صاحب‌خبر - از زمان برگزاری همه‌پرسی کردستان عراق حدود سه هفته می‌گذرد. مسئولان کردستان عراق که در ماه‌های قبل از برگزاری این همه‌پرسی تلاش زیادی کرده بودند تا برگزاری این همه‌پرسی را خواسته‌ای عمومی و مشروع جلوه بدهند، تصور می‌کردند این همه‌پرسی روزنه‌ای برای تشکیل کشور مستقل کردی در منطقه باشد. سران اقلیم کردستان که با این همه‌پرسی موافق بودند به دلیل اینکه خواسته‌شان با منافع کشورهای غربی تطبیق داشت و با الگوی غربی سازگار بودند، تصور می‌کردند برگزاری این همه‌پرسی از سوی کشورهای غربی مورد حمایت قرار می‌گیرد. اما بعد از برگزاری آن اعلام مخالفت‌ها از گوشه و کنار جهان نسبت به این همه‌پرسی شنیده شد. امروز با گذشت این مدت کوتاه بغداد توانسته مقتدرانه بسیاری از مناطق استان کرکوک را که از سال 2014 توسط پیشمرگه‌های کرد به بهانه حضور داعش در منطقه اشغال شده بود، پس بگیرد. از طرفی هم سران اقلیم کردستان دیگر این همه‌پرسی را برگ برنده خود نمی‌دانند و تمایل دارند با بغداد مذاکره کنند. بغداد مایل به مذاکره در این خصوص روزگذشته ایاد علاوی، معاون رئیس‌جمهور عراق اعلام کرد که مسعود بارزانی، رئیس اقلیم کردستان عراق در نامه‌ای نوشته که حاضر است نتایج این همه‌پرسی را تعلیق و مذاکرات بدون پیش‌شرط را با بغداد آغاز کند. از سوی دیگر فواد معصوم،‌ رئیس‌جمهور عراق که خود یکی از سران حزب اتحاد میهنی کردستان عراق است، به تازگی در دیدار با داگلاس سلیمان، سفیر آمریکا در عراق اعلام کرد می‌خواهد کشورش از طریق گفت‌و‌گو بر مشکلاتش فائق آید و منازعات در کرکوک به اتمام برسد. طمع به کرکوک کرکوک دارای مناطق با‌اهمیتی است. این مناطق برای اربیل و بغداد نیز اهمیت زیادی دارد. منطقه کرکوک 40درصد ذخایر نفتی و حدود 70 درصد ذخایر گازی عراق را در خود جای داده است. وجود منابع غنی انرژی باعث شده بود بارزانی‌ها رویای تشکیل کشور مستقل را به پشتوانه این منابع درآمدی در‌سر بپرورانند. این منطقه از سال 2014 توسط پیشمرگه‌های کرد اشغال شده بود. پیشرفت بغداد در این خصوص با یکی از کارشناسان آگاه به مسائل منطقه گفت‌و‌گو کرده‌ایم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید. علی حیدری، روزنامه‌نگار و کارشناس مسائل غرب آسیا کشور عراق در گفت‌و‌گو با «فرهیختگان»، پیرامون تحولات بین اربیل و بغداد گفت: «در روزهای اخیر دولت مرکزی عراق به پیشرفت‌های مهمی در رابطه با اربیل دست پیدا کرده است. همین موضوع سبب شده است مسعود بارزانی ناگزیر از مواضع زیاده‌خواهانه خود کوتاه بیاید. پذیرش لغو نتایج همه‌پرسی توسط وی نشان می‌دهد بغداد در مقابل اربیل پیروز شده است.» وی افزود: «البته هنوز بارزانی قبول نکرده است که نتایج همه‌پرسی را کنار بگذارد. همین عامل سبب می‌شود در آینده احتمال اختلاف بین اربیل و بغداد وجود داشته باشد. اما بارزانی تصمیم گرفته است نتایج را ملغی اعلام کند؛ چرا‌که در بسیاری از مناطق کرکوک مجبور به عقب‌نشینی شده است.» پیروزی بغداد در گرو راه‌حل سیاسی این کارشناس مسائل عراق با بیان اینکه بغداد با توسل به رای دادگاه عالی این کشور و مجلس ملی آن توانسته است از طریق سیاسی بر اربیل دست پیش بگیرد،‌ تصریح کرد: «حضور نیروهای نظامی بغداد در مناطق مختلف کرکوک و بازپس‌گیری مناطق با اهمیت در این استان، دست اربیل را خالی کرد. در حال حاضر به طور کلی می‌توان گفت استان کرکوک در اختیار نیروهای ارتش است و طی یکی دو روز این استان تماما در اختیار بغداد قرار می‌گیرد.» حیدری سپس گفت: «بارزانی قصد داشت با برگزاری همه‌پرسی برای خود کشوری ایجاد کند که مشروعیت داشته باشد. بعد از آن هم می‌خواست کرکوک را به خاک کشور تازه‌تاسیس خود ضمیمه کند. اما بغداد با راه‌حل سیاسی‌ای که از طریق فواد معصوم، رئیس‌جمهور این کشور و معاونانش اعمال شده جلوی بحران درکشور عراق را گرفته است. هرچند هنوز بارزانی نتایج این همه‌پرسی را لغو نکرده است و این موضوع برای بغداد قابل قبول نیست.» بن‌بست کرکوک این کارشناس غرب آسیا در پاسخ به این سوال که ادامه رابطه میان اربیل و بغداد چگونه است،‌ این‌طور پاسخ داد: «بغداد با بازپس‌گیری مناطق مهم کرکوک همچون پایگاه‌های نظامی، هوایی و پالایشگاه کرکوک راه را بر اربیل بست. بعد از آن نیز در مذاکرات میان طرفین بغداد برنده خواهد بود. با این حال بارزانی نتایج همه‌پرسی را باطل اعلام نمی‌کند تا در آینده بتواند اهرم فشاری مقابل بغداد داشته باشد. در بین تعامل اربیل و بغداد کشورهای دیگر و بازیگران بین‌المللی پشت بغداد ایستادند. بسیاری از کشورها هم با سکوت خود رضایت دادند که عراق یکپارچه بماند. با این حال آمریکا تا حدی پشت بغداد را به نفع اربیل خالی کرد.» مشارکت پیشمرگه‌ها و بغداد وی تاکید کرد: «ارتش عراق اعلام کرده که مناطق بازپس‌گیری شده از اقلیم کردستان با همکاری پیشمرگه‌های کرد اداره خواهد شد. بعد از این در تعامل میان اربیل و بغداد گذشت زمان به ضرر کردستان عراق و طرفداران بارزانی خواهد بود. بارزانی دیگر در اقلیم کردستان آن پشتوانه مالی‌ای را که مدنظر داشت، ندارد و شرایط سختی بر آنها تحمیل شده است. هم‌اکنون در بسیاری از مناطق اقلیم کردستان، پیشمرگه‌ها پرچم عراق را به اهتزاز در‌آورده‌اند و کنار نیروهای ارتش عراق ایستاده‌اند.» ادامه اختلاف‌ها حیدری در پاسخ به سوال دیگری مبنی‌بر اینکه آیا اختلاف‌ها میان اربیل و بغداد در کوتاه مدت حل خواهد شد، گفت: «ریشه اختلاف‌ها میان اربیل و بغداد عمری بالغ بر یک دهه دارد. از زمانی که رژیم بعث فروپاشید و ساختار کشور عراق تغییر کرد و دولت فدرالی برسر کار آمد میان منطقه خودمختار کردستان عراق و دولت مرکزی اختلاف‌هایی بروز کرد. امروز هم بارزانی اقدام به برگزاری همه‌پرسی تجزیه کرده و نتایج آن را باطل نکرده است. با چنین شرایطی به نظر نمی‌رسد در کوتاه مدت این اتفاق بیفتد. باید منتظر ماند و دید نتایج تعامل آنها چگونه خواهد بود.» شرایط به نفع تهران وی در خصوص تاثیر اختلاف‌ها میان اربیل و بغداد بر کشور ایران تاکید کرد: «جمهوری اسلامی ایران به طور مشخص از دولت مرکزی عراق و کشوری یکپارچه حمایت می‌کند. سرنوشت منطقه کرکوک به طور خاص بر منافع ملی و امنیتی کشور ایران تاثیر مستقیم دارد. اگر کشور کردستان عراق تشکیل می‌شد، برای ایران مخاطرات فراوانی به‌ وجود می‌آمد و تهدید نفوذ رژیم صهیونیستی در مرزهای ایران افزایش پیدا می‌کرد. حال که نتایج همه‌پرسی به حالت تعلیق درآمده و کرکوک به عراق بازگشته است،‌ معادلات منطقه‌ای به نفع ایران شده است. با این حال ایران هیچ‌گاه حاضر به اختلاف میان اربیل و بغداد نشد و از این به بعد هم پیشنهاد می‌کند اختلاف‌ها از طریق راه‌حل سیاسی حل و فصل شود.»∎​