به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، پاتریک پویان، مدیرعامل شرکت توتال در تازه‌ترین مصاحبه خود با شبکه خبری «سی‌ان‌ان» اعلام کرده است که اگر ما نتوانیم به دلایل حقوقی و به دلیل تغییر در رژیم تحریم‌ها قراردادمان با ایران در مورد توسعه میدان گازی پارس جنوبی را اجرا کنیم باید در این قرارداد بازنگری کنیم، و گفته است: «اگر یک رژیم تحریمی در مورد ایران وجود داشته باشد ما باید آن را به دقت بررسی کنیم. ما در آمریکا فعالیت داریم و دارایی‌هایی در آمریکا داریم و اخیرا دارایی‌های بیشتری در این کشور خریداری کرده‌ایم. این خریدها آسیب‌پذیری شرکت فرانسوی در قبال هرگونه تحریم دولت آمریکا را افزایش می‌دهد.»
هرچند او در ادامه گفت‌وگوی خود اعلام کرده است که فعلا توتال طبق روال عادی به همکاری با ایران ادامه می‌دهد، اما با این حال تاکید کرده است که «ما داریم روی پروژه گازی ایران کار می‌کنیم و مناقصه‌هایی نیز برگزار کرده‌ایم و باید قراردادهای مربوط به این مناقصه‌ها را منعقد کنیم و این قراردادها تا ماه ژانویه منعقد خواهند شد. من امیدوارم تا آن زمان ما پاسخی از جانب کنگره آمریکا برای رئیس‌جمهور داشته باشیم و رئیس‌جمهور (آمریکا) باید در آن زمان در مورد تمدید یا عدم تمدید مجوز (فعالیت شرکت‌ها در ایران) تصمیم‌گیری کند.»
آیا ایران می‌تواند از توتال خسارت بگیرد؟
این گفته مدیرعامل شرکت توتال می‌تواند تهدیدی برای این پروژه بزرگ گاز منطقه باشد و در صورت وقوع آن خسارت‌هایی را به سرمایه‌های ملی ایران وارد کند.
قاعده بر این است که اگر یک طرف قرارداد، از وظایف خود شانه خالی کند یا بخواهد عرصه را خالی بگذارد، طرف مقابل می‌تواند از آنها خسارت بگیرد، اما آیا چنین موردی در قرارداد توتال نیز صادق است؟ این سوالی است که با محمدعلی خطیبی، نماینده سابق ایران در اوپک درمیان گذاشتم و از او در مورد مطالبات ایران در صورت بدعهدی طرف فرانسوی در قرارداد توتال پرسیدم.
این عضو سابق اوپک در پاسخ به این سوال ضمن ابراز بی‌اطلاعی از مفاد این قرارداد به دلیل محرمانه ماندنش به «فرهیختگان» می‌گوید: «متن قرارداد در جایی ارائه نشده است و افراد محدودی از مفاد قرارداد اطلاعات دارند، اما آنچه که ما براساس قرارداد IPC شنیده‌ایم، مسئولان برای توجیه این قرارداد گفته بودند که این قرارداد تحریم‌شکن است و با بستن این قرارداد خود طرف قرارداد ما می‌تواند به‌عنوان ضدتحریم عمل کند، در حالی که در عمل این اتفاق نمی‌افتد، یعنی اگر در این قرارداد شرایطی پیش بیاید که شرکتی نتواند در ایران کار کند، می‌تواند از ایران خارج شود و تا زمانی که شرایط عادی شود، برنگردد. این به آن مفهوم است که این اختیار به طرف قرارداد داده شده است که اگر مساله‌ای رخ داد و مانعی برای فعالیت کامل شرکت به وجود آمد، قرارداد برای او محفوظ است و می‌تواند تا عادی شدن شرایط برود و هر موقع شرایط عادی شد، بازگردد.»
تحلیل وزارت نفت اشتباه بود
خطیبی تصریح می‌کند که «این غیرعادی بودن شرایط از دید طرف مقابل است، زیرا ما بر این عقیده‌ایم که وضعیت ایران در شرایط عادی قرار دارد، ولی آنچه مسلم است این است که پیش‌بینی‌ای که مسئولان وزارت نفت در مورد این قرارداد و سایر قراردادها داشتند اشتباه بود، زیرا آنها معتقد بودند اگر ما قراردادهایی با کشورهای اروپایی ببندیم، باعث می‌شود اگر تحریم‌های احتمالی به وقوع پیوست، آن قراردادها و این شرکت‌ها به‌عنوان ایست تحریم عمل کنند.»
او با تاکید بر رفتار منفعت‌طلبانه اخیر فرانسوی‌ها می‌افزاید: «ایران بیشترین قرارداد را پس از برجام با کشور فرانسه بسته است؛ از خودرو‌سازی گرفته تا قراردادهای نفتی. همچنین تفاهمنامه‌های بسیار زیادی هم با کشورهای اروپایی امضا شده که هنوز تا اجرایی شدن آنها زمان زیادی باقی مانده است، اما با این حال در شرایط فعلی می‌بینیم که اروپایی‌ها و به‌ویژه فرانسوی‌ها به صورت علنی اعلام کردند که مایلند به خاطر برنامه‌های موشکی و دخالت‌های ایران در منطقه در قراردادهای خود تجدیدنظر کنند. البته آنها کارهایی را که ما در سوریه و سایر کشورها انجام می‌دهیم، به‌عنوان دخالت تلقی می‌کنند، در حالی که ما به دعوت خود آن کشورها به کمک‌شان رفته‌ایم و مشاوره می دهیم. آنها معتقدند که به خاطر عملکرد کشور ایران در منطقه باید تحریم‌های بیشتری اعمال شود و در این موضوع با آمریکا موافقند، ولی در مورد موضوع برجام با آمریکا اتفاق نظر ندارند و معتقدند باید برجام را ادامه دهیم.»
وی‌تصریح می‌کند: «این روزها سه اتهام علیه ایران مطرح شده است؛ مورد اول و دوم مربوط به تولید موشک و حمایت‌های ایران از کشورهای مسلمان در منطقه است که هم آمریکا و هم برخی از کشورهای اروپایی بر آن اتفاق نظر دارند و سومی در مورد عمل نکردن به تعهدات برجام است که اروپایی‌ها مخالف آن هستند اما آمریکایی‌ها موافقند، بنابراین در مورد آن اتفاق نظر وجود ندارد؛ پس اگر قرار باشد آمریکا تحریم جدیدی علیه ایران اتخاذ کند، اروپایی‌ها هم با آمریکا همراهی می‌کنند. براساس همین همراهی هم این احتمال وجود دارد تا در تکمیل سرمایه‌گذاری‌هایی که قرار بود انجام دهند، دست نگه دارند و صبر کنند تا ببینند مذاکره در مورد این دو موضوع به کجا می‌انجامد. هرچند مسئولان ما به صراحت اعلام کردند که در مورد دو موضوع موشکی و سیاست‌های ایران در منطقه، به هیچ عنوان مذاکره نمی‌کنند.»
توتال منتظر است!
او می‌گوید: «آنان معتقدند که اگر به ایران فشار بیاورند می‌توانند مانند برجام با ایران قرارداد جدیدی ببندند. آمریکا تلاش می‌کند در دو موضوع جدید یعنی فعالیت موشکی کشورمان و سیاست‌های ایران در منطقه به مردم فشار آورد تا از ایران در این مورد نیز امتیاز بگیرد و کشورمان را بر سر میز مذاکره بیاورد. همه این موارد باعث شده است که سرمایه‌گذاری‌ها در هاله‌ای از ابهام فرو رود و تا روشن شدن این قضایا هرکس که بخواهد سرمایه‌گذاری کند و به‌ویژه اروپایی‌ها دست نگه می‌دارند تا ببینند نتیجه مذاکرات چه می‌شود. همین موارد فضای بی‌اعتمادی به وجود می‌آورد و باعث می‌شود که متاسفانه سرمایه‌گذاران تمایلی برای سرمایه‌گذاری نداشته باشند. حالا این بی‌رغبتی می‌تواند در حوزه نفت باشد یا در مبادلات غیرنفتی.»
این کارشناس حوزه انرژی با تاکید براینکه این اتفاق‌ها می‌تواند برای سرمایه‌گذاری ایران بسیار مضر باشد، خاطرنشان می‌کند: «متاسفانه این اتفاق به وقوع پیوسته است و به نظر می‌رسد طرف مقابل در توافق توتال صبر می‌کند تا موضع آمریکا در برابر ایران را ارزیابی کند و اگر ایران از سوی آمریکا تحت فشار قرار بگیرد، اروپایی‌ها سمت آمریکا را خواهند گرفت. واقعا توتال یا هر شرکت خارجی منتظر چشمک آمریکاست. ما بارها تجربه کرده‌ایم که هر زمان قرار بوده اروپایی‌ها بین ایران و آمریکا یکی را انتخاب کنند، به دلیل آنکه آمریکا متحد استراتژیک‌شان است، معمولا آمریکا را انتخاب می‌کنند و منافع‌شان را در ایران فدای منافع‌شان در آمریکا می‌کنند.»
مدیر سابق امور بین‌الملل شرکت ملی نفت پیشنهاد می‌دهد که در این شرایط بهتر است برای توان داخلی خود برنامه‌ریزی داشته باشیم و یادآوری می‌کند که در شرایط دشواری که پیش از این داشتیم و بیشترین تحریم‌ها بر ایران وارد بود، با توان داخلی خود توانستیم صنعت نفت را سرپا نگه داریم. شرایطی که دولت قبل با آن روبه‌رو بود، به مراتب از شرایط فعلی دشوارتر بود. باید گفت انصافا در حال حاضر گشایش‌هایی صورت گرفته است، زیرا در دولت قبل تقریبا همه چیز قفل شده بود. با وجود این، صنعت نفت ما سرپا نگه داشته شد و سرمایه‌گذاری‌ها با توان داخلی انجام شد و توانستیم پروژه‌های بزرگی را انجام دهیم، بنابراین همان‌طور که پیش‌تر نیز گفتم، ما باید توان داخلی خود را بالا برده و به هیچ عنوان نباید از توانایی‌های داخلی غفلت کنیم و همواره درصدد تقویت آن برآییم و به آن اعتماد داشته باشیم.
شرکت‌های داخلی را زمین می‌زنیم!
محمدعلی خطیبی، نماینده سابق ایران در اوپک در پایان به این نکته اشاره می‌کند که شرکت‌های موفق داخلی ما در ۱۵ سال اخیر قدرت خود را نشان داده‌اند، بنابراین اگر کارها را به دست این افراد بسپاریم و همان امتیازهایی را که برای شرکت‌های خارجی در نظر گرفته‌ایم، برای شرکت‌های داخلی خودمان هم در نظر بگیریم، بسیار موفق‌تر خواهیم بود، ولی متاسفانه قراردادهای ما با شرکت‌های موفق داخلی منصفانه نیست. گاهی پیش آمده است که ما با شرکت‌های داخلی قرارداد بسته‌ایم و تا سال‌ها مطالبات مالی آنها را پرداخت نکرده‌ایم و همین امر باعث شده که شرکت‌های داخلی ما زمین بخورند، بنابراین باز هم تاکید می‌کنم که با اتکا به توان داخلی می‌توانیم بسیاری از پروژه‌ها را انجام دهیم.
* نویسنده : مهدیه‌سادات شاهمرادی روزنامه‌نگار
نظر شما