نوشتههای ناخوانده
میرزاآقاخان؛ صدراعظمی با تابعیت انگلیسی!
نویسنده : جوادنوائیان رودسری Culture@khorasannews.com
صاحبخبر - «اسماعیل رائین» در کتاب «حقوق بگیران انگلیس در ایران» مینویسد: «چنان که در اسناد وزارت خارجه انگلیس آمده است، در گزارش های رسمی سفارت انگلیس از تهران کراراً تصریح شده که میرزا آقاخان[نوری] اسرار محرمانه دولتی را، اعم از آن چه مربوط به امور داخلی ایران و تصمیمات مملکتی بوده یا مذاکرات سیاسی که فیمابین شاه و صدراعظم و سایر سفرا صورت میگرفته، به وزیر مختار انگلیس گزارش میداده است. نامه چهارم اوت 1851 وزیرمختار انگلیس به لرد پالمرستون، سند رسواکننده و مفتضحی در این باره است؛ به طوری که اکنون، پس از گذشت 150 سال نیز، نقل آن شرمآور است. همین قدر میتوان گفت که این رجل سیاسی ایران! مثل پست ترین جاسوسان، همه اسرار مملکتی را به انگلیسی ها اطلاع میداده است.» با این حال، دایره رفتارهای خائنانه مردی که در پروژه حذف و قتل امیرکبیر، نقش بسیار فعالی داشت و بعدها، صدراعظم ایران نیز شد، محدود به دوره ناصرالدین شاه نیست. به نوشته «رائین»، میرزاآقاخان نوری جاسوسی برای انگلیسیها را از دوران محمدشاه قاجار آغاز کرد. او ارتباط نزدیکی با مهدعلیا، همسر محمدشاه قاجار و مادر ناصرالدین شاه داشت و از این طریق، اخبار دربار را دریافت و به سفارت انگلیس منتقل میکرد. یک بار این اقدام، رسوایی به بار آورد و مأموران حاجی میرزا آقاسی، صدراعظم نه چندان بادرایت محمدشاه قاجار، میرزاآقاخان نوری را، با لباس مبدل و هنگام خروج وی از سفارت انگلیس، بازداشت کردند. به دستور آقاسی، وی را به جرم جاسوسی، شلاق زدند و به کاشان تبعید کردند؛ اما بعد از مدتی معلوم شد که میرزاآقاخان تابعیت انگلیسی دارد و سفیر این کشور، به همین بهانه، خواستار آزادی و بازگرداندن وی به تهران شد. جالب اینجاست که افشای موضوع تابعیت انگلیسی میرزاآقاخان، برای وی اهمیت چندانی نداشت. به همین دلیل، همه از آن آگاه بودند و شاید خود او نیز، در انتشار این خبر اصرار میورزید. پس از پیش آمدن مسئله صدراعظمی وی، ناصرالدین شاه از او خواست که تابعیت انگلیسی خود را ترک کند. «رائین» مینویسد:«میرزا آقاخان از ترس شاه، نمی خواست ترک تابعیت کند و در عین حال، برای احراز مقام صدارت اعظمی نیز تلاش می کرد. وزیر مختار انگلیس در نامه مورخ 18 نوامبر 1851 خویش به لرد پالمرستون چنین مینویسد: اعتمادالدوله میل داشت ورقه تحت الحمایگی خود را نگه دارد، ولی شاه جدّاً اصرار می ورزید که او باید از چنین امتیاز پرقیمتی صرف نظر کند. پس از دو روز، بالاخره میرزا آقاخان برای نیل به مقصود صدارت ، مجبور به قبول چنین شرطی شد و سندی را امضا کرد که به موجب آن دیگر تحت حمایت دولت انگلیس نیست.» اما دوران صدراعظمی میرزاآقاخان نوری هم چندان به درازا نکشید.∎
نظر شما