گروه سیاسی- علی ودایع: عربستان و آمریکا بازی پیچیده با راهبردی نرم را در عراق دنبال می‌کنند. آنها ظاهرشان همچنان خشن است اما توطئه‌های جدید آنها نرم و ژلاتینی است. «رکس تیلرسون» وزیر امور خارجه آمریکا سفر شش روزه خود به خاورمیانه را دیروز یکشنبه ۳۰ مهر (۲۲ اکتبر) از ریاض و با دیدار با ملک سلمان، پادشاه عربستان آغاز کرد.
بنا به گزارش بی بی سی ، مقابله با افزایش نفوذ ایران در منطقه یکی از مهم‌ترین اهداف سفر تیلرسون عنوان شده البته او قرار است درباره موضوع انزوای قطر هم رایزنی کند. تا اینجای بازی موضوع چندان مبهمی‌وجود ندارد اما همزمانی این سفر با حضور «حیدرالعبادی» نخست وزیر عراق مسئله ای با نتیجه مجهول است.
روز گذشته، تیلرسون در نشست مهم مقامات ارشد عربستان و عراق هم شرکت کرد. ظاهرا هدف این نشست، تشکیل یک کمیسیون همکاری مشترک میان بغداد و ریاض است تا برای پایان دادن به تنش در روابط دو کشور تلاش کند. واشنگتن در حقیقت تلاش می‌کند با تلطیف فضا بین عراق و عربستان مانع ادامه نقش آفرینی ایران در بغداد شود.
وسوسه‌های اقتصادی عربستان 
آمریکا و عربستان به شدت تلاش می‌کنند با ارائه مشوّق‌های اقتصادی و حتی نظامی‌به نخست وزیر عراق بین تهران و بغداد فاصله ایجاد کنند. در همین رابطه آمریکا قصد دارد توجه پادشاهی عربستان را به طرح‌های عمرانی برای بازسازی و توسعه عراق جلب کند.
 پیش از این سفر، خالد فالح، وزیر نفت عربستان سعودی در سفری به بغداد خواستار افزایش همکاری‌های اقتصادی عربستان و عراق شده بود. در جریان سفر این مقام سعودی 60 شرکت نفتی عربستان با حضور 200 فعال اقتصادی خود را به چهل و چهارمین نمایشگاه بین‌المللی بغداد رساندند که نشانه برنامه جدی ریاض برای نفوذ به اقتصاد عراق است. نکته جالب اینجاست که یک تیم رسانه ای منسجم این تیم اقتصادی را همراهی می‌کرد و تمامی‌هیات شرکت کننده سعودی با یک لباس واحد عربی که هریک از آنها شالگردنی مزین به دو پرچم عراق و عربستان سعودی روی آن نقش بسته بود، در نمایشگاه شرکت کردند. عراق از دیدگاه حکام جدید سعودی‌ها، نه تنها از حیث اقتصادی بلکه از حیث ژئوپلیتیک آن، دارای اهمیت به مراتب بیشتری است و بر همین اساس، ریاض از اوائل سال 2017 که مسئله پایان بحران تروریسم در عراق حتمی‌شد، حساب ویژه‌ای برای عادی سازی و گسترش مناسبات با بغداد باز کرد.
لازم به ذکر است که وزرای نفت و خارجه عربستان در اوایل سال جاری میلادی با مقامات عراقی دیدار و گفت‌وگو کرده بودند. گفته شده که این دیدا‌رها راه را برای سفر حیدرعبادی، نخست وزیر عراق و «مقتدی صدر» روحانی شیعه به عربستان هموار کرد.
قرارداد همکاری بین ریاض و بغداد
العبادی در سفرش به ریاض مورد استقبال ملک سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه عربستان در ماخ العوجا قرار گرفت. در مراسم استقبال ثامر السبهان، وزیر مشاور عربستان در امور کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس و عادل الجبیر، وزیر خارجه عربستان و وزرای دفاع و خارجه عراق و چند مسوول دیگر حضور داشتند اما محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان در این مراسم حضور نداشت.
سرانجام ظهر دیروز، عراق و عربستان رسما توافقنامه تاسیس شورای هماهنگی را امضا کردند. العبادی در این جلسه اعلام کرد، منطقه دیگر یارای تحمل تقسیمات بیشتر را ندارد. در نشست شورای هماهنگی عراق و عربستان پادشاه سعودی «بیرون راندن تروریسم» را از عراق تبریک گفت. سلمان بن عبدالعزیز همچنین بر حمایتش از تمامیت و ثبات عراق تاکید کرد.
پادشاه عربستان در عین حال به «شراکت کارآمد» با عراق فراخواند و نسبت به «چالش‌های خطرناک» در منطقه هشدار داد و گفت: ما از تمامیت و ثبات عراق حمایت می‌کنیم و عربستان و عراق پیوندهای برادری و خونی و تاریخی با یکدیگر دارند.
وی نسبت به گسترش نشست‌های شورا ابراز امیدواری کرد و گفت:‌ دو کشور فرصت‌های زیادی برای این مشارکت فعال برای تحقق اهداف مشترک دارند.
در همین حال، نخست وزیر عراق در این دیدار گفت: منطقه تقسیم‌ها و تجزیه‌های بیشتر را برنمی‌تابد.ما برنامه‌ای را برای آینده منطقه کلید زده‌ایم که به جای جنگ‌ها، بر مبنای توسعه است. در همین حال، رکس تیلرسون، وزیر خارجه آمریکا از حیدر العبادی و ملک سلمان خواست بر ادامه احیای روابط میان دو کشور تاکید داشته باشند.
العبادی بعد از پایان سفرش به ریاض دیروز (یکشنبه) به اردن و مصر رفت.
ناامیدی از بحران قطر
به موازات برنامه مقابله با نقش ایران در عراق توسط آمریکا ، نگرانی درباره بحران قطر همچنان لاینحل باقی مانده است. قطری‌ها که قربانی خشم پادشاهی سعودی شده بودند اما به نشانه اعتراض به سمت ایران و ترکیه گرایش پیدا کردند. تیلرسون روزپنجشنبه درمصاحبه با خبرگزاری بلومبرگ آمریکا نسبت به حل قریب الوقوع بحران درمیان اعضای شورای همکاری ابراز ناامیدی کرد و دولت‌های محاصره کننده قطر را عامل ادامه این بحران دانست و افزود که قطر موضعگیری واضحی داشته و تمایل خود به گفت‌و‌گو را اعلام کرده است و این ائتلاف چهارجانبه عربستان و متحدانش است که باید تصمیم خود برای مشارکت در گفت‌و‌گوها برای حل این بحران را اعلام کند.
رکس تیلرسون در نخستین ماموریت خود برای میانجیگری در حل بحران میان قطر با عربستان و متحدانش شکست خورد و نتوانست طرف‌ها را برای گفت وگو قانع کند.پیش از سفر تیلرسون به ریاض شیخ «صباح الاحمد الصباح» امیر کویت در ادامه تلاش‌های میانجیگرایانه خود در این بحران وارد ریاض شد اما به نظر می‌رسد تحرکات او نیز نتیجه ای نداشته است.
چشم‌انداز مبهم
امروز که به روابط ریاض و بغداد نگاه می‌کنیم ، مشکلات زیادی به لحاظ اقتصادی و فرهنگی بین آنها وجود دارد. موضوعی که برای تهران باید جای نگرانی داشته باشد این است که ایران هنوز متوجه تغییر راهبردی سعودی نشده است. ایجاد کنسولگری عربستان در شهر نجف،سرمایه گذاری در بخش کشاورزی و احتمالا دامپینگ کالاهای عربستان علیه ایران اقداماتی است که در سایه حمایت آمریکا برای ایران در میان مدت دردسر ایجاد خواهد کرد. نزدیکی چهره‌های دوگانه سوزی نظیر مقتدی صدر به عربستان آنها را به دشمنان خونی ایرانیان و رفیق شفیق عربستان تبدیل خواهد کرد. امروز عربستان تلاش می‌کند هرگونه ارتباط با تروریست‌های تکفیری داعش را تطهیر کرده و در مقابل نیروهای حشدالشعبی را متهم به خشونت کند.