حسين عبده‌تبريزي اقتصاددان با اشاره به آسيب‌هاي سود بانكي به فضاي كسب و كار گفت: متأسفانه در شرايط بحران بيكاري، خانواده‌ها به معجزه سودهاي بانكي عادت كرده‌اند.
سال‌هاي متمادي نرخ سود سپرده‌ها حدود ۲۰ درصد و حتي در برخي بانك‌ها و مؤسسات مالي و اعتباري اين نرخ كمي بالاتر بود و به نوعي تبديل به يك رقابت در نظام بانكي كشور براي جذب مشتريان شده بود. هر چند نرخ بالاي سودهاي سپرده‌هاي بانكي از جذابيت ويژه‌اي براي سپرده‌گذاران برخوردار است اما اين موضوع به اعتقاد كارشناسان اقتصادي و صاحبنظران آسيب‌هاي زيادي براي اقتصاد هر جامعه‌اي دارد. خروج بخشي از سرمايه سرمايه‌گذاران از چرخه توليد و اقتصاد كشور در شرايط ركود تورمي يكي از همين آسيب‌ها بود كه سپرده‌گذاري نزد بانك به سرمايه‌گذاري در فعاليت‌هاي اقتصاد ترجيح داده شد. تداوم افزايش نرخ سود سپرده‌ها و جولان بانك‌ها در پرداخت سودهاي بانكي باعث شد به تدريج واحدهاي صنعتي و توليدي با كاهش توليد مواجه شوند، بخشي از سرمايه خود را در بانك‌ها سپرده‌گذاري كنند و اين موضوع به صورت يك پديده اپيدمي، نه فقط بنگاه‌هاي توليدي بلكه فضاي عمومي جامعه را در بر گرفت. بدون ترديد يكي از آسيب‌هاي جدي جو حاكم بر جامعه مبني بر «سپرده‌گذاري نزد بانك‌ها و دريافت سودهاي بالغ بر ۲۰ درصد آن هم بدون فعاليت اقتصادي و تحرك در توليد» بروز پديده بحران بيكاري در كشور بود.
اگرچه فضاي آسيب‌پذير كسب و كار ناشي از مجموعه عوامل سياست‌هاي ناكارآمد اقتصادي است اما سودهاي بالاي نظام بانكي در برهه‌اي طولاني از زمان نقش قابل توجهي در اين آسيب‌پذيري داشت و منجر به خروج سرمايه‌هایي از بخش‌هاي مولد اقتصاد كشور شد.
در عين حال كه سرمايه‌گذاران و توليدكنندگان به دليل ريسك بالاي سرمايه‌گذاري در فعاليت‌هاي اقتصادي، سپرده‌گذاري در بانك را فضايي امن براي تثبيت سرمايه و كسب سود مي‌دانستند، در فضاي عمومي جامعه نيز به تدريج سود سپرده به يك منبع درآمد پايدار براي برخي جوانان و خانواده‌ها تبديل شد كه البته در شرايط اقتصاد نامناسب غيرطبيعي هم نيست. از طرفي در فضايي كه بيكاري مهم‌ترين مسئله كشور است، دريافت سود سپرده هر چند براي سپرده‌هاي اندك غالب جمعيت كشور سود ناچيزي بود، اما تحرك و تلاش براي ورود به بازار كار در بين جوانان تنزل پيدا كرد. در همين رابطه حسين عبده‌تبريزي اقتصاددان و استاديار دانشگاه در گفت‌وگو با مهر با آسيب‌شناسي تأثير سود سپرده‌هاي بانكي در فضاي كسب و كار كشور گفت: متأسفانه با پرداخت نرخ‌هاي بالاي سود بانكي كم‌كم مردم ما به يك معجزه معتقد شدند و آن هم اين بود كه بدون فعاليت اقتصادي يك سودي را دريافت كنند، در حالي كه نظام بانكي هم بدون فعاليت اقتصادي به مشتريان و سپرده‌گذاران خود سودهاي غيرمتعارف پرداخت مي‌كرد.
وي افزود: در شرايطي كه نرخ سودهاي بانكي بالا بود هم كار كردن و هم راه‌اندازي كسب و كار صرفه اقتصادي نداشت چراكه دريافت سود بانكي امن‌ترين روش براي كسب درآمد ولو اندك بود.
اين اقتصاددان با اشاره به قبول ريسك منفي در اقتصاد گفت: اين موضوع نيز باعث شد كاسبي كردن به معناي واقعي توجيه اقتصادي نداشته باشد، بنابراين آنچه براي مردم جذابيت دارد، سپرده‌گذاري در بانك‌ها بود.
عبده‌تبريزي گفت: پيش از كاهش نرخ سود بانكي بعضاً در محيط دانشگاهي وقتي از دانشجويان در خصوص نحوه كسب درآمد سؤال مي‌كرديم، مشخص بود بخش عمده‌اي از آنها از فعاليت‌هايي نظير خريد و فروش اوراق و سپرده‌گذاري نزد بانك درآمد كسب مي‌كردند، خب در اين شرايط جوانان با چه انگيزه‌اي روزانه هشت تا ۹ ساعت كار كنند؟ علاوه بر اين متأسفانه در ايران خانواده‌ها هم به كسب درآمد از محل سپرده‌گذاري عادت كرده‌اند.
وي افزود: منتقدان كاهش نرخ سود سپرده‌ها در محافل عمومي و خصوصي بر اين باورند كه «در اين شرايط اقتصادي بسياري از خانواده‌ها با سودهاي سپرده درآمد كسب مي‌كنند»، متأسفانه امروز با اين استدلال‌ها براي توجيه سودهاي بالاي سپرده در سطح جامعه مواجه هستيم، يعني استدلال معجزه! گويي كه اگر همه ملت دارايي خود را نزد بانك‌ها سپرده‌گذاري كنند و در مقابل بانك‌ها هيچ فعاليت اقتصادي نداشته باشند، مي‌توان كسب سود كرد. اين استاد دانشگاه افزود: جالب است همين منتقدان به كاهش سود سپرده‌هاي بانكي، اگر به اطراف خود نگاهي بيندازند در خانواده خود با بيكار يا بيكاراني مواجه مي‌شوند كه اگر همين سياست‌هاي ناكارآمد اقتصادي اعمال نمي‌شد، امروز شاهد بحران بيكاري در كشور نبوديم. وي با تأكيد بر اينكه غيرممكن بود دولت با اين نرخ سودهاي بانكي بتواند در داخل كشور كار و شغل ايجاد كند، گفت: به ضرس قاطع اعلام مي‌كنم اگر نرخ سودهاي بانكي به روال گذشته ادامه پيدا مي‌كرد، امكان نداشت دولت بتواند در كشور اشتغالزايي كند. عبده‌تبريزي تأكيد كرد: در شرايطي هم كه كار كردن و راه‌اندازي كسب و كار توجيه اقتصادي ندارد، طبيعتاً سرمايه‌گذار نيز انگيزه‌اي براي تأسيس شركت و فعاليت اقتصادي ندارد و به بيكاري دامن مي‌زند.
نظر شما