به گزارش
خبرگزاری بینالمللی قرآن(ایکنا)، مقام معظم رهبری در چند سال اخیر، با انتخاب عناوین اقتصادی برای نامگذاری سالها، اولویتهای فعالیت مسئولان کشور را به خوبی روش کردهاند. ایشان سال جاری را هم با عنوان «اقتصاد مقاومتی: تولید-اشتغال» نامگذاری کرده و به خوبی بر روی مشکلات اصلی کشور انگشت گذشتند. تلاش برای بهبود وضعیت تولید و اشتغال در کشور، علاوه بر اینکه مسئلهای بسیار مهم و از وظایف مسئولان کنونی است اما در دین مبین اسلام و در قرآن کریم هم بسیار مورد تأکید قرار گرفته است.
برای بررسی بیشتر جایگاه حمایت از تولید و اشتغال در پرتو آموزههای قرآن کریم، با حجتالاسلام والمسلمین امیر خادمعلیزاده، عضو هیئتعلمی دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی، به گفتوگو نشستیم که وی در ابتدا به ایکنا گفت: قرآن کتاب هدایت در زندگی فردی و اجتماعی انسانهاست. در بخش هدایتهای اقتصادی، آموزههای قرآن، به کار، تلاش و جستوجو برای پیدا کردن راهکارهای مناسب اقتصادی تأکید و راهنمایی دارد.
وی ادامه داد: قرآن در آیات زیادی از جمله در سوره ابراهیم، آیات 32 تا 33، سوره نحل آیه 12، سوره جاثیه 12، سوره بقره 29 و ... با صراحت از تسخیر ماه، خورشید، زمین، دریاها و سایر امکانات اقتصادی برای انسان سخن میگوید. تسخیر در فرهنگ اقتصادی قرآن، یعنی فراهم کردن زمینه تسلط و تفوق بشر در منابع اقتصادی توسط خداوند، اما شیوهها و راهکارهای استفاده از منابع خدادادی به بشر واگذار شده است.
خادمعلیزاده اظهار کرد: قرآن در یکی از آیات میفرماید: «وَلَقَدْ مَكَّنَّاكُمْ فِي الْأَرْضِ وَجَعَلْنَا لَكُمْ فِيهَا مَعَايِشَ قَلِيلًا مَا تَشْكُرُونَ؛ و قطعا شما را در زمين قدرت عمل داديم و براى شما در آن وسايل معيشت نهاديم [اما] چه كم سپاسگزارى مىكنيد» (الاعراف/ 10) یعنی ابزار حیات اقتصادی را پس از تمکین و توانایی و قدرت در زمین به شما عطا کردیم. خداوند متعال در این آیه میفرماید: اول شما انسانها را در زمین قدرتمند کردیم و آنگاه وسائل و ابزار زندگی و رشد اقتصادی را به شما دادیم، حال شما با فکر و پژوهش و با استفاده از تجربه پیشینیان و تجربه ملتهای دیگر، راهکارهای مناسب که با وضعیت فکری، فرهنگی و دینی شما در ظرف امکانات بومی و ملی سازگاری دارد را پیدا کنید.
عضو هیئتعلمی دانشگاه علامه طباطبایی یادآور شد: مسلما انتخاب راهکارهای اقتصادی، متناسب با نیازهای هر عصر و شرایط هر محیط خواهد بود. نکته دیگر، تبیین این راهکارها با زبان امروز و در قالب ادبیات اقتصادی میباشد. در این رابطه، نیاز امروز ما، راهکارهای حمایت از تولید و اشتغال میباشد.
این پژوهشگر اقتصادی اسلامی ادامه داد: یکی از راهکارهای اساسی و تأثیرگذار حمایت از تولید و اشتغال در کشور، تقویت پشتوانه مالی تولید و به اصطلاح، تأمین مالی فرآیند تولید است، لذا اصلاح و چابکسازی نظام مالی کشور در جهت حمایت از تولید، از اهمیت بالایی برخوردار است؛ چون با شعارهای تنها که نمیشود از تولید حمایت کرد.
وی با اشاره به اهمیت اصلاح نظام بانکی در حمایت از تولید و اشتغال افزود: حمایت حقیقی و کارساز از تولید، با آماده کردن بانکها و مؤسسات مالی کشور برای ارائه تسهیلات به بخش تولید است. وقتی نظام بانکی، با هدف حداکثرسازی سود، راههای غیر تولیدی همانند وام برای تجارت، دلالی و مانند آن را به راحتی تأمین مالی میکند، دیگر وجوه و منابع مالی کافی برای بخش تولید نخواهد داشت.
خادمعلیزاده ادامه داد: اصلاح نظام بانکی باید از طریق نظمپذیری و اجرای مقررات و تنظیمگری مالی به گونهای باشد که راه کسب سود بانکها محدود شود و خودشان به دنبال تولیدکننده و سرمایهگذار بروند و تسهیلات را به آنها عرضه نمایند اما اکنون که مطالبات غیرجاری بانکها شامل مطالبات مشکوکالوصول و معوق که به بخشهای غیرتولیدی هم دادهاند، بسیار زیاد شده است، دیگر توانایی تأمین مالی بخش تولید را ندارند و این نیازی اساسی در جامعه امروز ماست.
عضو هیئتعلمی دانشگاه علامه طباطبایی اظهار کرد: اگر ما از حمایت از تولید و اشتغال سخن میگوئیم، این امر دارای لوازمی است و یکی از لوازم این است که سرمایه کافی به بخش تولید تخصیص داده شود. در نظام اقتصادی اسلام و به خاطر اصل قرآنی دوری از ربا و حرمت آن، صاحبان منابع مالی و یا به تعبیر درست مالی اسلامی، صاحبان سرمایه، به دنبال تولید کننده و سرمایهگذار میروند تا منابع مالی، در مشارکت با تولید و فعالیت اقتصادی حقیقی و نه صوری و ربوی به سود برسند.
این پژوهشگر اقتصاد اسلامی یادآور شد: این در حالی است که متأسفانه در بخش مهمی از نظام بانکی امروز ما، بانکها عرضه کننده منابع مالی که عمدتا سپردههای مردم هستند، به فعالیتهای غیرتولیدی میباشند که در بدترین حالت میتواند در خدمت فعالیتهای سوداگرانه غیرقانونی و متأسفانه حتی قاچاق قرار گیرد.
وی با اشاره به ضرورت مبارزه با قاچاق در کشور عنوان کرد: راهکار دیگر حمایت از تولید و اشتغال، مبارزه پیگیر با قاچاق کالا به داخل کشور میباشد؛ قاچاقی که تأمین کننده سود بنگاههای تولیدی در کشورهای خارجی صادر کننده این کالاهاست. به عبارت دیگر، امروز باید به زبان ساده اقتصادی برای مردم از طریق رسانهها تبیین شود که قاچاق کالا به معنای حمایت از اشتغال در کشورهای کالای قاچاقفرست همانند چین و مانند آن است.
خادمعلیزاده ادامه داد: پس با خرید و مصرف قاچاق، از اشتغال در کشورهای بیگانه حمایت میکنیم و باید این آگاهی اقتصادی به جامعه تزریق شود تا در الگو و سبک زندگی مصرفی خودشان تجدیدنظر کنند و بدانند که واقعا با استفاده از این کالاهای خارجی و وارداتی، در حالیکه میتوانیم جایگزین آن را در کشور مصرف کنیم، در حال عمل بر ضد شعار «اقتصاد مقاومتی: تولید و اشتغال» هستیم و به جای حمایت از اشتغال جوانان خودی در داخل کشور، از نیروی کار کشوری همانند چین حمایت میکنیم.
وی افزود: بنابراین یکی از راهکارهای حمایت از تولید و اشتغال در داخل، قطع حمایت از اشتغال در کشورهای دیگر از طریق خشکاندن راههای قاچاق است که هنوز هماهنگی کافی در بین سازمانها و ادارات مسئول در این مبارزه بزرگ و این جهاد اقتصادی دیده نمیشود؛ البته تلاشهایی شروع شده است ولی هماهنگی کافی برای خشکاندن ریشه قاچاق و جلوگیری از حمایت از اشتغال کشورهای بیگانه و به عبارتی تلاش برای اینکه بتوانیم به جبهه تولید داخلی کمک کنیم هنوز وجود ندارد و دلیل آن هم وجود قاچاق 20 میلیارد دلاری در کشور از مبادی مختلف است؛ پس حمایت عملی و کارآمد از تولید، به معنای از بین بردن موانع تولید است.
خادمعلیزاده با اشاره به اهمیت تولید کالاهای اساسی گفت: نکته دیگر، این است که ما در زمینه واردات کالاهای ساخته شده، نیمه ساخته و حتی مواد اولیه باید راهکارهایی را در پیش بگیریم. ایجاد اولویت در تولید کالاهای اساسی همانند دارو باید از اولویتهای اساسی کشور باشد و در نتیجه واردات کالاهای غیراولویتدار باید کنار گذاشته شود تا راه برای حمایت از تولید و اشتغال فراهم شود.
عضو هیئتعلمی دانشگاه علامه طباطبایی اظهار کرد: همچنین باید اجازه ورود را تنها به کالاهای نیمهساختهای بدهیم که برای تقویت تولید بومی باشد؛ همان امکاناتی که قرآن میفرماید ما به شما دادیم اما وسایل و ابزار حیات اقتصادی را باید شما متناسب با شرایط بومی خودتان پیدا کنید.
وی افزود: تأسیس کالاهای محلی تولید بومی در هر منطقه براساس مزیت نسبی آن منطقه، راهکار دیگری است که ما باید نسبت به آن حساسیت بیشتری داشته باشیم. جایزه و معافیت مالیاتی به مدت مثلا ده سال برای تولید کالاهای جایگزین واردات یا جایزه برای تولید داخلی که سالانه دو درصد کارایی را افزایش دهد، راهکار مناسب دیگری برای حمایت از تولید و اشتغال در کشور است، یعنی تولیدکنندگانی که کارایی را در کشور بخصوص براساس شیوههای تولید اقتصادی دانشبنیان، بالا ببرند، شایسته دریافت این جایزه و معافیتهای مالیاتی هستند.
این پژوهشگر اقتصاد اسلامی بر ضرورت افزایش رقابـتپذیری کالاهای تولید داخل تأکید کرد و گفت: تلاش برای افزایش رقابتپذیری کالاهای تولید داخل با کالاهای مشابه خارجی، یکی دیگر از این راهکارها و راهکار دیگر، تأمین ارزی واردات مواد اولیه برای تولید کالاهای ضروری و کالاهایی است که ضریب وابستگی آنها مثلا 80 درصد به بالا نسبت به خارج باشد.
خادمعلیزاده عنوان کرد: اگر تولیدکنندهای بتواند کالای جایگزین برای آنهایی که ضریب وابستگی بیشتری دارند را تولید کند، ما باید هم برای واردات آن مواد اولیه، تأمین ارزی کنیم و هم اینکه معافیت مالیاتی در نظر بگیریم و از این طریق است که عدالت مالیاتی محقق خواهد شد.
عضو هیئتعلمی دانشگاه علامه طباطبایی در پایان گفت: در نهایت همه این موارد، به معنای تقویت مسیر خودکفایی و عدم وابستگی به خارج است. در چنین صورتی است که میتوان گفت راهکارهایی را برای حمایت از تولید و اشتغال گزینش کردیم که در مسیر هدایتهای قرآنی در عرصه اقتصاد باشند که اول عرایضم به این موضوع توجه دادم.
∎
برای بررسی بیشتر جایگاه حمایت از تولید و اشتغال در پرتو آموزههای قرآن کریم، با حجتالاسلام والمسلمین امیر خادمعلیزاده، عضو هیئتعلمی دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی، به گفتوگو نشستیم که وی در ابتدا به ایکنا گفت: قرآن کتاب هدایت در زندگی فردی و اجتماعی انسانهاست. در بخش هدایتهای اقتصادی، آموزههای قرآن، به کار، تلاش و جستوجو برای پیدا کردن راهکارهای مناسب اقتصادی تأکید و راهنمایی دارد.
وی ادامه داد: قرآن در آیات زیادی از جمله در سوره ابراهیم، آیات 32 تا 33، سوره نحل آیه 12، سوره جاثیه 12، سوره بقره 29 و ... با صراحت از تسخیر ماه، خورشید، زمین، دریاها و سایر امکانات اقتصادی برای انسان سخن میگوید. تسخیر در فرهنگ اقتصادی قرآن، یعنی فراهم کردن زمینه تسلط و تفوق بشر در منابع اقتصادی توسط خداوند، اما شیوهها و راهکارهای استفاده از منابع خدادادی به بشر واگذار شده است.
عضو هیئتعلمی دانشگاه علامه طباطبایی یادآور شد: مسلما انتخاب راهکارهای اقتصادی، متناسب با نیازهای هر عصر و شرایط هر محیط خواهد بود. نکته دیگر، تبیین این راهکارها با زبان امروز و در قالب ادبیات اقتصادی میباشد. در این رابطه، نیاز امروز ما، راهکارهای حمایت از تولید و اشتغال میباشد.
این پژوهشگر اقتصادی اسلامی ادامه داد: یکی از راهکارهای اساسی و تأثیرگذار حمایت از تولید و اشتغال در کشور، تقویت پشتوانه مالی تولید و به اصطلاح، تأمین مالی فرآیند تولید است، لذا اصلاح و چابکسازی نظام مالی کشور در جهت حمایت از تولید، از اهمیت بالایی برخوردار است؛ چون با شعارهای تنها که نمیشود از تولید حمایت کرد.
وی با اشاره به اهمیت اصلاح نظام بانکی در حمایت از تولید و اشتغال افزود: حمایت حقیقی و کارساز از تولید، با آماده کردن بانکها و مؤسسات مالی کشور برای ارائه تسهیلات به بخش تولید است. وقتی نظام بانکی، با هدف حداکثرسازی سود، راههای غیر تولیدی همانند وام برای تجارت، دلالی و مانند آن را به راحتی تأمین مالی میکند، دیگر وجوه و منابع مالی کافی برای بخش تولید نخواهد داشت.
خادمعلیزاده ادامه داد: اصلاح نظام بانکی باید از طریق نظمپذیری و اجرای مقررات و تنظیمگری مالی به گونهای باشد که راه کسب سود بانکها محدود شود و خودشان به دنبال تولیدکننده و سرمایهگذار بروند و تسهیلات را به آنها عرضه نمایند اما اکنون که مطالبات غیرجاری بانکها شامل مطالبات مشکوکالوصول و معوق که به بخشهای غیرتولیدی هم دادهاند، بسیار زیاد شده است، دیگر توانایی تأمین مالی بخش تولید را ندارند و این نیازی اساسی در جامعه امروز ماست.
عضو هیئتعلمی دانشگاه علامه طباطبایی اظهار کرد: اگر ما از حمایت از تولید و اشتغال سخن میگوئیم، این امر دارای لوازمی است و یکی از لوازم این است که سرمایه کافی به بخش تولید تخصیص داده شود. در نظام اقتصادی اسلام و به خاطر اصل قرآنی دوری از ربا و حرمت آن، صاحبان منابع مالی و یا به تعبیر درست مالی اسلامی، صاحبان سرمایه، به دنبال تولید کننده و سرمایهگذار میروند تا منابع مالی، در مشارکت با تولید و فعالیت اقتصادی حقیقی و نه صوری و ربوی به سود برسند.
این پژوهشگر اقتصاد اسلامی یادآور شد: این در حالی است که متأسفانه در بخش مهمی از نظام بانکی امروز ما، بانکها عرضه کننده منابع مالی که عمدتا سپردههای مردم هستند، به فعالیتهای غیرتولیدی میباشند که در بدترین حالت میتواند در خدمت فعالیتهای سوداگرانه غیرقانونی و متأسفانه حتی قاچاق قرار گیرد.
وی با اشاره به ضرورت مبارزه با قاچاق در کشور عنوان کرد: راهکار دیگر حمایت از تولید و اشتغال، مبارزه پیگیر با قاچاق کالا به داخل کشور میباشد؛ قاچاقی که تأمین کننده سود بنگاههای تولیدی در کشورهای خارجی صادر کننده این کالاهاست. به عبارت دیگر، امروز باید به زبان ساده اقتصادی برای مردم از طریق رسانهها تبیین شود که قاچاق کالا به معنای حمایت از اشتغال در کشورهای کالای قاچاقفرست همانند چین و مانند آن است.
خادمعلیزاده ادامه داد: پس با خرید و مصرف قاچاق، از اشتغال در کشورهای بیگانه حمایت میکنیم و باید این آگاهی اقتصادی به جامعه تزریق شود تا در الگو و سبک زندگی مصرفی خودشان تجدیدنظر کنند و بدانند که واقعا با استفاده از این کالاهای خارجی و وارداتی، در حالیکه میتوانیم جایگزین آن را در کشور مصرف کنیم، در حال عمل بر ضد شعار «اقتصاد مقاومتی: تولید و اشتغال» هستیم و به جای حمایت از اشتغال جوانان خودی در داخل کشور، از نیروی کار کشوری همانند چین حمایت میکنیم.
وی افزود: بنابراین یکی از راهکارهای حمایت از تولید و اشتغال در داخل، قطع حمایت از اشتغال در کشورهای دیگر از طریق خشکاندن راههای قاچاق است که هنوز هماهنگی کافی در بین سازمانها و ادارات مسئول در این مبارزه بزرگ و این جهاد اقتصادی دیده نمیشود؛ البته تلاشهایی شروع شده است ولی هماهنگی کافی برای خشکاندن ریشه قاچاق و جلوگیری از حمایت از اشتغال کشورهای بیگانه و به عبارتی تلاش برای اینکه بتوانیم به جبهه تولید داخلی کمک کنیم هنوز وجود ندارد و دلیل آن هم وجود قاچاق 20 میلیارد دلاری در کشور از مبادی مختلف است؛ پس حمایت عملی و کارآمد از تولید، به معنای از بین بردن موانع تولید است.
عضو هیئتعلمی دانشگاه علامه طباطبایی اظهار کرد: همچنین باید اجازه ورود را تنها به کالاهای نیمهساختهای بدهیم که برای تقویت تولید بومی باشد؛ همان امکاناتی که قرآن میفرماید ما به شما دادیم اما وسایل و ابزار حیات اقتصادی را باید شما متناسب با شرایط بومی خودتان پیدا کنید.
وی افزود: تأسیس کالاهای محلی تولید بومی در هر منطقه براساس مزیت نسبی آن منطقه، راهکار دیگری است که ما باید نسبت به آن حساسیت بیشتری داشته باشیم. جایزه و معافیت مالیاتی به مدت مثلا ده سال برای تولید کالاهای جایگزین واردات یا جایزه برای تولید داخلی که سالانه دو درصد کارایی را افزایش دهد، راهکار مناسب دیگری برای حمایت از تولید و اشتغال در کشور است، یعنی تولیدکنندگانی که کارایی را در کشور بخصوص براساس شیوههای تولید اقتصادی دانشبنیان، بالا ببرند، شایسته دریافت این جایزه و معافیتهای مالیاتی هستند.
این پژوهشگر اقتصاد اسلامی بر ضرورت افزایش رقابـتپذیری کالاهای تولید داخل تأکید کرد و گفت: تلاش برای افزایش رقابتپذیری کالاهای تولید داخل با کالاهای مشابه خارجی، یکی دیگر از این راهکارها و راهکار دیگر، تأمین ارزی واردات مواد اولیه برای تولید کالاهای ضروری و کالاهایی است که ضریب وابستگی آنها مثلا 80 درصد به بالا نسبت به خارج باشد.
خادمعلیزاده عنوان کرد: اگر تولیدکنندهای بتواند کالای جایگزین برای آنهایی که ضریب وابستگی بیشتری دارند را تولید کند، ما باید هم برای واردات آن مواد اولیه، تأمین ارزی کنیم و هم اینکه معافیت مالیاتی در نظر بگیریم و از این طریق است که عدالت مالیاتی محقق خواهد شد.
عضو هیئتعلمی دانشگاه علامه طباطبایی در پایان گفت: در نهایت همه این موارد، به معنای تقویت مسیر خودکفایی و عدم وابستگی به خارج است. در چنین صورتی است که میتوان گفت راهکارهایی را برای حمایت از تولید و اشتغال گزینش کردیم که در مسیر هدایتهای قرآنی در عرصه اقتصاد باشند که اول عرایضم به این موضوع توجه دادم.
نظر شما