عراق از خردادماه 1393 هدف گسترده ترین هجوم گروه تکفیری- تروریستی داعش قرار گرفت و بخش های زیادی از این کشور به اشغال تروریست ها درآمد. طی یک سال گذشته اما نیروهای عراقی با رشادت های بسیار توانستند نواحی مهمی از جمله «الرمادی»، «هیت»، «فلوجه» و مناطقی از استان «صلاح الدین» در شمال عراق را از عناصر داعش پاکسازی کنند. در حال حاضر نیز مسیر مبارزه با داعش در عراق در حساس ترین ایستگاه خود، به موصل رسیده است.
در فرایند آزادسازی موصل که طی روزهای گذشته شاهد پیروزی نیروهای دولتی و مردمی ضدداعش بودیم، برجستگی و اهمیت نقش نیروهای بسیج مردمی نمایانتر و همین امر همزمان سبب تحسین و هجمه به این نیروها در فضای داخلی و خارجی عراق شد.
در این میان، محور ضدبسیج مردمی در رسانه های حامی تروریست های تکفیری فعالیت عمده ای داشت. یکی از موضوع های مطرح شده از سوی این رسانه ها هشدار در مورد نقش بسیج مردمی عراق در دوره پساآزادسازی موصل بود. به ادعای این رسانه ها بسیج مردمی عراق به دنبال نهادینگی نقش خود در آینده عراق و ابزاری برای مداخله خارجی در این کشور خواهد بود.
این گزارش نگاهی به روند پیدایش، فعالیت ها و کارویژه ها و چالش های پیش روی نیروهای بسیج مردمی عراق موسوم به «حشد الشعبی» دارد.
*** تولد حشد الشعبی، سازمان و تشکیلات
اگر نگاهی از سر انصاف به عملکرد و نقش غیر قابل انکار بسیج مردمی عراق در روند مبارزه با داعش در عراق بیاندازیم، هدف اصلی برخی کشورها و رسانه های حامی جریان های تروریستی و تکفیری از حاشیه سازی برای حشد الشعبی و حمله به آن را آشکارتر درمی یابیم.
با اشغال عراق به دست نیروهای آمریکایی، ارتش عراق منحل شد. پس از بازسازی دوباره ارتش، زمانی که این نهاد هنوز نیازمند بازتوانی بود، خاک عراق با پدیده شومی به نام داعش مواجه شد. در اینجا بود که ضرورت به کارگیری ظرفیت های مردمی در قالب تشکل های سازمان یافته برای مبارزه با اشغالگران تکفیری بیش از پیش حس شد.
ارتش عراق در آن روزها به تنهایی ظرفیت های لازم برای مقابله با یورش داعش را نداشت؛ از این رو بود که در آن برهه حساس از توان و انگیزه های مردمی استفاده شد تا قیامی تمام عیار از دل مردم عراق برای مبارزه با تروریسم در این کشور شکل گیرد.
نیروهای مردمی عراق از بطن فتوای جهاد کفایی «آیت الله سیستانی» مرجع عالیقدر شیعه و زمانی که داعش مناطق عمده ای از عراق را عرصه تاخت و تاز خود قرار داده بود متولد شد.
حشدالشعبی متشکل از حدود 40 گروه مسلح است که قریب به 118 هزار رزمنده دارد و 60 هزار نفر از آنها در حال حاضر در جنگ با داعش به سر می برند. از معروف ترین گردان های آن می توان به سازمان بدر و گردان های حزب الله و عصائب اهل الحق اشاره کرد.
پس از ماه‌ها حاشیه‌سازی برای نیروهای مردمی عراق، بغداد تمام قد پشت «حشدالشعبی» ایستاد. نیروهای بسیج مردمی عراق اکنون با حکم «حیدرالعبادی» به عنوان نیروی رسمی وابسته به نخست‌وزیری فعالیت خواهند کرد. بر اساس حکم العبادی نخست‌وزیر عراق و بنا بر تصویب پارلمان، پس از این حشد الشعبی در ساختاری شامل فرمانده، معاون فرمانده، گردان و اداره فعالیت خواهد کرد. همچنین نیروهای بسیج مردمی که در ماه‌های اخیر نقش عمده‌ای در پیروزی‌های عراق علیه گروه تروریستی داعش داشته‌اند، همانند نیروهای مبارزه با تروریسم، به سلاح مجهز شده و آموزش خواهد دید.
*** نیروهای مردمی و مسیر مبارزه با داعش در عراق
در تمام مسیر مبارزه نیروهای عراقی با تروریست های اشغالگر، حشدالشعبی، نقش به سزایی ایفا کرده است اما عملکرد آنها در عملیات آزادسازی فلوجه و هم اکنون در نبرد برای بازپس گیری موصل از داعش بسیار قابل توجه است.
فلوجه دومین شهر بزرگ استان الانبار معروف به شهر مسجدها در 69 کیلومتری غرب بغداد، در ژانویه 2014 میلادی (دی ماه 92)، به طور کامل به اشغال تروریست های داعش در آمد. در عملیات بازپس گیری این شهر که در خرداد ماه سال جاری انجام شد، نیروهای بسیج مردمی، دوشادوش دیگر نیروهای عراقی در میدان نبرد به مبارزه با پیکارجویان داعش پرداختند که نتیجه آن نیز آزادسازی این شهر مهم بود. برخی تحلیلگران آزادسازی فلوجه را قطع سر مار نامیدند چراکه معتقد بودند، پس از آن مسیر آزادسازی موصل نیز هموارتر می شود.
در همین راستا، عملیات آزادسازی موصل دومین شهر بزرگ عراق پس از بغداد که در 400 کیلومتری پایتخت واقع است و در خردادماه سال 1393 به اشغال گروه تروریستی داعش درآمده است، در مهرماه سال جاری آغاز شده است. از آن زمان تا به امروز که قسمت شرقی موصل آزاد شده است، نمی توان از نقش تاثیرگذار حشد الشعبی در نبرد با تروریست های تکفیری چشم پوشی کرد.
***جریان سازی علیه حشد الشعبی
در حالی که نیروهای عراقی متشکل از ارتش، پلیس و بسیج مردمی در هماهنگی کامل با یکدیگر، در حال عقب راندن داعش از مواضعشان در موصل هستند و دیر یا زود پرچم عراق را بر بام خانه های این شهر برافراشته خواهند کرد؛ برخی از رسانه های حامی جریان های تکفیری از جمله رسانه های سعودی، حمله های گسترده ای را علیه نیروهای بسیج مردمی در عراق به راه انداخته اند که از آخرین نمونه های آن می توان به اظهارات وزیر امور خارجه عربستان سعودی اشاره کرد. «عادل الجبیر» وزیر امور خارجه عربستان اوایل دی ماه در کنفرانس خبری مشترک با «ناصر جوده» همتای اردنی اش، با تکرار ادعاهای بی پایه خود علیه ایران و نیروهای مردمی عراق، گفت: حشد الشعبی یک سازمان طائفه‌ای است که با حمایت ایران، در عراق دست به کشتار می‌زند. وزیر خارجه عربستان با تکرار اتهام های خود علیه نیروهای مردمی عراق، گفت که حشد الشعبی یک سازمان طایفه‌ای است و اگر بخواهیم عراقی یکپارچه داشته باشیم جایگاهی برای حشد الشعبی وجود ندارد.
این نخستین باری نبود که مقام های عربستان سعودی و به تبع آن، رسانه های حامی جریان های تکفیری، اقدام به تخریب و حاشیه سازی برای حشد الشعبی یا همان نیروهای بسیج مردمی کردند. بدون شک ضربه زدن به این عملیات و ایجاد اختلال در روند مبارزه با تروریست های مسلح هدف اصلی این جریان ها است. این رسانه ها، نیروهای بسیج مردمی را به رفتارهای خشونت آمیز و کشتار مردم فلوجه و موصل -که از اهل سنت هستند- متهم کرده اند.
طبق روال معمول، جمهوری اسلامی ایران نیز از این اتهام های بی اساس در امان نمانده است. این رسانه ها با به کار بردن عبارت هایی همچون «نیروهای حشد الشعبی طرفدار ایران» سعی در ایجاد جنگ روانی و حاشیه سازی دارند. در برابرِ این ادعاهای بی پایه، مقام های ایرانی بارها اعلام کرده اند که حضور مستشاران ایرانی در مبارزه با داعش به درخواست دولت عراق صورت گرفته است.
اگرچه هسته اولیه و شمار زیادی از نیروهای بسیج مردمی را داوطلبان شیعه تشکیل می دهند اما هیچ گاه نام شیعیان را بر این گروه نگذاشته اند تا در مسیر پیوستن دیگر داوطلبان به این گروه مانعی ایجاد نشود. از همین رو است که امروز شمار زیادی از اهل سنت، ایزدی ها، آشوری ها و مسیحیان عراق در کنار شیعیان و زیر پرچم عراق واحد، با پیکارجویان تکفیری به نبرد می پردازند. با این حال، حامیان تروریست ها در تلاشند با مطرح کردن بحث شیعه و سنی، در روند پیشروی های نیروهای مبارز عراقی مانع تراشی کنند.
عملکرد مثبت این نیروها تا حدی انکارناپذیر است که «استفان تاونسند» فرمانده ائتلاف بین المللی ضد داعش تحت رهبری آمریکا حدود یک ماه قبل در گفت و گو با روزنامه انگلیسی «دیلی بیست» با حمایت از نیروهای الحشد الشعبی عراق گفت: این نیروها با موافقت دولت عراق و به صورت قانونی وارد جنگ علیه داعش در موصل شدند و تاکنون موفقیت های قابل توجهی کسب کرده اند.
«حسن کاظمی قمی» سفیر پیشین ایران در عراق نیز ماه گذشته در این خصوص با تاکید بر اینکه حشد الشعبی با اتکا به روحیه ایمان، جهاد و تمرکز جدی بر حفظ استقلال و تمامیت ارضی کشور، دشمن را شکست داده تصریح کرد: همه جریان‌های سیاسی عراق از فراکسیون‌های مجلس، اعم از کرد، عرب، شیعه، سنی و مسیحی در بحبوحه جنگ، این نیرو را به عنوان یک نیروی رسمی تحت سازمان دفاعی کشور به رسمیت شناختند. بدین ترتیب حشد الشعبی نه تنها تا زمان از بین رفتن نیروهای تروریستی داعش و بقیه گروه‌های تروریستی، بلکه همپای سایر نیروهای مسلح در نظام دفاعی کشور حضور خواهد داشت. این موضوع، نشان‌دهنده نقش برجسته این نیرو است.
کاظمی قمی با بیان اینکه مردم عراق در کنار دولت می‌توانند بر مشکلات فائق آیند و در سازندگی کشورشان نیز نقش‌آفرین باشند، اظهار داشت: نیروهای مردمی تسلیم‌ناپذیر در برابر دشمن، اهل بصیرت و درک بالا هستند. آنها بر منافع ملی کشور پافشاری می‌کنند و برای اهداف مقدسی که برای کشور ترسیم شده است، عزم و اراده دارند.
به رغم تمام فضاسازی ها علیه بسیج مردمی عراق، این نیروها استوارتر از همیشه در مسیر مبارزه با تروریسم در عراق قدم برمی دارد تا نقشی سازنده در آینده عراق پاکسازی شده از تروریست های تکفیری را برعهده گیرند.
خبرنگار: سمانه سعادت** انتشاردهنده: سیدمحمد موسی کاظمی ** پژوهشم**9403**9279
نظر شما