صاحب‌خبر - به گزارش سه شنبه گروه فرهنگی ایرنا که تلخیصی از گزارش مرکز اسناد انقلاب اسلامی است نشان می دهد اگرچه شمس برخلاف خواهرش اشرف به امور سیاسی علاقه‌ چندانی نشان نمی‌داد اما در عوض بیشتر وقت خود را در جمع‌آوری مال و زدوبندهای مالی می‌گذراند. ثروت وی چنان افسانه‌ای و غیرقابل باور بود که روزنامه «سانفرانسیسکو کرانیکال»، تنها گوشه‌ای از ثروت شمس را «عجیب‌تر از داستان هزار و یک شب» خواند. در ادامه با تکیه با برخی از اسناد و گزارش‌های ساواک که برای اولین بار منتشر می‌شود و همچنین خاطرات نزدیکان دربار پهلوی به گوشه‌ای از فسادهای شمس پهلوی اشاره می‌شود. *فساد اخلاقی شمس پهلوی شمس پهلوی اولین فرزند رضاخان از همسر دومش تاج‌الملوک که در آبان 1296 در تهران به دنیا آمده بود در سال 1315 با فریدون جم (فرزند محمود جم) ازدواج کرد اما پس از شهریور 1320 و سقوط رضاخان از سلطنت، شمس ضمن ناسازگاری با فریدون جم زمینه‌های جدایی با وی را فراهم کرده و بدون متارکه رسمی با شوهر قانونی خود، در سال 1322 زندگی مستقلی را شروع کرد. وی در این مدت درحالی که هنوز همسر فریدون جم محسوب می‌شد ،با عزت‌الدوله مین‌باشیان (معلم موسیقی خود که بعدها نام خود را به مهرداد پهلبد تغییر داد) ارتباط پیدا کرد و با وجود مخالفت دربار و بسیاری از اعضای خاندان سلطنت، در سال 1323 از فریدون جم طلاق گرفته و یک سال بعد با عزت‌الله مین‌باشیان ازدواج کرد. *سوءاستفاده شمس از مسئولیت‌های مختلف «حسین فردوست» رئیس دفتر ویژه اطلاعات محمدرضا پهلوی می‌گوید: شمس نیز مانند سایر خواهران و برادران محمدرضا، رئیس ده‌ها سازمان خیره و غیرخیریه بود که مراکز سوءاستفاده بودند. تشکیل بنیاد و موسساتی تحت عنوان «خیریه» یکی از راه‌های مال‌اندوزی و دریچه‌ای برای انجام فعالیت‌های اقتصادی بود. وی علاوه بر سوءاستفاده از اموال دولتی برای منافع شخصی خود، به همراه همسر و فرزندانش صاحب و یا سهامدار عمده‌ چندین مؤسسه‌ اقتصادی از جمله شرکت پرشیان متال فورمز، شرکت صنعتی آلوم شارس، شرکت ساختمانی فرامین، شرکت شهر صنعتی کوروش، شرکت ساختمانی و مهندسی مهرشهر، بودند. همسر دوم شمس یعنی مهرداد پهلبد نیز از موقعیت خود بهترین بهره را برد و در سال 1330 به معاونت وزارت فرهنگ و ریاست اداره کل هنرهای زیبا و سپس در سال 1343 در کابینه حسنعلی منصور به وزارت فرهنگ و هنر منصوب شد و تا سقوط رژیم پهلوی در این سمت باقی ماند. * معافیت گمرکی به کالاهای وارد شده توسط شمس یکی از راهکارهای خاندان پهلوی برای فرار از پرداخت مالیات، تصویب قوانین مربوط به معافیت مالیاتی در مجلس شورای ملی و توسط هیئت وزیران بود. هیات وزرا در جلسه 19شهریور ماه 1317 بنابر پیشنهاد وزارت تجارت اعلام کرد که «پروانه ورود دو فقره کالا به شرح: 1- چهار بسته لوازم تخصصی و بیسکویت به ارزش 300 ریال از بیروت و 2- یک بسته حاوی ابریشم و کفش به ارزش 180 ریال از کشور سوئد به نام والاحضرت شاهدخت شمس پهلوی وارد گمرک تهران گردیده به تقاضای اداره گمرک با معافیت از صدور داده شود.» بلافاصله این موضوع به امضای نخست‌وزیر نیز رسید و به منظور اجرا به وزارت بازرگانی ارجاع داده شد. سوم اسفند 1317 براساس دستور نخست‌ وزیر مبلغ 62 مارک و 95 مارک، بابت بسته متعلق به شمس که از کارخانه «زایس ایکون درسدن» خریداری شده بود پرداخت شد. بهمن 1317 پروانه معافی برای صندوق‌های بلور شمس از طرف رئیس اداره کل گمرک صادر می‌شود که براساس آن چهار صندوق بلور آلات متعلق به دختر بزرگ رضاخان از پرداخت مالیات معاف می‌شود. او با وارد کردن ماشین‌های لوکس که همگی شامل معافیت گمرکی بودند، آن ماشین‌ها را با قیمت بالا و سود فراوان در ایران به فروش می‌رساند. در یکی از اسناد ساواک آمده است: «والاحضرت شمس پهلوی برای سال 1345 ده دستگاه اتومبیل سفارش فرموده بودند. 7 دستگاه آن در همان سال تدریجا ترخیص شد و سه دستگاه آن که عبارت از شورلت استیشن و دوج چادری و یک دستگاه بنز 250 بود که در سال 46 رسید...» * فسادهای شمس پهلوی به روایت مادر فرح به رغم ثروت هنگفت، شمس برای کسب درآمد بیشتر دست به هر عمل زشتی می‌زد. «فریده دیبا»، مادر فرح در خاطرات خود ضمن اینکه از زندگی مرفه شمس و مشارکت وی با سرمایه‌داران بزرگ از جمله حبیب‌الله ثابت پاسال، حبیب القانیان، هژبر یزدانی، محمود خیامی صحبت می‌کند، درباره فسادهای مالی دیگر شمس می‌گوید: «عمل زشتی که شمس انجام می‌داد، گرفتن مبالغ هنگفت از واردکنندگان اشیای گرانبها، طلا، جواهر و کالاهای پرقیمت بود. سرمایه‌داران به او باج می‌دادند و در مقابل، کالاهای خود را به عنوان دربار شاهنشاهی وارد مملکت می‌کردند و از هرگونه بازرسی و مالیات معاف می‌شدند.» وی درباره قاچاق اشیاء تاریخی ایران به خارج از کشور توسط شمس و اشرف می‌گوید: «فرح که بیشتر از من به مسایل محرمانه واقف بود می‌گفت این دو خواهر [شمس و اشرف] در برابر دریافت پول‌های کلان اجازه می‌دهند صادرکنندگان حتی اشیاء عتیقه و غیرقابل ارزش‌گذاری و میراث فرهنگی و ملی کشور را در بسته‌بندی‌های منقوش به مهر دربار شاهنشاهی بدون هیچگونه وارسی به خارج بفرستند.» * هزینه‌های سنگین سفرهای شمس پهلوی شمس که در علاقه به خانه و قصر مجلل و لوازم لوکس معروف بود، در کشورهای خارجی خریدهای کلانی از جمله خرید لوازم و وسایل کاخ و قصرهای خود انجام داده و آن وسایل را به وسیله هواپیماهای دولتی به ایران انتقال می‌داد. او همچنین جواهرات مورد نظر خود را می‌یافت و با بودجه کلانی که در اختیارش بود آنها را می‌خرید. یکی از نکات جالب توجه مسافرت‌های خارجی شمس تنوع همراهان او بود. اعضای خانواده و افراد زیادی از جمله ندیمه، پرستار و پیشکار، خیاط و رئیس دفتر وی را همراهی می‌کردند. از آنجا که شمس در دهه پنجاه تغییر دین داد و به مسیحیت گرویده بود بارها برای دیدار با مقامات مذهبی و بازدید از کلیسا و ابنیه مذهبی به کشورهای متعدد از جمله ایتالیا، واتیکان و آلمان سفر کرد. علم در خاطراتش در سال 51 می‌نویسد: «برنامه سفر والاحضرت شمس به رم و واتیکان را تقدیم کردم، شاه آن را تائید کرد به این شرط که والاحضرت درباره ملاقاتش با پاپ سر و صدا راه نیندازد.» به گفته مادر فرح، شمس در سال 1352 یک کلیسای اختصاصی در کاخ خود در مهرشهر کرج احداث کرده بود و یکشنبه‌ها طبق آئین مسیحیان مراسم خاصی را در آنجا برگزار می‌کرد. وی پس از مرگش در 10 اسفند 1374 نیز طبق آیین مسیحیت دفن شد. * گزارش روزنامه آمریکایی از هزینه 5.1 میلیون دلاری کاخ شمس روزنامه «سانفرانسیسکو کرانیکال» در شماره‌ 23 اکتبر 1972، از پرداخت هزینه‌های سنگین به شرکت‌های آمریکایی به منظور خرید دکوراسیون داخلی کاخ شمس پهلوی پرده برداشت. براساس گزارش‌های ساواک، «روزنامه مذکور در ستون معروف «هرب کین» آن که از پرخواننده‌ترین و مهم‌تریم ستون‌های این روزنامه است» مطلبی به شرح ذیل درج کرده بود: «طی سه هفته آینده شرکت مبل‌سازی وسترن کانزاکت فانتزی‌ترین و درعین‌حال پربهاترین سفارش مبل را که بالغ بر یک و نیم میلیون دلار شده جهت کاخ اختصاصی 88 اتاقه والاحضرت شمس پهلوی خواهر شاه ارسال خواهد کرد. نکته به مراتب محسور کننده و غیر منطقی این است که از بابت خرید قالی بافت امریکا جهت مفروش کردن کاخ مذکور به شرکت قالی پروین معادل 100 هزار دلار قالی سفارش داده شده بود. داگلس رئیس شرکت وسترن کانترات می‌گوید بدون شک این قصر یکی از مجلل‌ترین قصرهای خصوصی می‌باشد که در قرن حاضر ساخته شده است. شمس علاوه بر اینکه در ایران صاحب چندین کاخ بود در خارج از کشور نیز قصرهای متنوعی داشت که قیمت‌ آنها گاهی به چندین میلیون دلار می‌رسید. «یونایتدپرس» درباره قصر شمس در واشنگتن گزارش داده بود: «ویلای متعلق به شمس که در بالای تپه‌ای در بورلی هیلز قرار داشت یک سال بعد از اینکه به مبلغ 5/5 میلیون دلار به یک مجری سابق برنامه‌های تلویزیون فروخته شد از طرف صاحب فعلی آن به مبلغ 25 میلیون دلار به معرض فروش گذاشته شده است. ملک متعلق به شمس پهلوی 157 جریب مساحت دارد. تاکنون کسانی پیدا شده‌اند که حاضرند برای ویلای سابق شمس پهلوی تا مبلغ 18 میلیون دلار بپردازند.» * تصرف زمین توسط شمس زمین‌خواری میراثی از رضاخان به فرزندانش بود. از آن جمله زمین‌هایی که در اختیار شمس قرار گرفت روستایی به نام «شور قشلاق» که بعدها به مهرشهر تغییر نام داد بود. شمس تا قبل از تقسیم اراضی در سال 41، سه هزار هکتار از اراضی مهرشهر را در تملک خود داشت. پس از اصلاحات ارضی یک سوم آن را به روستائیان فروخت و مابقی که مرغوب‌ترین زمین‌های آن ناحیه نیز به حساب می‌آمدند در تملک خود نگاه داشت و در قسمتی از آن کاخ معروف خود به نام مروارید را با بیش از 110 هکتار زیربنا احداث کرد و بقیه زمین را نیز به تدریج به فروش رساند. شمس همچنین با اعمال نفوذ مسیر بزرگراه تهران-کرج را منحرف کرد تا از وسط املاکش بگذرد تا بدین شکل بتواند زمین‌های خود را به بهایی چند برابر نرخ معمول به خریداران سرشناس بفروشد. اینگونه فعالیت‌های شمس پهلوی باعث اعتراض شدید مردم شد. مخبر ساواک در شهریور 52 از نارضایتی مردم از خرید و فروش زمین‌های مربوط به خاندان پهلوی با قیمت گزاف خبر داده و گزارش می‌دهد: «در کرج زمین‌های والاحضرت شمس پهلوی را می‌فروشند متری 500 تومان.» فراهنگ**1880* 1823 دریافت کننده: پروین اروجی * انتشار: طاهره نبی اللهی انتهای پیام /* فرهنگي مركز اسناد شمس پهلوي ارتباط با سردبیر: newsroom@irna.ir تماس بی واسطه با مسئولین∎​