ایران آنلاین/آن طور که از شعرهای حافظ و سعدی برمی آید شعر پارسی در هند و چین دست به دست میشده و حتی در مواردی، اگرچه با زبان پارسی آشنایی وجود نداشته ولی مثلاً قایقرانان چینی شعر شاعران ایرانی را از بر داشته و میخواندند. با این پیشینه حالا جای تأسف است که شعر پارسی دیگر آن گستره تأثیرگذاری را ندارد و به گمانم این اتفاق میتواند دست کم توجه آسیا را به شعر معاصر پارسی جلب کند.
شمس لنگرودی بیش از سه دهه است که در ادبیات ایران حضوری جدی دارد، هم در کار پژوهش با تاریخ تحلیلی شعر نو که سالها برای آن زحمت کشید و فعلاً منبع و مرجع بینظیری برای تحقیق در شعر ایران به شمار میرود و هم در طول این سالها بخصوص از دهه شصت به بعد با مجموعه آثارش که توجه مخاطبان شعر پارسی را به خود جلب کرده است. هرچند در دهه هفتاد در عرصه شعر غیبت داشت و تمرکزش روی کارهای پژوهشی بود، اما باز از دهه هشتاد با حال و هوای دیگری دوباره وارد عرصه شعر شد و مورد استقبال هم قرار گرفت و امروزه در عرصه داخلی و بازار کتاب بسیار با استقبال روبهرو بوده و همواره یکی از کسانی بوده که چراغ شعر را روشن نگه داشته است.
به گمانم شعر شمس این قابلیت را دارد که در عرصه جهانی نیز بتواند با مخاطب ارتباط برقرار کند چون زبان شعری او زبانی ساده است که قابلیت ترجمهپذیری دارد. زبانی پر از تصویر که خیلی درگیر بازیهای زبانی نیست و راحت ترجمه میشود. از سوی دیگر مضمون اخیر شعرهای او مفاهیم عمومی بشری مثل عشق، جدایی، تنهایی و... است که مرز و جغرافیا نمیشناسد و غالباً برای همه مردم دنیا قابل درک و فهم است. این مجموعه عوامل شعر لنگرودی را میتواند جهانی کند.
این اتفاق ما را با این پرسش مواجه میکند که آیا شعر پارسی معاصر قابلیت جهانی شدن دارد؟ پاسخ به این پرسش، احتیاج به پژوهشی جامع دارد ولی آنچه که من در جشنوارههای ادبی تجربه کردهام میگوید شعر پارسی معاصر چیزی کم از نقاط دیگر دنیا ندارد. مشکل اصلی مهجور بودن زبان پارسی است.مثلاً برای یک ژاپنی باید انگیزه آموختن زبان پارسی وجود داشته باشد تا به سراغ ترجمه ادبیات برود، انگیزهای که فعلاً بهدلیل جدایی ایران از جامعه جهانی و انزوای خودخواستهاش که روی ادبیات هم تأثیر گذاشته وجود ندارد.
از سوی دیگر این کارها نیاز به نظام حمایتی دارد. مثلاً میدانیم که عربها برای ترویج ادبیاتشان در ممالک دیگر هزینه میکنند و در اکثر دانشگاههای دنیا دپارتمان زبان عربی دارند.
خیلی از فرنگیها از طریق زبان عربی با خاورمیانه آشنا میشوند و ارتباط میگیرند و این کم کاری سیاستگذاران فرهنگی ماست که هیچ تلاشی برای تأسیس دپارتمان زبان پارسی در دانشگاههای معتبر نقاط مختلف جهان نمیکنند. در مجموع به نظر من شعر پارسی این قابلیت را دارد که جهانی شود کما اینکه در چند سال گذشته شاهد بودیم که با ترجمه خوب از آثار شاعران معاصر، اقبال خوبی نسبت به اشعار آنان شده و میشود./ روزنامه ایران
نظر شما