جشنواره فیلم فجر یکی از مهم‌ترین رویدادهای فرهنگی هنری کشور است که هر ساله در ایام دهه فجر برگزار می‌شود و بازتاب زیادی در فضای مجازی پیدا می‌کند. گروه داده‌کاوی ایرنا در سال‌های اخیر و همزمان با اختتامیه این فستیوال به واکاوی نظرات کاربران در توئیت‌ها پرداخته و فیلمی را که بیشترین محتوا درباره آن تولید شده را استخراج و معرفی می‌کند.
بر اساس این بررسی‌ها، سال ۱۴۰۰ فیلم «موقعیت مهدی»، ۱۴۰۱ فیلم «سرهنگ ثریا»، ۱۴۰۲ فیلم «مجنون» و در سال اخیر فیلم «موسی کلیم الله» به عنوان فیلم پربحث کاربران توئیتر فارسی منتخب شدند.
این بررسی در بازه زمانی ۱۰ تا ۲۳ بهمن ماه صورت گرفته و از میان ۴۱ فیلم بخش مسابقه و خارج مسابقه، ۵ فیلم که بیشترین میزان محتوای توئیتری پیرامون آن تولید شده بود، در گراف میله‌ای زیر ارائه و مقایسه شده است:
در ادامه از طریق روش تحلیل مضمون، توئیت‌های پرلایک مربوط به ۵ فیلم بالا استخراج، کدگذاری، مقوله‌بندی و بر اساس میزان تکرار مرتب شده‌اند:
۱. مضامین پرتکرار فیلم تاریخی دینی «موسی کلیم الله»
تحلیل مضمون توئیت‌های پرلایک فیلم موسی کلیم الله در بازه زمانی مورد بررسی نشان از موافقت و همراهی بیش از نیمی از کاربرانی که در این باره توئیت زدند، می‌دهد.
حدود یک چهارم کاربران که درباره موسی توئیت پرلایک زدند، از کیفیت و فضای فیلم انتقاد کردند و «مریلا زارعی» برجسته‌ترین بازیگر فیلم بود که از سوی کاربران ایکس بارها به خاطر بازی در نقش مادر موسی مورد تمجید قرار گرفته است.
بخش کمی از کاربران توئیتر نیز به نقش مرحوم «فرج الله سلحشور» در آغاز پروژه موسی اشاره کرده و از همکاری و همدلی حاتمی کیا با سلحشور نوشتند.
۲. مضامین پرتکرار انیمیشن «ژولیت و شاه»
تحلیل مضمون توئیت‌های مربوط به انیمیشن «ژولیت و شاه» به عنوان دومین اثری که در جشنواره امسال در توئیتر فارسی پربحث شده، از محتوای انتقادی و حتی در مواردی تخریبی پیرامون فیلم حکایت دارد؛ به نحوی که کاربران موثر این موج بر این باور بودند که این انیمیشن محتوای ضد ایرانی، اسلامی و حتی خانوادگی و کودکان ترویج کرده است و یکی از مصادیق این اتهامات، سکانس مربوط به اندرونی زنان در دوران قاجار با پوشش چادر بوده است.
در سوی مقابل، بخش کمی از کاربران نیز تماشای این اثر را پرسش‌برانگیز و جذاب توصیف کرده و دیگران را برای تماشای آن ترغیب کرده‌اند.
۳. مضامین پرتکرار درام خانوادگی «پیر پسر»
پیر پسر یکی از فیلم‌های خارج از مسابقه جشنواره و البته از پر سر و صداترین آثار فستیوال امسال بود. تحلیل مضمون توئیت‌های پرلایک مرتبط با این فیلم نشان می‌دهد تقریبا نیمی از کاربرانی که درباره فیلم توئیت زدند، از آن تعریف کرده‌اند. نزدیک ۲۰ درصد از کاربران نیز در ادامه همراهی و حمایت از فیلم، از شرکت داده نشدن آن در بخش مسابقه گلایه و درخواست اکران عمومی آن را مطرح کرده‌اند.
تمجید از عوامل، دیگر مضمون پرتکرار فیلم بود که به طور مشخص به اکتای براهنی کارگردان، حسن پورشیرازی بازیگر مرد و بابک حمیدیان تهیه‌کننده آن ارتباط پیدا می‌کرد.
در حدود یک دهم توئیت‌های پرلایک مربوط به پیرپسر نیز به ارتباط اکتای براهنی به عنوان فرزند رضا براهنی اشاره داشتند و به نوعی، موفقیت و توجه به فیلم را مرهون این نسبت فامیلی عنوان کردند.
۴. مضامین پرتکرار فیلم دفاع مقدسی «صیاد»
صیاد از جمله فیلم‌هایی بود که بازتاب‌های متفاوتی در توئیتر فارسی و در میان کاربران پدید آورد. چنانکه در گراف زیر قابل مشاهده است، انتقاد از تصویرسازی شهید صیاد شیرازی پرتکرارترین مقوله‌ای است که از توئیت‌های پرلایک مربوط به این فیلم استخراج شده است. در سوی مقابل، حدود ۲۰ درصد از کاربران محتوا و قهرمان سازی از صیاد را پسندیدند و درباره آن توئیت حمایتی زدند.
درباره عوامل این فیلم، محتوای زیادی منتشر شد برای نمونه سخنان حمید رسولیان مسئول جلوه‌های ویژه فیلم درباره شهید رئیسی و بازی تاثیرگذار علی سرابی در نقش شهید صیاد شیرازی از پرتکرارترین موارد آن بوده که حدود ۴۰ درصد محتوای مربوط به توئیت‌های پرلایک را به خود اختصاص دادند.
۵. مضامین پرتکرار فیلم کمدی «آنتیک»
نکته جالبی که از تحلیل مضمون توئیت‌های پرلایک فیلم «انتیک» برداشت می‌شود این است که برخلاف آنچه در ایام جشنواره در میان اهالی رسانه و نوشته‌های سینمایی‌نویسان بازخورد داشت، بیش از ۶۰ درصد کاربران توئیتری از کمدی آنتیک ابراز رضایتی کردند این تنها به فضای کمیک و در آمدن موقعیت‌ها محدود نبوده بلکه کاربران بر این باور بودند که این فیلم، دارای مضامین اجتماعی و عمیقی است که به شکلی درست و باورپذیر ارائه شده است.
سخنان پژمان جمشیدی درباره دلار در نشست رسانه‌ای این فیلم یکی از جنجالی‌ترین و بحث‌برانگیزترین موضوعات مربوط به جشنواره چهل و سوم بود؛ برخی کاربران معتقد بودند که قیمت دلار ارتباطی به بازیگر سینما ندارد و جمشیدی برای فرافکنی و فرار به جلو این موضوع اجتماعی را مطرح کرده تا از زیر بار انتقاد در خصوص نقش آفرینی در فیلم آنتیک رهایی پیدا کند.
زوج جمشیدی و بنفشه‌خواه که بعد از سریال پژمان برای نخستین بار در یک پروژه سینمایی زوج اصلی فیلم بودند مورد توجه و تمجید کاربران قرار گرفتند.
جمع‌بندی
۱. «موسی کلیم الله» به استناد تعداد محتوای تولیدی و توجه، بیش از همه مورد توجه کاربران توئیتر فارسی در ایام جشنواره فیلم فجر بود. نکته حائز اهمیت این بود که تقریبا سه چهارم محتوای مربوط به توئیت‌ها، محتوای رضایتی و حمایتی از فیلم بود و تنها ۲۵ درصد کاربران از فیلم منفی نوشتند؛ در حالی که بازخورد فیلم در میان منتقدان متفاوت بود و نسبت رضایتمندان و مخالفان فیلم در بین منتقدان حقیقی، با مجازی‌ها تفاوت داشت.
۲. بعد از موسی کلیم الله، «ژولیت و شاه»، «پیرپسر»، «صیاد» و «آنتیک» دیگر فیلم‌های پربحث و نظر کاربران در روزهای جشنواره بودند. به نظر می‌رسد فیلم‌های پربحث کاربران توئیتری در برخی موارد از جمله فیلم «موسی» و «صیاد» همسو با نظرات داوران جشنواره بود، در برخی موارد همچون حمایت از فیلم «پیر پسر» همانند نظرات مخاطبان عادی جشنواره بود که فیلم را خارج از بخش مسابقه دیدند. در مواجهه با فیلم «آنتیک» هم کاملا مخالف نظر سینمایی‌نویسان بود که فیلم را مناسب جشنواره ندانسته و علیه آن محتوای تخریبی تولید کردند.
۳. انتخاب ۵ فیلم نخست جشنواره در فضای مجازی و بررسی تطبیقی آن با فیلم‌های منتخب رسانه‌ها، داوران و تماشاگران در آن زمان، بار دیگر حضور گعده‌های مجازی را در بستر توئیتر در قالب حساب‌های توئیتری فیک، ربات‌ها و کاربران مجهول الهویه مطرح می‌کند؛ چرا که فارغ از اختلاف نظر در باره فیلم‌ها، در این بستر فیلم‌هایی پرمحتوا و برجسته می‌شوند که به هیچ وجه در فضای رسانه‌ای تا این حد مورد توجه نبودند و بالعکس.«ژولیت و شاه» نمونه موردی این حمایت یا نارضایتی گعده‌ای است که فیلم را تا حد دومین فیلم پرمحتوای جشنواره در توئیتر بالا آورده است؛ حال آنکه به هیچ وجه در فضای رسانه‌ای و آرای مردم و منتقدان، فیلم تا این حد مورد توجه یا نقد قرار نگرفته بود.