بیش از ۱۵۰ سال پیش، در دوران استعمار قاره استرالیا توسط انگلیس، انگلیسی‌ها با کشتی تعدادی خرگوش وحشی برای تفریح شکار خود وارد استرالیا کردند. این خرگوش‌های غیر بومی در غیاب حیوانات شکاری، شروع به‌زاد و ولد کردند و جمعیت آن ها، به قدری زیاد شد که تبدیل به بلای جان کشاورزان استرالیا به خصوص در جنوب غرب این کشور شدند: خرگوش‌ها محصولات کشاورزی را می‌خوردند! 

به گزارش عصر ایران، در سال ۱۹۰۱ استرالیا تصمیم گرفت برای جلوگیری از تخریب محصولات کشاورزی توسط خرگوش‌های مهاجم اقدام کند. بنابراین دولت ساخت یک حصار ضد خرگوش را آغاز کرد؛ حصاری که تا سال ۱۹۰۷ تکمیل شد و حدود ۳۲۵۰ کیلومتر طول داشت. هدف این بود که بخش جنوب‌غربیِ کشاورزی از زمین‌های غیرکشت‌شده‌ی شرق جدا شود و جلوی نفوذ خرگوش‌ها گرفته شود. این حصار در عمل نتوانست خرگوش‌ها را کاملاً متوقف کند، اما پیامد بسیار جالبی داشت: زمین و اقلیم دو طرف حصار متفاوت شد. 

چند دهه بعد، یک خلبان هنگام پرواز بر فراز این منطقه متوجه پدیده‌ای شگفت‌انگیز شد: ابرها دقیقاً در امتداد خط حصار تجمع یافته‌اند. در سمت «رهاشده» که پوشش گیاهی طبیعی حفظ شده بود، ابر وجود داشت؛ اما در سمت کشاورزی‌شده، آسمان تقریباً صاف بود. 

این پدیده بعدها با نام پدیده‌ی حصار خرگوش شناخته شد و به موضوع پژوهش‌های فراوانی درباره‌ی اثرات استفاده از زمین بر آب‌وهوا تبدیل شد. عکس زیر نیز توسط یکی از پژوهشگران برای نشان دادن همین تفاوت‌ها گرفته شده است. 

عکس هوایی از پدیده حصار خرگوش

تصاویر ماهواره‌ای نیز این پدیده را نشان دادند. همانطور که در تصویر زیر مشاهده می‌شود زمین‌ها در سمت شرق این نوار حصاری تیره ترند. علت این است که در این بخش پوشش گیاهی بیشتر است، در حالی که در سمت کشاورزی قاعدتا فقط چند نوع محدود گیاه می‌کاشتند، بقیه گیاهان و بوته‌ها را از زمین کنده بودند و به خصوص بعد از برداشت محصول گیاه چندانی در زمین باقی نمی‌ماند. 

تصاویر ماهواره ای، هم چین پدیده‌ای را نشان دادند. همانطور که در تصویر زیر مشاهده می‌شود زمین‌ها در سمت شرق این نوار حصاری تیره ترند. علت این است که در این بخش پوشش گیاهی بیشتر است، در حالی که در سمت کشاورزی قاعدتا فقط چند نوع محدود گیاه می‌کاشتند، بقیه گیاهان و بوته‌ها را از زمین کنده بودند و به خصوص بعد از برداشت محصول گیاه چندانی در زمین باقی نمی‌ماند. 

در سال‌های متمادی عکس‌های هوایی تکرار چنین پدیده‌ای را نشان داد. مثلا عکس‌های زیر مربوط به سالهای ۱۹۹۹.۲۰۰۵ و ۲۰۰۷ است. 

تصاویر ماهواره ای، هم چین پدیده‌ای را نشان دادند. همانطور که در تصویر مشاهده می‌شود زمین‌ها در سمت شرق این نوار حصاری تیره ترند. علت این است که در این بخش پوشش گیاهی بیشتر است، در حالی که در سمت کشاورزی قاعدتا فقط چند نوع محدود گیاه می‌کاشتند، بقیه گیاهان و بوته‌ها را از زمین کنده بودند و به خصوص بعد از برداشت محصول گیاه چندانی در زمین باقی نمی‌ماند. در سالهای متمادی عکس‌های هوایی تکرار چنین پدیده‌ای را نشان داد. مثلا عکس‌های زیر مربوط به سالهای ۱۹۹۹.۲۰۰۵ و ۲۰۰۷ است. 

امروزه مطالعات نشان می‌دهد یکی از پیش نیازهای تشکیل ابر، تبخیر آب از گیاهان مختلف، برگ بوته‌ها و درختان است. ضمنا سطح برگ بیشتر باعث بازتاب امواج تابش خورشیدی بیشتری می‌شوند که آن‌ها هم برای تشکیل ابر‌های باران‌زا لازم هستند. 

و بالاخره باکتری‌هایی در خاک‌هایی با پوشش گیاهی متنوع و بومی زندگی می‌کنند که وارد هوا شده و به تشکیل قطرات باران کمک می‌کنند. بنابر این از بین بردن جنگل‌ها و پاکسازی زمین از پوشش گیاهان بومی متنوع چه به وسیله چرای بی‌رویه دام، چه برای احداث خانه و جاده ها، و چه کشاورزی، بر کیفیت آب و هوا تاثیر می‌گذارد و باعث کاهش بارش می‌شود. 

پس ما انسان‌ها قدرت آن را داریم که در زمین مقدرات آسمان را تغییر بدهیم. بنابراین باید تا م یتوانیم پوشش گیاهی متنوع و بومی زمین را تقویت کنیم. به قول ماسانوبو فوکوآکا فیلسوف، فعال کشاورزی و طبیعت گرای ژاپنی: «باران از بهشت نمی‌بارد، بلکه از زمین می‌بارد». 

جهت مطالعه بیشتر می‌توانید به منابع زیر مراجعه فرمایید: 

Nair, U. S. ، Wu, Y. ، Kala, J. ، Lyons, T. J. ، Pielke Sr, R. A. ، & Hacker, J. M. (۲۰۱۱). The role of land use change on the development and evolution of the west coast trough, convective clouds, and precipitation in southwest Australia. Journal of Geophysical Research: Atmospheres, ۱۱۶ (D۷). 

https://www.uah.edu/science/departments/atmospheric-earth-science/research