دو راه اصلی در جهت پیشرفت تکنولوژیک یک شهراز طریق سرمایه‌گذاری می‌توان مصور شد: نخست استفاده از پتانسیل‌های بومی شهر مانند اهمیت دادن به نخبگان که با فراهم آوردن بسترهای مناسب تحقیقاتی،علمی- پژوهشی و عملیاتی دستگاه‌های اجرایی مختلف یک شهر محقق خواهد شد. اما عملاً ضعف فرهنگی و یا نبود امکانات کافی اغنا کننده در اکثر شهرها منجر به کوچ نوابغ به پایتخت و در مقیاس وسیع‌تر در سطح کشور، به خروج نخبگان از کشور و فرار مغزها ختم می گردد. نتیجتا طرح هایی که میتوانست در جهان در حال توسعه موجب رونق و رشد اقتصادی شود درکشورهای پیشرفته در قالب یک صنعت جدید و یا یک محصول جهانی خود را نشان می دهند. نتیجتاً کشورهای مقصد از نیروی انسانی پرورش یافته ما منتفع می شوند.

بنابراین شکوفایی اقتصادی یک شهر بدون سرمایه‌گذاری در حوزه نیروی انسانی نخبه یا مبتکر مسلما مقدور نخواهد بود. در نتیجه تامین منابع مالی تحقیقاتی پژوهشی و نیز نظارت موثر و پایدار می‌تواند ابتدایی‌ترین راه‌حل و ساده ترین راهکار جلوگیری از خروج این افراد از شهر و کشور و در نتیجه بهره‌مندی از مزایای اقتصادی حضور و فعالیتشان در شهر و یا کشور زادگاه خود باشد.

اما با توجه به اینکه به دست آوردن برخی تکنولوژی‌ها نیازمند سپری شدن زمان طولانی و هزینه بالا است راه حل دوم آن است که با گسترش روابط در سطوح مختلف بین المللی، دستیابی به آن تکنولوژی از طریق دیگر کشورهای دارنده‌ی آن تحقق یابد. هر چند این روش در راستای شکوفایی اقتصادی واردات راهکار قابل قبولی نبوده است اما در شرایط خاص می تواند راه گشا باشد. به عنوان مثال در صنعت خودرو با توجه به ‌این‌که تکنولوژی تولید خودرو ما از دنیا بسیار عقب‌تر حرکت می‌کند، حضور یک کارخانه معتبر جهانی و تولید آن در ایران می‌تواند مزایای مختلف اقتصادی و فناوری به همراه داشته باشد. ایجاد بازار رقابتی با محصولات تولید داخل و در نتیجه ارتقای سطح کیفی محصولات داخلی صرفه اقتصادی هنگفتی را در دراز مدت برای اقتصاد کشور به ارمغان خواهد آورد.

از طرف دیگر، ایجاد تسهیلات پایدار و تضمین شده برای فعالان اقتصادی و بسترسازی و اعطای مجوز در جهت ورود تکنولوژی‌های خرد می‌تواند به ایجاد صنعتی پویا و در نتیجه تقویت بنیان‌های اقتصادی و گردش پررونق‌تر چرخ اقتصاد کشور کمک فراوانی نماید. به عنوان مثال با اعطای مجوز ورود یک دستگاه بسته بندی منطبق با آخرین تکنولوژی روز دنیا، نه تنها محصولات بسته‌بندی شده با این دستگاه می‌تواند در حوزه صادرات موفق‌تر عمل نمایند بلکه با ایجاد بازار رقابتی و احساس نیاز داخلی، به مدد مهندسی معکوس می‌توان در داخل کشور شاهد تولید دستگاه‌هایی با همان کیفیت و تکنولوژی و در نتیجه بومی‌سازی پایدار یک تکنولوژی و استفاده از آن در راستای رونق اقتصادی باشیم. بدیهی است بومی‌سازی تکنولوژی‌های اقتصادی به صرفه یکی از اصلی‌ترین سیاست‌های اقتصاد مقاومتی است.

به عنوان نمونه، در حوزه سنگ‌های تزئینی در حالی که بسیاری از شهرهای خراسان رضوی دارای معادن عدیده سنگ‌های مختلف هستند اما سهم مشهد از صادرات این سنگ‌های تزئینی به کشورهای همسایه بیش از چند درصد نیست. دلیل این امر چیزی نیست جز فقر تکنولوژیک که ما را مجبور به صادرات خام و مرتفع‌ نشدن از مزایای اقتصادی صادرات سنگ تزنینی می‌کند که این فقر جز سرمایه‌گذاری اقتصادی در این حوزه یا حوزه های مشابه برطرف نخواهد شد.

محمدرضا مزجی

معاون اقتصادی شهرداری مشهد