روزنامه گاردین در گزارشی تازه هشدار داده است که رشد شتابان هوش مصنوعی در سال ۲۰۲۵، هزینه‌ای سنگین برای محیط‌زیست به همراه داشته و میزان دی‌اکسید کربن تولیدشده توسط این فناوری در این سال با کل انتشار سالانه شهر نیویورک برابری می‌کند.

استفاده گسترده از ابزار‌های هوش مصنوعی مانند چت‌بات‌ها و مدل‌های مولد، مصرف انرژی را به‌طور چشمگیری افزایش داده و همزمان فشار بی‌سابقه‌ای بر منابع آب وارد کرده است. مصرف آب مرتبط با هوش مصنوعی اکنون از کل تقاضای جهانی آب بطری‌شده فراتر رفته است؛ رقمی که ابعاد تازه‌ای از اثرات زیست‌محیطی فناوری‌های دیجیتال را آشکار می‌کند.

این برآورد‌ها به پژوهشی از «الکس گائو» (De Vries Gao)، پژوهشگر هلندی و بنیان‌گذار موسسه تحقیقاتی دیجی‌اکونومیست، استناد دارد. به گفته او، این نخستین تلاش برای سنجش تاثیرات مستقیم خود هوش مصنوعی بر محیط‌زیست است، نه صرفا مراکز داده به‌طور کلی؛ آن هم در شرایطی که استفاده از سرویس‌هایی مانند (ChatGPT) و (Gemini) در سال ۲۰۲۵ به‌سرعت افزایش یافته است.

بازطراحی دودکش‌های صنعتی، هوا را نجات می‌دهد

آژانس بین‌المللی انرژی نیز هشدار داده است که مراکز داده متمرکز بر هوش مصنوعی برق بسیار زیادی مصرف می‌کنند؛ به‌گونه‌ای که مصرف برق برخی از آنها با صنایع بسیار پرمصرفی مانند ذوب آلومینیوم برابری می‌کند. پیش‌بینی می‌شود مصرف برق مراکز داده تا سال ۲۰۳۰ بیش از دو برابر شود

انتشار گاز‌های گلخانه‌ای ناشی از هوش مصنوعی اکنون بیش از ۸ درصد از کل انتشار گاز‌های گلخانه‌ای صنعت هوانوردی جهان را تشکیل می‌دهد. این ارقام نشان می‌دهد اثرات اقلیمی هوش مصنوعی دیگر موضوعی حاشیه‌ای نیست و به یک چالش جهانی تبدیل شده است.

گائو در گفت‌و‌گو با گاردین می‌گوید در حالی که شرکت‌های فناوری از منافع اقتصادی هوش مصنوعی بهره می‌برند، هزینه‌های زیست‌محیطی آن بر دوش جامعه باقی مانده است. به گفته او، پرسش اصلی این است که چرا شرکت‌هایی که بیشترین سود را می‌برند، سهمی متناسب در پرداخت هزینه‌های اقلیمی این فناوری ندارند.

برآورد این پژوهش نشان می‌دهد ردپای کربنی سامانه‌های هوش مصنوعی در سال ۲۰۲۵ می‌تواند به حدود ۸۰ میلیون تن برسد و مصرف آب آنها به ۷۶۵ میلیارد لیتر افزایش یابد؛ رقمی که برای نخستین‌بار میزان فشار مستقیم هوش مصنوعی بر منابع آبی جهان را نشان می‌دهد.

در همین حال، آژانس بین‌المللی انرژی نیز هشدار داده است که مراکز داده متمرکز بر هوش مصنوعی برق بسیار زیادی مصرف می‌کنند؛ به‌گونه‌ای که مصرف برق برخی از آنها با صنایع بسیار پرمصرفی مانند ذوب آلومینیوم برابری می‌کند. پیش‌بینی می‌شود مصرف برق مراکز داده تا سال ۲۰۳۰ بیش از دو برابر شود.

همچنین موج ساخت مراکز داده، که با رشد هوش مصنوعی شدت گرفته، تازه در آغاز راه است. تنها یک مرکز داده بزرگ می‌تواند به‌اندازه چند فرودگاه بین‌المللی گاز‌های گلخانه‌ای تولید کند.

در بریتانیا، بزرگ‌ترین مرکز داده‌ای که قرار است در محل یک نیروگاه زغال‌سنگ قدیمی ساخته شود، در صورت فعالیت کامل سالانه بیش از ۱۸۰ هزار تن دی‌اکسید کربن منتشر خواهد کرد. در هند نیز نگرانی‌هایی مطرح شده که ضعف زیرساخت برق می‌تواند به استفاده گسترده از ژنراتور‌های دیزلی منجر شود؛ موضوعی که کارشناسان آن را یک بدهی سنگین کربنی توصیف می‌کنند.

شفافیت شرکت‌های فناوری درباره اثرات زیست‌محیطی فعالیت‌هایشان همچنان ناکافی است و حتی گزارش‌های رسمی شرکت‌های بزرگ نیز همه ابعاد مصرف انرژی و آب هوش مصنوعی را پوشش نمی‌دهد؛ مسئله‌ای که می‌تواند پیامد‌های اقلیمی این فناوری را در سال‌های آینده تشدید کند.