مخاطبان رسانهها روز گذشته با دیدن نام یکی از ترانهسرایان خارجنشین در تیتر اغلب خبرگزاریهای رسمی کشور شگفتزده شدند. خبری که حکایت از این رخداد باورنکردنی داشت که اردلان سرفراز ترانهسرای نامدار خارجنشین از سه خواننده داخلی اسم و رسمدار به اتهام سرقت ادبی شکایت کرده و درنهایت هم دادگاه بدواً رأی به دوسال حبس تعزیری این خوانندگان داده است. نکته مهم در این میان نام سه خوانندهای بود که دادگاه رأی به محکومیت آنها داده بود.
به گزارش شهروند، رضا صادقی، سینا سرلک و علی لهراسبی؛ که هر سه از خوانندگان پرطرفدار این سامان به شمار میآیند. اینکه دادگاه با شکایت ترانهسرایی که خود در این سرزمین سکونت ندارد، آمده و رضا صادقی را با کنسرتها و آلبومهای پرهوادارش، علی لهراسبی را که یکی از پرکارترین خوانندگان تیتراژهای سریالهای تلویزیونی است و سینا سرلک را که چند وقت اخیر با خواندن تیتراژ سریال شهرزاد به جایگاهی غبطهبرانگیز در موسیقی رسیده، به اتهام سرقت ادبی محکوم کرده؛ از آن اتفاقاتی است که شاید بشود گفت، در باور نمیگنجد. اتفاقی که نشان میدهد با اینکه هنوز کپیرایت در ایران به رسمیت شناخته نشده، اما حتی در چنین شرایطی هم میتوان احقاق حق کرد.
مهمتر از آن، اما عدم حضور شاکی اردلان سرفراز در ایران است. او بهعنوان شاکی با اینکه سالهاست از این سرزمین دور بوده و به قول قدما در شهر فرشتگان رحل اقامت افکنده بود، با پیگیریهای وکیلش محق تشخیص داده شده و توانسته حکم آب خنکخوردن سه خواننده نامدار را بگیرد. حکمی که فارغ از تمام باید و نبایدهایش از آنجا که میتواند مفهوم ضمنی عدالت را در شرایطی چنین دشوار مورد اشاره قرار دهد، میتواند دستاوردی بزرگ برای سیستم قضائی به شمار آید.
آغاز داستان
ظاهرا داستان به روایت علی جعفری مدیر برنامههای رضا صادقی از آنجا آغاز شده که تقریبا دوسال پیش رضا صادقی قطعه سوغاتی از ترانههای سروده شده توسط اردلان سرفراز را بازخوانی کرده و نسخهای از آن را که با دوربین موبایلش ضبط کرده بود، در کانال تلگرامش قرار داده است. نسخهای که کیفیت ضبطش پایین بود و صرفا در دسترس هوادارانی که عضو کانال تلگرامیاش هستند، قرار گرفت، اما بعد از آن ظاهرا اردلان سرفراز به اتهام سرقت ادبی از رضا صادقی شکایت کرده؛ و دادگاه این خوانندگان را احضار میکند، اما چون به علت تغییر آدرس، هیچکدام از احضاریههای دادگاه به دست صادقی نرسیده؛ آنها در جلسه حضور پیدا نکرده و نهایتا دادگاه بنا بر ماده ٢٣ قانون حمایت از حقوق مولفان، مصنفان و هنرمندان مصوب ١٣٨٤، غیابا حکم به محکومیت این خواننده داده و هریکی از متهمان را به تحمل ٢سال حبس تعزیری محکوم کرده است. البته این حکم از سوی دادگاه بدواً صادر شده و با اعتراض امکان تجدیدنظر در رأی صادره وجود دارد.
پیگیری محکومان
علی جعفری مدیر برنامههای رضا صادقی در این مورد میگوید: ما هم از طریق رسانهها این موضوع را مطلع شدیم. موضوع را از طریق وکیلمان پیگیری میکنیم، البته فکر نمیکنم موضوع مهمی باشد و طی روزهای آینده این مسأله حل خواهد شد. او در پاسخ به این پرسش که چرا در دادگاه حضور نیافتهاند نیز، عنوان میکند که ما اصلا در جریان این شکایت نبودیم تا اینکه صبح دیروز چهارشنبه ١٩ مهر، این خبر را شنیدیم. اکنون هم وکیلمان درحال پیگیری است و حکم نیز قابل تجدیدنظر است.
دلیل شکایت
اردلان سرفراز درحالی از این سه خواننده شکایت کرده که گفته میشود؛ علی لهراسبی و رضا صادقی وقتی ترانه سوغاتی از اردلان سرفراز را خوانده و منتشر کرده بودند؛ رضا صادقی در یادداشتی عنوان کرده بود؛ این اثر را به شکل زمزمهوار و دلی خواندم و مثل قطعات خاطرهانگیز دیگر در کانال تلگرامم قرار دادم و به اشتباه برخی سایتهای پخش آثار موسیقایی این قطعه را اثر جدید من معرفی و پخش کردند. رضا صادقی سپس در پایان این یادداشت از اردلان سرفراز عذرخواهی کرده بود. همچنین، قطعه برخیز با صدای سینا سرلک که بهعنوان یکی از قطعات سریال پربیننده شهرزاد منتشر شده بود، در گذشته با صدای ابراهیم حامدی و با نام محتاج منتشر شده و سالها پیش در کتاب از ریشه تا همیشه این ترانهسرا نیز با مجوز رسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در ایران به چاپ رسیده بود.
ماجرای سینا
ماجرای سینا سرلک نیز تا حد زیادی به ماجرای رضا صادقی شباهت دارد. ظاهرا در بهمنماه سال ٩٤ در صفحه رسمی سریال شهرزاد قطعه برخیز با صدای سینا سرلک رونمایی شده که در کاور این آهنگ در قسمت نام شاعر هوشنگ ابتهاج نوشته شده بود؛ که این قضیه با شکایت فیسبوکی اردلان سرفراز مواجه شده و اردلان سرفراز نوشته بود: در ایران، آقایی به نام سینا سرلک، بدون اطلاع و اجازه من، غزل برخیز که غیر از تو، تو را دادرسی نیست را که هم در کتاب من (از ریشه تا همیشه) چاپ شده و هم آقای ابراهیم حامدی با آهنگ آقای زلاند، به نام (محتاج) خوانده است، را بازخوانی کرده و در سریالی به نام شهرزاد، بیاجازه و به غلط با نام استاد سایه، پخش شده است. امروز آگاه شدم که وزارت ارشاد که خود به این غزل در کتاب (از ریشه تا همیشه) به نام من مجوز داده (حدود ١٢سال پیش)، دوباره به نام آن استاد بزرگوار به این غزل، بدون تحقیق و مطالعه مجوز داده است! برای اطلاع عموم اعلام میکنم که این سرقت و سرقتهای مشابه، از نظر اخلاقی، انسانی و قانون حقوق هنرمندان، خلاف است، و وکیل من در ایران، در صدد پیگیری قانونی این بیقانونی و سوءاستفاده است.
ضمن سپاس از هموطنان و همزبانانم، تقاضا میکنم که اجازه ندهند از رسانههای اجتماعی مورد استفادهشان در راستای سودجویی غیرقانونی و غیراخلاقی استفاده شود.
وعده «پیگیری قانونی این بیقانونی و سوءاستفاده» که اردلان سرفراز داده بود؛ به احتمال زیاد همین پروندهای است که درحال حاضر به نتیجه رسیده است. نتیجهای که به ادعای مریم رفایی مدیر برنامههای سینا سرلک «هنوز قطعی نشده و تا ١٥روز دیگر نتیجه نهایی مشخص میشود». رفایی همچنین تأکید کرده که از هر رسانهای که دراینباره اخبار کذب و شایعات دروغین منتشر کند، شکایت میکنیم!
رأی دادگاه
در رأی دادگاه آمده است: درخصوص اتهام آقایان ۱- رضا صادقی، سینا سرلک و علی لهراسبی مبنی بر مشارکت در سرقت ادبی حسب شکایت آقای اردلان سرفراز بدین شرح که مشتکی آنهم ترانهای به نام سوغاتی و غزلی با عنوان محتاج را که توسط شاکی پرونده سروده شده است را بدون کسب اجازه از ایشان اجرا و پخش کرده و در فضای مجازی عرضه نمودهاند. علیهذا دادگاه با عنایت به شکایت شاکی خصوصی آقای اردلان سرفراز با وکالت آقای صالح دادگر، ملاحظه مستندات و ابرازی شاکی نظریه کارشناس رسمی دادگستری که به لحاظ عدم حضور متهمان مصون از ایراد و اعتراض باقی مانده است و عدم حضور متهمان علیرغم احضار و دعوی از طریق نشر آگهی و همچنین امعان نظر به مفاد کیفرخواست صادره بزه انتسابی را محرز و مسلم دانسته و مستندا به ماده ۲۳ قانون حمایت از حقوق مولفان، مصنفان و هنرمندان مصوب ۱۳۴۸ حکم به محکومیت هریک از متهمان به تحمل ۲سال حبس تعزیری صادر و اعلام میگردد. رأی صادره حسب مدلول مواد ۳۷۴ و ۳۷۵ قانون آیین دادرسی کیفری غیابی و ظرف مهلت قانونی ٢٠روز پس از تاریخ ابلاغ قابل واخواهی در همین دادگاه و سپس ظرف مهلت قانونی ٢٠روز پس از تاریخ ابلاغ قابل تجدیدنظرخواهی در محاکم تجدیدنظر استان تهران میباشد.
نخستین گام
فارغ از اینکه تا چه حد اردلان سرفراز در شکایت از این سه خواننده محق بوده؛ و فارغ از اینکه آیا دادگاه تجدیدنظر نیز در ادامه رأی دادگاه بدوی را تأیید خواهد کرد یا نه؛ این نکته که در این مرزوبوم رأیی صادر میشود که در آن مقرر میگردد؛ سه خواننده نامدار به خاطر رعایتنکردن حقوق مادی و معنوی اثر هنری با مجازات مواجه شوند، اتفاقی مهم و حتی تاریخساز است. اتفاقی که نشان میدهد اگرچه هنوز اجماع عمومی در مورد رعایت کپیرایت در این مرزوبوم ایجاد نشده است، اما با اتکا به همین قوانین نیم بند فعلی هم میشود به احقاق حق پرداخت؛ به شرطی که راه و چاه را بلد باشیم و از راه مناسبش وارد گود مبارزه شویم.
فارغ از اینکه تا چه حد اردلان سرفراز در شکایت از این سه خواننده محق بوده؛ و فارغ از اینکه آیا دادگاه تجدیدنظر نیز در ادامه رأی دادگاه بدوی را تأیید خواهد کرد یا نه؛ این نکته که در این مرزوبوم رأیی صادر میشود که در آن مقرر میگردد؛ سه خواننده نامدار به خاطر رعایتنکردن حقوق مادی و معنوی اثر هنری با مجازات مواجه شوند، اتفاقی مهم و حتی تاریخساز است. اتفاقی که نشان میدهد اگرچه هنوز اجماع عمومی در مورد رعایت کپیرایت در این مرزوبوم ایجاد نشده است، اما با اتکا به همین قوانین نیم بند فعلی هم میشود به احقاق حق پرداخت؛ به شرطی که راه و چاه را بلد باشیم و از راه مناسبش وارد گود مبارزه شویم.
نظر شما