صاحب‌خبر - حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی صبح چهارشنبه در دیدار صدها نفر از نخبگان جوان و استعدادهای برتر علمی به آفتی در صنایع کشور اشاره کردند و فرمودند: «باید برای صنعت کشور، فکری اساسی شود زیرا صنعت گرفتار آفت مونتاژکاری شده است و تا وقتی که این آفت وجود دارد، نوآوری مورد توجه قرار نخواهد گرفت و تحرک و کار علمی نیز متوقف خواهد شد و در چنین شرایطی، میان دانشگاه و صنعت، ارتباطی برقرار نخواهد بود. باید در یک بازه‌ زمانی ۱۰ ساله، رویکرد صنعتی کشور از مونتاژ به نوآوری تغییر کند.» در این بخش از بیانات، معظم‌له به سه نکته مهم آفت مونتاژکاری در صنایع کشور، فراموش شدن نوآوری و الزام 10 ساله برای تغییر رویکرد صنعتی کشور اشاره کردند. وقتی صحبت از مونتاژکاری می‌شود، اولین چیزی که به ذهن مردم خطور می‌کند، روند 55 ساله صنعت خودروسازی کشور است. ایران‌خودرو اولین کارخانه خودروساز کشور با مونتاژ اتوبوس ال‌پی آلمان شروع کرد و به مدت 35 سال خودروی پیکان انگلیسی و 29 سال پژو 405 فرانسوی را مونتاژ کرد. دقیقا پنج سال بعد از شکل‌گیری ایران‌خودرو، بازوی خودروساز هیوندا در کره جنوبی ایجاد شد و به مونتاژ فورد کورتینا پرداخت، اما طی یک روند صحیح توانست در کمتر از هشت سال، اولین خودروی ملی کره جنوبی را با عنوان هیوندا پونی تولید کند و امروزه در رده هشتم برترین خودروسازان دنیا قرار گرفته است. البته ایران‌خودرو هم 41 سال بعد از ایجاد، سمند اولین خودروی ملی را تولید کرد، ولی در سال 1390، همزمان با تشدید تحریم‌ها، مشخص شد سمند بیش از آنکه ملی باشد از مونتاژ قطعات پژو 405 شکل گرفته و بسیاری از مواد اولیه و قطعات آن مستقیم از خارج از کشور وارد می‌شود که منجر به افزایش قیمت تا دو برابری این محصول شد. مشابه مثال صنعت خودروسازی را می‌توان در دیگر صنایع کشور نیز زد، ولی سوال این است که چه چیزی منجر به یک رکود تحولی در صنایع شده و آنان را به یک مونتاژکار صرف تقلیل داده است؟ در پاسخ به این سوال می‌توان به موارد متعددی اشاره کرد: 1 مدیریت بی‌بازده دولتی و رویه غلط طی شده در سالیان گذشته منجر به حذف پروژه‌های پژوهشی در دانشگاه‌های کشور شده و حتی دانشگاه‌های برتر کشور نیز از کمبود شدید پروژه رنج می‌برند، در حالی که تفاوت ماهوی دبیرستان و دانشگاه در امر پژوهش است و آموزش بدون پژوهش در دانشگاه‌های کشور، متخصص به بار نخواهد آورد و این عدم تخصص، تحول و نوآوری‌ را نیز در صنایع کشور پس از استخدام فارغ‌التحصیل در مراکز تولیدی منجر نخواهد شد. 2 از سوی دیگر، ایجاد انحصار در شرکت‌های دولتی و عدم نگرانی برای جذب مشتری موجب شده کشور دچار رکود مدیریتی در بخش‌های تولیدی شده و مدیران دولتی به جای آنکه دغدغه بهبود عملکرد خویش را داشته باشند، به اعلام بیلان کار افزایش کمی تولید بپردازند و این خود منجر به فربه شدن ساختار دولتی بخش صنعت و کشاورزی شده و دولت به جای آنکه به نظارت و کنترل بازار مشغول شود، خود به یک تولیدکننده بزرگ و غیرقابل رقابت تبدیل شد. هر چه این ساختار فربه‌تر شد، نظارت نیز به تبع آن کاهش و فساد در شرکت‌های دولتی افزایش یافت. حتی اجرای اصل 44 قانون اساسی هم نتوانست مانع جدی‌ای در این روند باشد، چراکه افراد فاسد، این اصل را نیز مطابق میل خود اجرا کردند و با واگذاری شرکت‌های دولتی به خود، شرکت‌های خصولتی را ایجاد کردند و انحصار همچنان باقی ماند؛ انحصاری که تنها به افزایش ثروت می‌اندیشد و هزینه در بخش تحقیق و توسعه در آن معنایی ندارد و هیچ‌گاه به تولید محصول دانش‌بنیان نمی‌اندیشد. 3 دلیل دیگری که صنایع کشور را به سمت مونتاژ‌کاری سوق داده، باز بودن درهای وارداتی کشور است. در دنیای رقابت تجاری، کاهش هزینه‌های تولید یکی از دغدغه‌های جدی تولیدکنندگان محسوب می‌شود. با اوج گرفتن رشد اقتصادی در چین و ارتقای فروش جهانی کارخانه‌های چینی، تولیدکننده ایرانی با مساله جدیدی مواجه شد. فروش جهانی تولیدکننده چینی، منجر به افزایش تعداد تولید و کاهش هزینه تولید شد و تولیدکننده ایرانی نیز تنها راه برای ادامه بقای خویش را بهره‌گیری از قطعات ارزان‌تر چینی دید و حتی بعضا برای کاهش بیشتر هزینه‌های خود، سفارش قطعه کم‌کیفیت‌تر نیز داد و این به یک رویه تولید تبدیل شد. 4 با افزایش گفتمان حمایت از تولید داخل و تشویق مردم به خرید کالای ایرانی و اعلام مشوق‌های مالی به تولیدکنندگان ایرانی، این روند مونتاژکاری نه‌تنها کاهش نیافت، بلکه بیشتر هم شد و بعضا تولیدکنندگان خارجی از این فضای ایجادشده، برای افزایش فروش کالای خود در ایران سوءاستفاده کرده و با ایجاد برند تقلبی، قطعات خود را به ایران صادر و محصول به اصطلاح ایرانی ولی با مونتاژ صد درصد خارجی را آغاز کرده و از حمایت‌های دولتی نیز بهره بردند. با ادامه دور باطل موجود، نمی‌توان انتظار عبور از مونتاژ‌کاری و رسیدن به مرحله نوآوری را از صنایع ایرانی داشته باشیم و تا زمانی که این روند اصلاح نشود، منویات عالمانه رهبر انقلاب نیز به‌طور کامل اجرایی نخواهند شد.∎​