عصر ایران؛ سمیرا فرخ منش- سفر شاهزاده 39 ساله عربستان در نوامبر 2025 فقط یک دیدار رسمی نبود. صحنه ای بود که جهان را وادار کرد تا دوباره نقشه قدرت را ورق بزند.
وقتی ولیعهد سعودی با چمدانی پر از قراردادهای امنیتی، وعده های میلیون دلاری و رویاهای بزرگ تکنولوژیک وارد واشنگتن شد، یک پیام روشن نمایش داده شد: بازگشت عربستان به عنوان بازیگری که دیگر فقط سلطان نفت خاورمیانه نیست. بلکه این بازیگر می‌خواهد آینده امنیت، تکنولوژی و سیاست منطقه را دست‌کاری کند.
حالا رقابت‌های منطقه‌ای، نگرانی های تسلیحاتی و معامله‌های پنهاد معانی تازه‌ای برای خود پیدا کرده‌اند. این سفر شروع یک فصل جدید است. فصل جدید برای عربستان، روسیه، چین، ایران و حتی اسراییل.
1.تا کنون تصویری که از بن سلمان دیده میشد بیشتر یک "رهبر بحث برانگیز" بود اما این سفر چهره او را به "معمار نظم جدید منطقه" تغییر داد. بن سلمان به صحنه جهانی بازگشت و این بازگشت پر قدرت نشان می‌دهد عربستان قصد دارد به عنوان یک قطب سیاسی در خاورمیانه بماند و ثبیت شود؛ بدون وابستگی به اروپا و شرق.
2.رابطه عربستان وآمریکا تاکنون بر پایه نفت و اسلحه بود. رابطه ضعیفی نبود اما این سفر نشان داد جنس این رابطه در حال تغییر است. عربستان می‌خواهد وزنه سنگین‌تری بردارد و تبدیل به شریک تکنولوژیک آمریکا شود. حوزه‌ای که وزنِ داده و اطلاعات و زیرساخت‌های دیجیتال با نفت و مشتقات آن برابری می‌کند.
3.برجسته‌ترین تیتر سفر بن سلمان جوان، جریان فروش 35 - Fبه عربستان بود. خبری که فضای امنیتی کل منطقه را تحت‌الشعاع خود قرار می‌دهد. این تسلیحات بحث برانگیز فقط خبر از یک معامله نمی‌دهد. بلکه صحبت از انتقال یکی از پیشرفته‌ترین تکنولوژی‌های نظامی آمریکاست. به همین دلیل چنین معامله‌ای پر از نقاط تردید، ابهام های امنیتی و ریسک‌های اطلاعاتی است.
سؤالی که هنوز در آمریکا پاسخی برای آن داده نشده این است که در صورت نشت اطلاعات تکنولوژیک این ابزار، تکلیف رابطه میان دهنده و گیرنده چه می‌شود؟ یا اگر رقبای آمریکا مانند چین به اطلاعات مرتبط دست پیدا کنند، چه خطراتی واشنگتن را تهدید می‌کند؟ منفعت این معامله برای آمریکا بیشتر است یا ریسک‌های احتمالی آن؟
4. در این سفر صحبت‌هایی در زمینه همکاری های صلح‌آمیز هسته‌ای نیز شد. اما سطح آن، میزان استقلال عربستان در این حیطه و خطوط قرمز واشنگتن هنوز نامشخص باقی مانده است. این جنبه از سفر بن سلمان میتواند از حساس‌ترین بخش های مذاکرات با ترامپ باشد چرا که آینده امنیتی کل خاورمیانه را تحت تاثیر قرار می دهد. اما اگر اهداف عربستان محقق شود میتواند به معنای قطع "وابستگی" این کشور به نفت و تبدیل شدن به یک بازیگر مهم در صنایع ارزش افزوده بالا باشد.
5."سرمایه گذاری تریلیونی" از موضوعات خبرساز این سفر بود. وعده‌ای که داده شد اما احتمال تحقق آن جای سؤال است. آیا این وعده پروژه‌های بلند مدت است یا جنبه نمادین دارد؟ آیا پای پول نقد در میان است یا تبادل خدمات؟ آیا یک نمایش تبلیغاتی است یا به راستی انجام خواهد شد؟
6.این سفر فقط یک اقدام در راستای روابط خارجی نبود. محمد بن سلمان با کنش هایی که از خود نشان داد و فرش قرمزی که برایش در واشنگتن پهن شد، در کنار نمایش خارجی، به تثبیت قدرت خود در داخل نیز پرداخت. این سفر به منتقدان بن سلمان حامل این پیام بود که عربستان در حال تبدیل شدن به شریک راهبردی-تکنولوژیک آمریکاست و رابطه این دو از وابستگی نفتی عبور کرده است. پس از جریان قتل خاشقچی، عربستان به بازسازی چهره بین المللی خود نیاز جدی داشت و چه موقعیتی مناسب تر از قرار گرفتن در ضیافت شام کاخ سفید که رییس جمهور آمریکا برایش تدارک دیده است؟ مشروعیت داخلی که از این طریق نصیب ولیعهد جوان می شود، میتواند به تثبیت جایگاه او در میان زد و بندهای داخلی خاندان سعودی کمک زیادی کند.
7.توافق هایی که در حوزه AI (هوش مصنوعی) میان دولت سعودی و آمریکا شکل گرفت یک ابزار قدرت‌مند در حوزه قدرت نرم به حساب می آید و الگوی روابط دو کشور را به سمت "پارتنرینگ فناورانه" تغییر داد. در کنار خرید 35- Fها، این گونه عربستان می تواند مبدل به قطب هوش مصنوعی در منطقه شود و یک نفوذ ژئوپلتیکی قوی بسازد. امارات هم در گذشته وارد این حوزه شده بود اما آنچه عربستان در سر دارد گویا بسیار وسیع تر و بزرگ تر از امارات است.
8. یکی از مهم‌ترین سیگنال هایی که این سفر به کشورهای جهان داشت، پیام غیر مستقیمی بود که به روسیه و چین ارسال شد. ریاض روابط خوبی با شرق دارد اما این سفر نشان داد تمایل عربستان به این است که ستون راهبردی‌اش آمریکا باشد. تا این گونه مسکو و پکن هم بدانند عربستان فقط یک بازیگر معمولی نیست.
9.در صورتی که عربستان F- 35هایی که صحبتش به میان آمد را بخرد، نقظه قدرت در خاورمیانه بازترسیم خواهد شد. اصلی ترین تاثیرات این نقشه جدید بر ایران و قطر خواهد بود. با این توافق دفاعی مهم (Strategic Defense Agreement) فشار امنیتی که بر منطقه وارد خواهد شد، می تواند معادلات قدیمی را بر هم زده و نوع جدیدی از مناسبات را میان کشورها با عربستان شکل دهد
10. جنبه رسانه ای این سفر از اهداف برنامه ریزی شده آن بود. از لحظات استقبال رسمی از ولیعهد سعودی تا اتاق های گفت , گو و انعکاس ضیافت و بیانیه ها یک عملیات رسانه ای حساب شده بود. عربستان می خواست تا دنیا ببیند این کشور فقط یک تولید کننده نفت نیست. بلکه یک مهره تاثیرگذار در آینده امنیتی و اقتصادی جهان به شمار می آید.
این سفر همانند آینه ای عمل کرد که میتوان آینده نظم منطقه ای را در آن دید. آینده ای که در آن عربستان صرفا یک فروشنده نفت نیست بلکه صادرکننده تکنولوژی، سرمایه و معادلات جدید امنیتی نیز خواهد بود. این تغییر رویکرد درباره عربستان، بی تردید بر روی همه بازیگران منطقه تاثیر جدی خواهد گذاشت. چراکه عربستان با این سفر، قدم در مسیر تحقق جاه طلبی هایی گذاشت که از طریق آن می تواند وارد مسیر رقابت با بازیگران جهانی شود. از طرف دیگر واشنگتن هم با آغوش باز و روی خوش این همکاری و تحول را پذیرفت و از آن استقبال کرد . چون به درستی میداند در دنیای رقابت با چین، داشتن شریکی ثروتمند و جاه طلب مانند عربستان که پول و انرژی و تکنولوژی را همزان ارایه کند، زیاد نیست. محمد بن سلمان جوان با این سفر نشان داد عربستان به میدان بازی قدرت های جهان بازگشته و برای نقش آفرینی در آینده آماده است. این سفر آغاز فصل تازه ای برای منطقه است. فصلی که ایران یکی از تاثیرپذیترین بازیگران آن خواهد بود.
