به گزارش خبرگزاری آنا؛ با نگاهی به داده‌های میدانی و اظهارات رسمی، وضعیت منابع آب در کشور و به‌ویژه در استان تهران وارد مرحله‌ای تشدید بحران شده است. شواهد حاکی است که مشکل فراتر از یک دوره کم‌بارشی گذرا است و در صورت استمرار شرایط فعلی، پیامد‌هایی فراتر از جیره‌بندی آب برای مردم پایتخت در انتظار است.
طبق گزارش‌های رسمی، قریب به ۹۷ درصد از مساحت ایران درگیر درجات مختلف خشکسالی است؛ از این سطح، حدود ۵۴ درصد را خشکسالی شدید و حدود ۱۷ درصد را خشکسالی بسیار شدید تشکیل می‌دهد. در استان‌های مرکزی مانند اصفهان وضعیت تشدید شده و پیش‌بینی شده اقلیم این استان به سمت خشکسالی‌های شدید و با دوره‌های طولانی در حرکت باشد. همچنین گزارش شده که تابستان اخیر، متوسط بارش در کشور به میزان قابل‌توجهی کاهش داشته و ذخایر سدها در بسیاری از استان‌ها به سطح هشدار رسیده‌اند.
پایتخت کشور در شرایط خشکسالی نادری قرار دارد؛ ذخایر سد‌های اطراف تهران، از جمله سد‌های تأمین آب این شهر، کاهش چشمگیری داشته‌اند. براساس گزارش‌ها، تهران با شدیدترین بحران آب صد سال اخیر مواجه است. در گفتوگو با رسانه‌ها، معاونان و مدیران آب و فاضلاب استان تهران وضعیت را قرمز و نگران‌کننده عنوان کرده‌اند. همچنین رئیس دولت نیز هشدار داده است که اگر تا آذرماه باران نبارد، جیره‌بندی آب خواهیم داشت و اگر باران باز هم نیاید، باید تهران را تخلیه کنیم.
پس از هشدار رئیس‌جمهور درباره احتمال جیره‌بندی و تخلیه تهران، نگرانی‌ها درباره آینده منابع آبی کشور افزایش یافته است. کارشناسان می‌گویند اگر واقعیت بحران پذیرفته نشود و مدیریت مصرف به‌سرعت اصلاح نگردد، پایتخت با بحرانی روبه‌رو می‌شود که هیچ‌کس برای آن آماده نیست.
در این رابطه محمدجواد سمیعی، پژوهشگر حوزه آب، در گفتوگو با خبرنگار اقتصادی آنا با اشاره به شرایط حاد منابع آبی تهران گفت: واقعیت این است که در تمام سال‌های گذشته آب به‌اندازه‌ای که مورد نیاز بوده، هیچ‌گاه در اولویت قرار نگرفته است. تأکید لفظی زیاد شده، اما در عمل، اولویت‌های روزمره همواره بر مدیریت پایدار منابع آبی غلبه کرده‌اند.
وی افزود: انبوهی از چاه‌ها در سطح استان تهران نمونه‌ای از همین تعلل است. با وجود ممنوعیت‌ها، همچنان تا آخرین توان آبخوان‌ها، چاه‌های جدید حفر شد. در واقع، فقط تلاش می‌شده مسئله به عقب بیفتد؛ مثل فردی که برای پرداخت قسط‌های وام قبلی، وام جدید می‌گیرد. این همان اتفاقی است که تا امروز افتاده و اکنون دمل چرکین این مدیریت اشتباه بیرون زده است.
ذخیره استراتژیک آب؛ حلقه مفقوده مدیریت منابع
این پژوهشگر با اشاره به اهمیت ذخایر استراتژیک آب گفت: در مدیریت منابع آب، همانند مدیریت منابع مالی، باید بخشی از دارایی برای روز مبادا ذخیره شود. دوره‌های طولانی خشکسالی، حتی در کشور‌های دیگر هم رخ می‌دهد؛ در چنین شرایطی ذخیره استراتژیک است که به عبور از بحران کمک می‌کند.
سمیعی ادامه داد: ما در این زمینه برنامه‌ریزی نکردیم. با تکیه بر "ان‌شاءالله و ماشاالله" و امید به اینکه سال بعد وضعیت بهتر می‌شود، سال‌ها را گذراندیم. نتیجه این تعلل، وضعیتی است که امروز با آن روبه‌رو هستیم.
ضرورت پذیرش واقعیت بحران
سمیعی تأکید کرد: اولین قدم، پذیرش واقعیت است. هنوز هم برخی رسانه‌ها بحران را بزرگنمایی می‌دانند، در حالی که ما واقعاً زمین زیر پای خود را خالی کرده‌ایم. حتی اگر چند باران بیاید، مسئله حل نمی‌شود. باید بپذیریم که برای بازگشت به شرایط طبیعی، باید مدت‌ها "رژیم آبی" بگیریم و صرفه‌جویی کنیم.
وی هشدار داد: نگرانی من این است که با اولین نشانه بهبود، همه چیز دوباره به روال قبل برگردد. اگر این اتفاق بیفتد، بحران شدیدتری در پیش خواهیم داشت.
آماده‌سازی چند سناریو برای آینده تهران
پژوهشگر حوزه آب درباره احتمال تخلیه تهران در صورت تداوم بحران گفت: پس از اظهارات اخیر رئیس‌جمهور، بحث تخلیه تهران مطرح شد، اما واقعیت این است که باید چند سناریو را آماده کنیم. تخلیه یک کلان‌شهر مانند تهران کار ساده‌ای نیست. سال‌ها پیش، در زمان دانشجویی من در دانشگاه تهران، استاندار وقت گفته بود برای شرایط اضطراری مانند زلزله یا بمب‌گذاری، دفترچه‌ای برای تخلیه تهران داریم. با این حال، اجرای چنین برنامه‌ای در عمل بسیار دشوار است.
وی افزود: باید برنامه‌ریزی پایدار داشته باشیم، نه مقطعی. نباید به‌محض آمدن اولین بارش، موضوع را رها کنیم. همچنین نباید از مسببان وضع موجود گذشت. بازخواست از مدیران گذشته می‌تواند موجب شود مدیران فعلی با احتیاط علمی بیشتری تصمیم بگیرند.
راهکار‌های فوری و زودبازده
سمیعی درباره راهکار‌های کوتاه‌مدت برای عبور از شرایط فعلی گفت: به جایی رسیده‌ایم که کفگیر به ته دیگ خورده است. بسیاری از راهکار‌های میان‌مدت، مانند جایگزینی پساب و بازچرخانی آب، زمان‌بر هستند و کاربردی در حال حاضر ندارند. اما دو اقدام فوری می‌توان انجام داد که اول، صداقت با مردم است. همان‌طور که در همدان دیدیم، سه سال پیش مردم صبح بیدار شدند و دیدند آب به‌کلی قطع شده است. نباید اجازه دهیم چنین اتفاقی در تهران رخ دهد. مسئولان باید واقعیت‌ها را شفاف اعلام کنند.دوم، مدیریت مصرف؛ لازم است به‌صورت جدی و اولویت‌دار در حوزه مدیریت مصرف سرمایه‌گذاری شود. خوشبختانه این کار هزینه مالی سنگینی نمی‌خواهد. هنوز هم در شهر تهران حجم زیادی تلفات آب وجود دارد. با یک اولویت‌بندی صحیح می‌توان از فضای سبز گرفته تا مشاغل پرمصرف را در برنامه کنترل مصرف گنجاند.
نباید بحران آب فراموش شود
سمیعی در پایان تأکید کرد: رسانه‌ها و افراد دغدغه‌مند باید این نکته را منتقل کنند که نباید با اولین بارش، موضوع بحران آب به فراموشی سپرده شود. نباید اجازه داد این مسئله در میان هزار و یک اولویت کشور کمرنگ شود.
انتهای پیام/