به گزارش خبرنگار خبرگزاری صداوسیما؛ از مجموع 43 و نیم میلیارد دلار تبادلات تجاری، حدود 20 میلیارد و 500 میلیون دلار صادرات است و 23 و نیم میلیارد دلار واردات، یعنی تراز منفی در تجارت.
در قانون برنامه ششم هدفگذاری شده است صادرات غیرنفتی اعم از کالا و خدمات به طور میانگین سالانه 21 و 7 دهم درصد رشد کند و امسال یعنی سال اول اجرایی این قانون به 53 میلیارد و 500 میلیون دلار برسد.
بنابراین در نیمه نخست سال جاری باید صادرات غیرنفتی کالا و خدمات 26 میلیارد و 500 میلیون دلار می شد که 6 میلیارد دلار کمتر است.
درصد تحقق نسبت به اهداف شش ماه نخست امسال 77 درصد بوده و در کل سال 96 در نظر بگیریم 39 درصد بوده است.
اقلام عمده صادراتی به ترتیب میعانات گازی به ارزش 3 میلیارد و 521 میلیون دلار، پلی‌اتیلن گرید فیلم با 750 میلیون دلار، پروپان مایع شده به ارزش 686 میلیون دلار، سایر روغن‌های سبک و فرآورده‌ها بجز بنزین با 638 میلیون دلار و متانول با 593 میلیون دلار بوده است.
عمده‌ترین خریداران کالاهای ایرانی در شش ماه نخست امسال به ترتیب چین به ارزش 4 میلیارد و 313 میلیون دلار، عراق با 3 میلیارد و 180 میلیون دلار، امارات متحده عربی با 2 میلیارد و 953 میلیون دلار، جمهوری کره با 2 میلیارد و 64 میلیون دلار و هند با یک میلیارد و 337 میلیون دلار بوده اند.
صادرات ما نه تنوع در اقلام را در خود دیده است و نه تنوع در بازارهای هدف صادراتی را که این نیز نقص دیگری در صادرات ما محسوب می شود.
این نکات هم قابل توجه است : کاهش صادرات غیرنفتی، افزایش واردات، منفی شدن تراز تجاری، پیش افتادن کالاهای مصرفی وارداتی از کالاهای سرمایه ای وارداتی به لحاظ ارزشی.
کارشناسان بالا بودن قیمت تمام شده محصول تولیدی را از مهم ترین علل کاهش صادرات بیان می کنند و معتقدند غیرواقعی بودن نرخ ارز برابر تورم سالانه، بالا بودن نرخ تسهیلات نسبت به نرخ تورم و متناسب نبودن حمل و نقل با ظرفیت تولید و صادرات از موانع اصلی در توسعه صادرات است.
ضعف در دیپلماسی اقتصادی هم اثرگذار است ، نقص در تنظیم تعرفه های ترجیحی با کشورهای هدف صادراتی یعنی تا 50 درصد پرداخت عوارض گمرکی برای صادرکننده ایرانی آن گونه که صادرکنندگان از تعرفه های بالای گمرکی کشورهای هند، پاکستان، عراق و کشورهای حوزه خلیج فارس همین طور روسیه گلایه مندند.
با این حال ادامه بخشی از صادرات به صورت فله و سنتی و به روال سالهای دور آن هم با حداقل استاندارد و کمترین کیفیت از دیگر مسائلی است که مانع رشد صادرات می شود.
رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق ایران در این باره می گوید: بخشی از صادرات ما کالاهایی است که صرفا با مجوز استاندارد صادر می شود که حداقل استانداردها را دارد و دلیلی بر مطلوبیت کالا در بازارهای هدف نیست.
عدنان موسی پور رئیس کمیسیون صادرات اتاق بازرگانی هم از صدور برخی محصولات کشاورزی وهمین طور محصولات پلاستیکی به این شیوه به شدت انتقاد می کند.
محمد لاهوتی رئیس کنفدراسیون صادرات ایران هم معتقد است : کسانی که اصلا فعال اقتصادی در حوزه صادرات نیستند برای صادرات اقدام کردند و پایین بودن کیفیت یا نامرغوب بودن کالاهایشان بر روی بقیه کالاها هم تاثیرگذار بوده است.
بروکراسی پیچیده هم گویا قرار نیست گریبان صادرات را رها کند.
مظفر علیخانی معاون فنی و امور بازرگانی اتاق ایران هم می گوید : یکی از هزینه هایی که به کالاهای صادراتی تحمیل می شود، خواب کالاست ،هر قدر این زمان کاهش یابد، هم قیمت تمام شده کم می شود و هم قدرت چانه زنی ما افزایش می یابد.
به هر روی آنچه قرار بود مزیت باشد و تمام هم و غم اما تنها روی کاغذ و در حد شعار باقی مانده است.
به گفته مجتبی خسروتاج رئیس سازمان توسعه تجارت باید شعار عزم ملی را یک بار دیگر برای صادرات تکرار کنیم، چون هنوز دستگاه هایی این را که باید در اولویت کار قرار گیرد، از دولت تا تشکل هایی که باید خدمات به اعضای خود ارائه دهند و همین طور در مجلس این عزم ملی دیده نمی شود.
این همه در حالی است که طبق ابلاغیه اقتصاد مقاومتی هم باید محصولی هدفمند برای صادرات تولید می کردیم و هم راهبردی اقتصادی در دستگاه دیپلماسی در پیش می گرفتیم.
به نظر می رسد برای کسب سهم بیشتر از بازارهای صادراتی هم نیازمند نوآوری و ذائقه سنجی در تولید هستیم و هم حضور بلند مدت و مستمر در بازارهای هدف صادراتی؛ این هم برنامه ای راهبردی می خواهد برای اقلام مختلف صادراتی و هم مشارکتی عمومی در بخش های مختلف دولتی و خصوصی.
هنوز زیرساخت های صادراتی ما فراهم نیست از روابط بین بانکی با دنیا و تسهیل حمل و نقل بین المللی تا منطقی شدن نرخ ارز و اعطای مشوق های صادراتی، از همین رو در 6 ماه نخست امسال، صادرات ما با 3 و 2 دهم درصد کاهش نسبت به پارسال، به 20 میلیارد و 544 میلیون دلار رسید.
باید منتظر آمار عملکرد 6 ماه دوم تجارت خارجی ماند.

-------------------------
گزارش: علیرضا بای