خشکی گریبانگیر تالابهای گلستان شده و کارشناسان اجرای طرح مدیریت زیست بومیتالابها را راهکار نجات میدانند، طرحی که پس از گذشت یکسال هنوز چشم انتظار تصویب در شورای برنامه ریزی است. به گزارش مهر، آلاگل، آلماگل، آجی گل و گمیشان جزو تالابهای بینالمللی استان گلستان هستند که در سالهای اخیر به ویژه در تابستان گذشته به دلیل شرایط اقلمیحاکم در منطقه و خشکسالی تا مرز بحران خشکی پیش رفته و وسعت آنها به شدت کاهش یافته است.
مجموعه تالابهای شمال استان (آلا گل با مساحت دو هزار و ۵۰۰ هکتار بزرگ ترین تالاب این مجموعه و آلماگل با مساحت ۲۰۷ هکتار کوچکترین تالاب و آجی گل با مساحت ۳۲۰ هکتار) جزو تالابهای بینالمللی و درون خشکی محسوب میشوند که به عنوان چهل و نهمین تالابهای اضافه شده به فهرست تالابهای مهم بینالمللی (فهرست رامسر) در تاریخ دوم تیر ۱۳۵۴ در کنوانسیون رامسر به ثبت رسیده اند. تالاب بینالمللی گمیشان هم با ۲۰ هزار هکتار وسعت در شمال غربی استان گلستان واقع شده و در فهرست تالابهای ساحلی کشور قرار دارد. ۱۲ مهرماه امسال معاون محیطزیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیطزیست کشور که برای شرکت در آیین معارفه مدیرکل حفاظت محیطزیست گلستان به استان سفر کرده بود در جمع خبرنگاران از خشک شدن ۸۰ درصد تالابهای کشور خبر داد. حمید ظهرابی با بیان اینکه در مناطق خشک و نیمه خشک کشور تالابها در شرایط بحرانی هستند، احیاء تالابها و مدیریت منابع آب را یکی از اولویتهای سازمان حفاظت محیط زیست دانست.
وضعیت تالابهای استان گلستان را از مدیرکل حفاظت محیطزیست گلستان جویا شدیم و امیر عبدوس در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: تالابهای بین المللی استان گلستان هم به همان وضعیت تالابهای داخلی مبتلا هستند و حتی تالابهای ساحلی دریای خزر هم میانکاله و هم گمیشان به دلیل عقبنشینی آب دریا با کمآبی مواجهاند. وی افزود: میانکاله کم آب شده و گمیشان هم کاملا خشک است و بستر تالاب گمیشان آبی ندارد. مدیرکل حفاظت محیط زیست گلستان گفت: با این شرایط کارشناسانی که مطالعات دریای خزر را انجام میدهند و همکاران ما در سازمان حفاظت محیطزیست معتقدند آب دریای خزر امسال ۱۱ سانت بالا آمده است و دوره پایین رفتن آب طی شده است. وی با با بیان اینکه امیدواریم این گمانه زنیها صحت داشته باشد و مجدد باعث احیاء تالابهای ساحلی استان بشود، ادامه داد: مجموعه تالابهای آلاگل، آلماگل و آجی گل که آب آنها از سد دانشمند تغذیه میشده، آنها هم به دلایلی که همه استحضار دارند کم آب هستند و کم آبی مثل همه تالابهای داخلی کشور شامل حال آنها هم میشود. وی بدون اشاره مستقیم و روش به دلایل کم آبی مجموعه تالابهای سه گانه استان، به راهکار نجات کم آبی تالابهای استان اشاره کرد و گفت: تقریبا جواب مسئله روشن است و مدیریت منابع آب راهکار نجات تالابها از این معضل است.
عبدوس تصریح کرد: عمده مصرف آب در کشور در بخش کشاورزی اتفاق میافتد و به نوعی باید مصارف آب کشاورزی با تغییر الگوی کشت و مدیریت الگوی کشت و تغییر روشهای آبیاری اصلاح شود. وی با تاکید بر اینکه سهم محیط زیست از تخصیص منابع آب باید جدا شود و به موقع تخصیص یابد، خاطرنشان کرد: درخصوص تالابهای ساحلی گلستان هم قطعا باید منتظر بالا آمدن آب دریای خزر باشیم وگرنه چاره کار دست ما نیست و با مدیریت منابع آب هم نمیتوانیم تالابها را احیاء کنیم.
مدیرکل حفاظت محیطزیست گلستان بر مدیریت منابع آب و تخصیص به موقع حقابه تالابها تاکید دارد و قطعا پاسخ آب منطقه ای گلستان میتوانست به روشن شدن این موضوع که حقابه سالانه تالابها چقدر است و چه بخشی از آن تخصیص مییابد کمک کند، اما روابط عمومیآب منطقه ای گلستان با استناد به برخی از نامههای محرمانه ارسالی به آن شرکت دادن اطلاعات و اخبار در خصوص آبهای مرزی را ممنوع دانست. اما اردیبهشت ماه سال گذشته پس از دو سال و با برگزاری چهار کارگاه و نشست مشورتی با حضور تمام ذینفعان سه استان (خراسان رضوی، خراسان شمالی و گلستان) کار تدوین برنامه مدیریت زیست بوم تالابهای گلستان به پایان رسید. برنامه ای که به نظر میرسید بنا دارد با تغییر نگاه نسبت به گذشته، حفاظت و بهرهبرداری از تالابهای استان را که در غربیترین محدوده حوضه آبریز اترک در شمال استان گلستان قرار دارند، هم راستا کند. طرحی که در آن هم وضعیت فعلی تالابهای استان دیده شده بود و هم راهکارهای نجات و احیاء تالابها از بحرانها که خشکی یکی از آنهاست دیده شده است، از مشاور فنی برنامه مدیریت زیست بومیتالابهای استان آخرین وضعیت اجرای این طرح را پرسیدیم و مزدک دربیکی به خبرنگار مهر گفت: طرح مدیریت زیست بوم تالابها روشی است که صندوق توسعه سازمان ملل (UNDP) با حمایت مالی دولت ژاپن در ایران انجام میدهد.
وی با یادآوری اینکه این طرح چندین سال است در کشور انجام میشود و تا یکی دو سال آینده هم تمدید شده است، افزود: برای اجرای طرح حفاظت تالابهای ایران دبیرخانه طرح در کشور و همچنین در استانهایی که دارای تالاب هستند، دبیرخانه استانی فعال است. مشاور فنی طرح مدیریت زیست بومیتالابهای استان یادآور شد: تالابهای سه گانه (آلماگل، آلاگل و آجی گل) جزو مجموعه تالابهایی در کشور بودند که باید برای آن طرح مدیریت زیست بومیتهیه میشد که از سه سال قبل این کار آغاز شده و به اتمام رسید. وی با بیان اینکه این طرح چندین ماه (حدود هشت یا ۹ ماه) علاف تصویب در استانداری و سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان است، ادامه داد: این طرح باید در شورای برنامه ریزی استان مطرح و تصویب شود و طرح خروجی آن در قابل کتاب دو زبانه (انگلیسی و فارسی) منتشر شود. این دکترای محیطزیست و عضو هیئتعلمیدانشگاه آزاد اسلامیاضافه کرد: در این طرح چندین کار انجام میشود که یکی از آنها طرح جامع مدیریت حوزه آبریز تالابهاست که طرح آن مصوب شده است. وی تصریح کرد: چون تالابهای ما در حوزه آبریز اترک هستند و یکی از بحرانهای اصلی ما که باعث خشک شدگی تالابها شده از قِبَل سدسازیهای انجام شده در خراسانشمالی و آوردهای آب اترک است، در تدوین این طرح تمام ذینفعان (سازمانهای دولتی و غیر دولتی ومردم محلی) مشارکت داشته اند و این طرح با بحث و تبادل نظر و کارکارشناسی در نهایت تدوین شده است.
عضو هیئت تحریریه نشریه علمیبینالمللی «مجله توسعه پایدار» کانادا از حضور تمام ذینفعان سه استان در کارگاه مشورتی تدوین طرح مدیریت زیست بومیتالابهای گلستان به عنوان یک حُسن بزرگ نام برد و خاطرنشان کرد: تمام میکانیزمهای برنامه ریزی و مدیریت برای حفاظت از تالابها در این طرح پیش بینی شده است. دربیکی با یادآوری اینکه مطالعه پایه تالابها و ارزیابی وضعیت تالابهای استان در این طرح به طور تکنیکال و فنی انجام شده است، بیان کرد: اگر این طرح (طرح مدیریت زیست بومیتالابهای گلستان) مصوب شده و به همه دستگاههای اجرایی استان برای اجرا ابلاغ شود میتوان امید داشته باشیم تالابهای گلستان از این وضعیت بحرانی نگوییم بلکه وضعیت نامناسب که در خور تالابها نیست نجات مییابند. وی تاکید کرد: سایر برنامهها درخصوص تالابهای استان مقطعی و مُسَکِن است و نمیتواند تالابهای ما را نجات دهد ما به طرح مدیریتی جامع نیاز داریم که خوشبختانه تدوین شده و باید هرچه زودتر تصویب و برای اجرا ابلاغ شود. دربیکی گفت: در این طرح خشکسالی و وضعیت آبی تالابها دیده شده، اینکه چه میکانیزمهایی در برنامه باید باشد و چه دستگاههایی در بحث آب تالابها دخیل هستند، مسئولیت با کیست، مطالعه حقابه تالابهاکه سال گذشته تصویب شده و حداقل نیاز آبی تالابها در آن مشخص شدهو ... در این طرح دیده شده است. آنچه مسلم است جلوگیری از بدتر شدن وضعیت موجود تالابهای استان نیاز به ابزار مدیریتی دارد که این ابزار مدیریتی همان طرح مدیریت زیست بومیتالابهاست که تدوین شده و باید با فوریت به تصویب رسیده و ابلاغ و اجرا شود و به نظر میرسد باید با پیگیریهای اداره کل حفاظت محیطزیست و توجه ویژه استانداری و مدیریت و برنامهریزی گلستان به زودی مصوب شود.
خشکی گریبانگیر تالابهای گلستان شد
طرح مدیریت زیست بومیتالابهای گلستان چشم انتظار تصویب
صاحبخبر -
نظر شما