همشهری آنلاین- زهرا رفیعی:خرس سیاه آسیایی یکی از نادرترین گونه‌های خرس در جهان است که در ایران به نام خرس سیاه بلوچی نیز شناخته می‌شود. این گونه به شدت در معرض خطر انقراض است و تنها در مناطق خاصی از جنوب و جنوب شرقی ایران زیست می‌کند. آمار دقیقی از جمعیت و همچنین میزان تلفات این گونه در اختیار نیست اما به عنوان گونه‌ای در معرض انقراض در فهرست قرمز اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت ( IUCN ) قرار دارد.
زیستگاه خرس سیاه آسیایی در ایران
محدوده جغرافیایی:
زیستگاه اصلی خرس سیاه بلوچی در ایران، نواحی کوهستانی، جنگل‌ها و دره‌های مناطق گرم و خشک استان‌های سیستان و بلوچستان و کرمان است.
این گونه بیشتر در نواحی مانند جبال بارز، کوه‌های بشاگرد، و پناهگاه‌های حیات وحش زریاب و مهروئیه مشاهده می‌شود.
خرس سیاه بلوچی در مناطق دارای اقلیم نیمه‌گرمسیری، با پوشش گیاهی متراکم مانند درختان بادام وحشی، کنار، و بلوط زندگی می‌کند.
وجود منابع آبی کوچک مانند چشمه‌ها برای این گونه ضروری است، زیرا تأمین آب در زیستگاه‌های خشک اهمیت حیاتی دارد.
جمعیت خرس سیاه آسیایی در ایران
جمعیت دقیق خرس سیاه آسیایی در ایران مشخص نیست، اما برآوردها نشان می‌دهد که تعداد آن‌ها بسیار کم و کمتر از ۵۰ فرد بالغ است. این گونه در فهرست قرمز اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت (IUCN) در رده در معرض خطر انقراض (Endangered) قرار دارد.
ویژگی‌های زیستی و رفتاری
خرس سیاه آسیایی جثه‌ای متوسط دارد و وزن آن بین ۶۰ تا ۲۰۰ کیلوگرم متغیر است.
دارای لکه‌ای سفیدرنگ به شکل V یا هلالی در ناحیه سینه است که وجه تمایز آن از سایر گونه‌های خرس است.
این خرس همه‌چیزخوار است و از میوه‌ها، دانه‌ها، حشرات، عسل، و گاهی مهره‌داران کوچک تغذیه می‌کند.
گاهی به باغ‌ها و مزارع انسانی نزدیک می‌شود، که این موضوع تعارضاتی با انسان‌ها ایجاد می‌کند.
عمدتاً شب‌زی است و روزها را در غارها، درختان یا لانه‌های پناهگاهی سپری می‌کند.
معمولاً رفتار آرام و محتاطی دارد و از انسان‌ها دوری می‌کند.
تهدیدها و مخاطرات خرس های سیاه در ایران
تخریب جنگل‌ها و مراتع به دلیل کشاورزی، معدن‌کاوی، و توسعه انسانی مهم‌ترین تهدید برای زیستگاه این گونه است.
تغییر اقلیم و کاهش منابع آبی نیز به شدت بر بقای این گونه تأثیر گذاشته است.
شکار برای پوست، گوشت، و اعضای بدن خرس، که در برخی فرهنگ‌ها به‌عنوان داروهای سنتی مورد استفاده قرار می‌گیرد، یکی از تهدیدهای جدی است.
نزدیکی خرس‌ها به مزارع و باغ‌ها برای تأمین غذا گاهی باعث تعارض با کشاورزان و شکار آن‌ها می‌شود.
کمبود داده‌های دقیق درباره وضعیت جمعیت، زیستگاه، و نیازهای حفاظتی این گونه، برنامه‌ریزی برای حفاظت را دشوار کرده است.
اهمیت مشاهده اخیر در پناهگاه زریاب
مشاهده و ثبت تصویر این گونه در پناهگاه زریاب کرمان نشانه‌ای مثبت از وجود این خرس‌ها و احتمال افزایش جمعیت آن‌ها در زیستگاه‌های طبیعی است.
این مشاهده بر ضرورت حفاظت بیشتر از این مناطق و تقویت مشارکت‌های مردمی تأکید می‌کند.
خرس سیاه بلوچی یکی از نمادهای طبیعی و فرهنگی ایران است که حفاظت از آن نیازمند تلاش جمعی و همکاری گسترده میان دولت، جوامع محلی، و دوستداران محیط زیست است.