فرارو- سفر هیأت دیپلماتیک آمریکا به دمشق، نماد تغییرات عمیق در سیاست واشنگتن پس از سقوط بشار اسد است. این مأموریت با هدف تعامل با رهبران جدید، پیگیری مفقودین آمریکایی و ارزیابی امکان کاهش تحریم‌ها علیه هیئت تحریر الشام انجام می‌شود.
به گزارش فرارو، با ورود هیأتی عالی‌رتبه از دیپلمات‌های آمریکایی به دمشق برای دیدار با رهبران جدید سوریه، صحنه سیاسی این کشور پس از سرنگونی بشار اسد وارد مرحله جدیدی شده است. این اقدام، نخستین حضور رسمی دیپلماتیک آمریکا در سوریه پس از بیش از یک دهه تنش و درگیری، نشان از تغییرات عمیق در سیاست‌های منطقه‌ای و دیپلماتیک واشنگتن دارد.
آمریکا و بازی بزرگ در سوریه؛ آیا تحریر الشام از لیست سیاه خارج می‌شود؟
وزارت خارجه آمریکا اعلام کرده است که این هیأت شامل باربارا لیف، مقام ارشد وزارت خارجه در امور خاورمیانه، دنیل روبینستاین، دیپلمات باسابقه در جهان عرب و راجر کارستنز، نماینده ویژه امور گروگان‌ها، است. هدف این مأموریت دیپلماتیک، تشویق به اتخاذ رویکردی فراگیر توسط حکومت جدید سوریه و همچنین جست‌وجوی سرنخی از آمریکایی‌های مفقودشده، از جمله آستین تایس، روزنامه‌نگار ربوده‌شده در سال ۲۰۱۲ است.
در بیانیه‌ای رسمی، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا تأکید کرد که این هیأت با نمایندگان هیئت تحریر الشام، فعالان جامعه مدنی، اقلیت‌های مذهبی و سایر صدا‌های مؤثر سوری دیدار خواهد کرد تا چشم‌انداز مردم این کشور برای آینده و نحوه حمایت ایالات متحده از آن را بررسی کند. این دیدار‌ها بخشی از تلاش گسترده‌تر واشنگتن برای مدیریت بحران و ترسیم مسیر جدیدی برای سیاست‌گذاری در قبال سوریه است.
اقدام آمریکا در تعامل مستقیم با هیئت تحریر الشام، گروهی که تا پیش از این به‌عنوان یک سازمان تروریستی شناخته می‌شد، نشان‌دهنده تغییری اساسی در رویکرد واشنگتن است. آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا، اخیراً در جریان سفر به کشور‌های همسایه سوریه، اعلام کرد که واشنگتن به‌طور مستقیم با این گروه در تماس است. با این حال، بلینکن تأکید کرده که هرگونه تغییر در سیاست تحریم‌ها علیه هیئت تحریر الشام به اقدامات عملی و پایبندی این گروه به تعهداتش وابسته می‌باشد.
آنتونی بلینکن در سخنرانی خود اشاره کرد: «هیچ تضمینی وجود ندارد که انتقال قدرت به یک دموکراسی پایدار منجر شود. با این حال، حضور و مشارکت ما در این فرآیند می‌تواند خطر بازتولید دیکتاتوری را کاهش دهد.» او همچنین تصریح کرد که هیئت تحریر الشام باید برای جلب اعتماد جامعه بین‌المللی، رویکردی مبتنی بر احترام به حقوق بشر و حمایت از اقلیت‌ها اتخاذ کند.
در مجموع می‌توان اهداف اصلی سفر هیئت دیپلماتیک آمریکا به دمشق را در سه محور خلاصه کرد:
الف) ایجاد تعامل مستقیم با رهبران جدید؛ در واقع این سفر فرصتی برای ارزیابی مواضع گروه‌های حاکم و تبیین انتظارات آمریکا در خصوص حکومتی فراگیر و غیرطایفه‌ای می‌باشد.
ب) پیگیری پرونده مفقودین شهروندان آمریکا؛ یافتن سرنخ‌هایی درباره آستین تایس و دیگر مفقودین از جمله اولویت‌های هیئت دیپلماتیک است.
ج) بررسی امکان‌سنجی کاهش تحریم‌ها: دولت بایدن در حال ارزیابی احتمال حذف برچسب تروریستی هیئت تحریرالشام است، مشروط بر اینکه این گروه اقدامات ملموسی در جهت احترام به حقوق بشر و تضمین مشارکت اقلیت‌ها انجام دهد.
نشست عقبه و آینده سوریه؛ آیا دولتی فراگیر در راه است؟
احمد الشرع، رهبر هیئت تحریر الشام که پیش‌تر با نام ابو محمد الجولانی شناخته می‌شد، پس از سقوط اسد لحنی آشتی‌جویانه اتخاذ کرده و خواستار وحدت ملی سوریه، حمایت از اقلیت‌ها و انحلال جناح‌های شورشی شده است. او در مصاحبه‌های اخیر خود تصریح کرده که هیئت تحریر الشام به دنبال تشکیل حکومتی فراگیر و غیرطایفه‌ای است که تمامی جوامع سوریه را نمایندگی کند.
در حالی که برخی تحلیل‌گران از تغییر رویکرد این گروه استقبال کرده‌اند، دیگران نسبت به صداقت آن تردید دارند. گزارش‌ها حاکی از آن است که هیئت تحریر الشام طی سال‌های اخیر در استان ادلب رفتار‌های نسبتاً مداراگرانه‌ای از خود نشان داده و به مسیحیان اجازه بازسازی کلیساهایشان را داده است. با این حال، سوابق گذشته این گروه، از جمله ارتباط با القاعده و استفاده از تاکتیک‌های تروریستی، همچنان به‌عنوان مانعی در مسیر عادی‌سازی روابط بین‌المللی باقی است.
قدرت‌های جهانی پس از سقوط اسد به‌سرعت برای احیای روند دیپلماتیک در سوریه اقدام کرده‌اند. گیر پدرسن فرستاده ویژه سازمان ملل با رهبران هیئت تحریر الشام دیدار کرده و دیپلمات‌های فرانسوی پس از سال‌ها به سفارت خود در دمشق بازگشته‌اند. این در حالی است که سفارت آمریکا همچنان تعطیل بوده و جمهوری چک نمایندگی منافع واشنگتن در سوریه را بر عهده دارد.
کشور‌های همسایه سوریه نیز به‌دنبال حفظ ثبات در منطقه هستند. نشست اخیر در عقبه اردن با حضور مقامات آمریکایی، عربی و ترکیه، خواستار تشکیل دولتی فراگیر و غیرطایفه‌ای در سوریه شد که حقوق تمامی اقشار جامعه را محترم بشمارد. ترکیه که از حامیان اصلی هیئت تحریر الشام است، نقش کلیدی در تحولات اخیر ایفا کرده و سقوط اسد را به‌عنوان پیروزی استراتژیک خود توصیف کرده است.
با وجود تلاش‌های بین‌المللی برای حمایت از انتقال قدرت در سوریه، چالش‌های متعددی همچنان پابرجاست. یکی از این چالش‌ها، مسئله مشروعیت هیئت تحریر الشام و احتمال حذف برچسب تروریستی این گروه است. مقامات آمریکایی تصریح کرده‌اند که هرگونه تصمیم در این زمینه به اقدامات عملی هیئت تحریر الشام در احترام به حقوق بشر و حفظ ثبات وابسته خواهد بود. از سوی دیگر، حضور نظامی ایالات متحده در سوریه نیز موضوعی حساس است. گزارش‌ها نشان می‌دهد که تعداد نیرو‌های آمریکایی مستقر در این کشور حدود ۹۰۰ نفر است. این نیرو‌ها که عمدتاً با هدف مقابله با داعش به سوریه اعزام شده بودند، اکنون در فرآیند مدیریت انتقال قدرت نیز نقش دارند. در نهایت، جامعه بین‌المللی نیز باید نقش مؤثری در حمایت از مردم سوریه ایفا کند. احیای دیپلماسی، تأمین کمک‌های بشردوستانه و حمایت از روند بازسازی از جمله اقداماتی است که می‌تواند به بازگشت ثبات به این کشور جنگ‌زده کمک کند.
نتیجه گیری
سفر هیأت دیپلماتیک عالی‌رتبه آمریکایی به دمشق، نمادی از تغییرات عمیق در سیاست‌های منطقه‌ای و جهانی پس از سقوط بشار اسد است. این اقدام، نشان‌دهنده تلاشی گسترده برای تعامل با رهبران جدید سوریه، مدیریت بحران و ارزیابی امکان تغییر در روابط با گروه‌هایی مانند هیئت تحریر الشام است که اکنون مدعی رویکردی آشتی‌جویانه و حقوق‌محور هستند. در حالی که واشنگتن به دنبال تضمین تشکیل حکومتی فراگیر، رفع نگرانی‌های حقوق بشری و پیگیری سرنوشت مفقودان آمریکایی است، جامعه بین‌المللی نیز نقش مهمی در بازسازی و تأمین ثبات در سوریه ایفا می‌کند. با این حال، گذشته مبهم برخی گروه‌ها، تنش‌های منطقه‌ای و الزامات پیچیده دیپلماتیک، چالش‌های جدی برای تحقق اهداف این مرحله جدید محسوب می‌شوند.