وزارت خارجه آمریکا روز گذشته با صدور بیانیه‌ای رسماً اعلام کرد که از یونسکو خارج می‌شود و تنها «نقش ناظر» را در این سازمان ایفا خواهد کرد. در این بیانیه آمده «وزارت خارجه آمریکا، «ایرینا بوکووا» مدیرکل یونسکو را از تصمیم واشنگتن برای خروج از این سازمان مطلع می‌کند و به دنبال تعیین یک هیأت ناظر دائمی برای این یونسکو است».

وزارت خارجه آمریکا در خصوص تصمیم برای همکاری با یونسکو به‌عنوان یک عضو غیردائم هم گفته: «آمریکا تمایل خود را برای تعامل با یونسکو به‌عنوان یک کشور ناظر غیرعضو به منظور سهیم کردن نظرات، چشم‌انداز و تخصص آمریکا در بعضی موضوعات مهم این سازمان از جمله محافظت از میراث جهانی، حمایت از آزادی بیان و ارتقا همکاری علمی و آموزشی به مدیرکل (یونسکو) اعلام کرده است».

در پایان این بیانیه آمده است: «خروج آمریکا از یونسکو 31 دسامبر 2018 (10دی) اجرایی می‌شود و تا آن زمان، آمریکا به‌عنوان عضو دائم این سازمان باقی خواهد ‌ماند».

حال سؤال اینجاست که چرا آمریکا می‌خواهد از این سازمان فرهنگی بیرون بیاید؟ در این باره آمریکا علت و چرایی تصمیم خود برای خروج را افزایش بازداشت‌ها در یونسکو، نیاز به اصلاحات اساسی در این سازمان و ادامه تبعیض ضداسرائیلی در یونسکو  عنوان کرده است. در این زمینه «سایت تایمز آو اسرائیل» نوشته که آمریکا می‌خواهد به منظور صرفه‌جویی در هزینه‌ها و اعتراض به اقدامات ضداسرائیلی، از یونسکو خارج شود: «براساس گزارش‌ها، آمریکا قصد دارد به‌علت ملاحظات مالی و آنچه که تبعیض ریشه‌دار علیه اسرائیل است، رسماً از این نهاد فرهنگی سازمان ملل، خارج شود».

در این ارتباط شبکه تلویزیونی الحدث هم به نقل از یک مقام آمریکایی اعلام کرده پس از عضویت تشکیلات خودگردان فلسطینی در سازمان علمی فرهنگی و آموزشی  ملل متحد (یونسکو) واشنگتن از این سازمان بین المللی خارج خواهد شد.

بنابراین دلیل واقعی این اقدام را می‌توان تبعیت نکردن یونسکو از سیاست‌های آمریکا در حمایت از رژیم صهیونیستی تلقی کرد. از جمله اینکه یونسکو در سال 2011 با پذیرش کشور فلسطین موجبات نارضایتی آمریکا را فراهم کرد.

در این خصوص، «ایرینا بوکووا» رییس یونسکو ضمن اشاره به خروج آمریکا از این سازمان، علت لغو عضویت این کشور را، اتهام زنی آمریکا و متهم کردن آن به ضدیت با اسرائیل توصیف کرده است. سازمان یونسکو در ماه ژوئیه سال جاری میلادی، بخش قدیمی شهر الخلیل را به عنوان یک میراث جهانی ارزشمند و در معرض خطر اعلام کرده بود.

به هرحال در ماه‌های اخیر، این نهاد مستقر در پاریس با اعلام بخش قدیمی الخلیل در کرانه باختری به عنوان یک مکان میراث فرهنگی در معرض خطر در جهان گرچه موجب شادمانی فلسطینی‌ها شد اما در عین حال این سازمان با تصویب چندین قطعنامه خشم مقامات صهیونیستی را هم برانگیخت.از این‌رو رژیم صهیونیستی از خروج آمریکا از سازمان یونسکو استقبال کرده و نتانیاهو هم دستور آماده‌سازی مقدمات خروج از یونسکو را صادر کرده است. در این ارتباط آمریکا، یونسکو را به گرایشات ضداسرائیلی در قطعنامه‌های این آژانس متهم کرده و خواستار اصلاحات در یونسکو شده است.

«هدر نائورت» سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا علت خروج این کشور از یونسکو را تعصب ضداسرائیلی این نهاد وابسته به سازمان ملل متحد عنوان کرده است اما در عین حال بدهی معوقات آمریکا به یونسکو که تقریباً پانصد و پنجاه میلیون دلار اعلام شده را نمی‌توان در این خروج نادیده گرفت. لذا اینکه «هدر نائورت» گفته: «کنگره قانون تصویب کرد و به عنوان بخشی از این قانون، هرگونه نهاد سازمان ملل که فلسطینی‌ها را به عنوان یک کشور عضو، به رسمیت بشناسد، دولت آمریکا نمی‌تواند برای آن نهاد بودجه بدهد»!  شاید تنها بهانه و توجیهی برای فرار از  پرداخت این معوقات باشد چراکه بعید به نظر می‌رسد با توجه به رویکرد تجارت‌محور ترامپ در سیاست خارجی، آمریکا بخواهد از تک تک نهادهای وابسته به سازمان ملل که فلسطینی‌ها بتوانند عضو آن شوند، خارج شود.

البته به جز رژیم صهیونیستی که گفته آمریکا را در خروج از یونسکو همراهی می‌کند، واکنش تمامی کشورها در خصوص این خروج، منفی همراه با ابراز تاسف بوده است.در این باره سازمان یونسکو تاسف عمیق خود را از خارج شدن آمریکا از این سازمان ابراز داشته است. فرانسه هم که میزبان مقر سازمان یونسکو است و برای برعهده گرفتن ریاست آن تلاش می‌کند از خروج آمریکا از این سازمان ابراز تاسف کرده است. 

به هرحال‌ تکرار عهدشکنی آمریکا این‌بار در یونسکو  همان‌گونه که «ریجارد هاس» رئیس شورای روابط خارجی آمریکا گفته نشان می‌دهد که سیاست خارجی ترامپ بر مبنای «دکترین خروج» پایه‌ریزی شده است. خروج از توافق‌های بین‌المللی: توافق پاریس، یونسکو، نفتا و برجام. از این منظر، رویه غیرمعقول و نامتعارف شخص ترامپ در زیرپا گذاشته شدن قواعد بین‌المللی که این بار در خروج آمریکا از یونسکو نمود پیدا کرده است، چشم‌اندازی نا روشن و تیره از مناسبات در نظام بین‌المللی رقم می‌زند که جدای از افول آمریکا به واگرایی و هرج و مرج در جامعه جهانی منجر خواهد شد.

.....................................................................................

مصطفی عبدلی