرایط کنونی منافع بیشتری از توافق‌هایی مانند برجام بگیریم و تهدیدها یا ادبیات طلبکارانه از طرف اروپا را به تعامل تبدیل کنیم؟
همان‌گونه که قبلا هم گفتم یکی از مهم‌ترین اقدامات، دامن نزدن به ایران‌هراسی در داخل کشور است. این موضوع اگرچه تلخ است، اما باید گفت که دامن زدن به ایران‌هراسی فقط در خارج از مرزهای ایران نیست، در داخل هم گاهی با اظهارات نسنجیده و بی‌مورد به ایران هراسی دامن می‌زنیم. ما نباید به مثلث امریکا، اسراییل و عربستان سعودی که هزینه گزاف برای ایجاد ایران‌هراسی پرداخت می‌کنند، ناخودآگاه و ناآگاهانه کمک کنیم.

ما باید تکلیف‌مان را باید با چین و روسیه از یک سو و با اروپا از سوی دیگر مشخص کنیم. منظور این نیست که باید میان این دو، یکی را انتخاب کنیم. دیپلماسی پویا هیچگاه میدان را برای خودش تنگ نمی‌کند، بلکه سعی می‌کند میدان را وسیع‌تر کند. ما باید تلاش کنیم بین اروپا با روسیه و چین برای نزدیک شدن به جمهوری اسلامی ایران رقابت ایجاد کنیم. تاکنون کاری که ما کردیم این بود که به هر دو اطمینان داده‌ایم که ما نه با این سو هستیم، نه با آن سو؛ در نتیجه خیال آنها هم راحت است و هیچگاه از تحت فشار کردن ما احساس ناراحتی نمی‌کنند. نکته آخر این است که باید به این رهنمود مقام معظم رهبری توجه کنیم که قدرت در سیاست خارجی وابسته به قدرت در داخل است.

اگر نیروهای اجتماعی داخل توانمند بشوند، نه با شعار، بلکه با بهبود عملی فضا اقتصادی. باید قدرت اقتصادی و درآمد سرانه جامعه به شکلی بالا برود که ضعف‌های ما در این زمینه، عامل آسیب‌پذیری کشور نشود. مردم همیشه مدافع نظام‌شان هستند و از انقلاب دفاع می‌کنند، اما مسوولان هم باید به وام‌دار بودن نسبت به مردم و ولی‌نعمت بودن مردم، عملا پایبند باشند.

*منبع: روزنامه اعتماد؛ 1396،9،26
**گروه اطلاع رسانی**2059**2002** انتشاردهنده: فاطمه قنادقرصی