به گزارش ایرنا، ۱۸ تا۲۴ نوامبر ( امسال ۲۸ آبان تا چهارم آذرماه) به عنوان هفته جهانی اطلاع رسانی در زمینه مقاومت میکروبی نامگذاری شده که مصرف خودسرانه آنتی بیوتیک ها در سرفصل خطرات این موضوع مورد اشاره قرار گرفته است.
تهیه داروهای مختلف از جمله آنتی بیوتیک ها بدون تجویز پزشکان توسط بخشی از جامعه ایرانی از جمله در استان البرز از مواردی است که اهمیت هفته مقاومت میکروبی را گوشزد می کند.
آنطور که در نظامنامه علم پزشکی آمده است : مصرف خوسرانه آنتی بیوتیک ها و سایر داروها بدون تشخیص دقیق توسط پزشکان از مواردی است به مقاومت میکروب ها در بدن می انجامد و مصرف کنندگان اینگونه داروها بدون آنکه از عواقب این روش خطرناک آگاهی داشته باشند در واقع مرگ تدریجی خود رقم می زنند.
در این سالها بسیاری از مردم حسب تجربه مقطعی از مصرف یک یا چند داروی تجویزی توسط پزشک معالج در موارد ابتلای مشابه بدون مراجعه به پزشک مستقیم وارد داروخانه شده و داروی های مختلف از جمله آنتی بیوتیک ها را تهیه و مصرف می کنند.
بنا به گفته متخصصان علم پزشکی، بیشتر داروها از جمله آنتی بیوتیک ها دارای منشا شیمیایی بوده و اگر چه برای یک یا چند نوع بیماری مشابه قابل مصرف هستند اما مداومت در مصرف آنها بروز بیماری های دیگری را در پی دارد؛گاهی بی توجهی ها به مصرف خودسرانه داروها به ویژه آنتی بیوتیک ها، زندگی فرد را فدای سهل انگاری خود می کند.
در این میان پزشکان تاکید دارند که تحت هیچ شرایطی نباید خودسرانه دارویی مصرف کرد مگر آنکه آن دارو برای بیماری خاص توسط پزشک معالج تجویز و مصرف مداوم آن توصیه شده باشد.
آنتی بیوتیک ها از جمله داروهایی هستند که متخصصان علم پزشکی برای تجویز آنها وسواس خاص به خرج می دهند و به گفته پزشکان مصرف بی رویه این داروها بیش از سایر داروها عوارض مرگبار دارد.
مصرف خودسرانه آنتی بیوتیک و سخت شدن درمان بیماری های عفونی
دکتر" شیرین تسلیمی" متخصص بیماری های عفونی و رییس گروه بیماریهای واگیر معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی البرز به خبرنگار ایرنا گفت: پدیده مقاومت میکروبی از سوی سازمان جهانی بهداشت به عنوان یکی از ۱۰ تهدید اصلی سلامت مطرح شده است؛ یکی از عواقب این پدیده بی اثر شدن آنتی بیوتیک ها و سایر داروهای ضد میکروبی و سخت تر شدن یا غیر ممکن شدن درمان بیماریهای عفونی خواهد بود.
وی ادامه داد: به همین دلیل تقویت برنامه‌های آموزش و اطلاع رسانی از سوی مراجع بین‌المللی، هر ساله از ۱۸ الی ۲۴ نوامبر (امسال ۲۸ آبان لغایت چهارم آذرماه ) به عنوان هفته جهانی اطلاع رسانی در زمینه مقاومت میکروبی اعلام شده است.
ایران بیشترین مصرف کننده آنتی بیوتیک ها
تسلیمی بیان کرد: از بین ۶۳ کشور جهان که میزان مصرف آنتی بیوتیک خود را به سازمان جهانی بهداشت گزارش داده‌اند، ایران بیشترین میزان مصرف را داشته و روند مصرف در سه سال اخیر کشور رو به افزایش بوده است؛ از این رو برگزاری کمپین اطلاع رسانی مقاومت میکروبی با هدف افزایش آگاهی و حساس سازی جمعیت عمومی و گروه‌های حرفه‌ای خاص در زمینه مهار مقاومت میکروبی، از طریق پرهیز از تجویز، توزیع و مصرف بی‌رویه (بدون تجویز پزشک ) داروهای ضدمیکروبی و رعایت اصول پیشگیری از انتقال بیماریهای عفونی در دستور کار قرار گرفته است.
وی ادامه داد: گروه های هدف کمپین شامل شاغلان و دانشجویان رشته‌های مرتبط بهداشتی درمانی ( داروسازان، پزشکان، دندانپزشکان، پرستاران، دامپزشکان، علوم آزمایشگاهی، شاغلان در مراکز بهداشتی درمانی، بهورزان، رابطین بهداشت وامثال آن) ، کشاورزان و دامداران و جمعیت عمومی
کشور هستند.
مضرات مصرف خودسرانه آنتی بیوتیک ها
این متخصص بیماری های عفونی بیان کرد: هر دارویی که اثر ضد باکتری، ویروس قارچ و انگل دارد و برای پیشگیری و درمان عفونت در انسان، حیوانات یا گیاهان استفاده می شود داروی ضد میکروبی به شمار می رود؛ اگرباکتریها، ویروس ها، قارچ ها و انگل ها به مرور زمان تغییر یافته و دیگر به درمان پاسخ ندهند مقاومت میکروبی رخ داده است؛این موضوع باعث می شود درمان عفونت ها و بیماری های عفونی با مشکل روبرو شود و شدت بیماری و گسترش آن و موارد مرگ ناشی از آنها افزایش یابد.
رییس کارگروه بیماری های واگیر معاونت درمان دانشگاه علوم پزشکی البرز اظهار کرد: یکی از عواقب پدیده مقاومت میکروبی بی اثر شدن آنتی بیوتیک ها و سایر داروهای ضد میکروبی و سخت تر شدن یا غیر ممکن شدن درمان بیماریهای عفونی خواهد بود؛ متاسفانه داروهای آنتی بیوتیک روز به روز توان درمانی خود را از دست داده و گسترش مقاومت دارویی منجر به بروز عفونتهای صعب العلاج و مرگ بیماران می شود.
این متخصص بیماری های عفونی گفت: اگر مردم روند کنونی مصرف آنتی بیوتیکی خود را تغییر ندهند، معدود داروهای جدید نیز به سرعت اثر بخشی خود را از دست خواهند داد و پدیده مقاومت میکروبی به مرور زمان شکل می گیرد که آن هم به واسطه تغییرات ژنتیکی در عوامل بیماری زا است.
تسلیمی افزود: موجودات مقاوم در برابر عوامل ضد میکروبی را می‌توان در بدن انسان ها، حیوانات، گیاهان، مواد غذایی و محیط زیست(در آب، خاک و هوا) یافت؛ آنها می توانند از طریق انتقال انسان به انسان یا بین انسان و حیوانات (از جمله از طریق مواد خوراکی با منشاء حیوانی) انتشار یابند.
رییس کارگروه بیماری های واگیر معاونت درمان دانشگاه علوم پزشکی البرز،مهمترین علت مقاومت میکروبی استفاده غلط و یا بیش از اندازه از داروهای ضد میکروبی و پایین بودن سطح آگاهی و دانش در زمینه مقاومت میکروبی دانست و ادامه داد: برنامه اصلی برای مقابله با این معضل، آموزش و فرهنگسازی به منظور پرهیز از مصرف خودسرانه آنتی بیوتیک ها، بهبود و تقویت موازین بهداشت و سلامت همگانی و پیشگیری از انتقال عفونت در سطح جامعه خواهد بود.
وی تاکید کرد: توصیه های ما برای حفظ داروهای ضد میکروبی و جلوگیری از ظهور و گسترش عوامل بیماری زای مقاوم به درمان، استفاده صحیح و به جا از آنتی بیوتیک ها به عنوان یک مسوولیت همگانی است؛ مردم از درمان خودسرانه با آنتی بیوتیک ها خودداری نمایند؛ هرگز آنتی بیوتیک ها را بدون تجویز پزشک مصرف نکنند؛ آنتی بیوتیک‌ها، داروهای ضد ویروسی، ضد قارچ و ضد انگل را فقط باید با دستور پزشک مصرف شود.
تسلیمی گفت: آنتی بیوتیک‌های باقیمانده در منزل را نباید به اطرافیان خود تجویز کرد؛ آنتی بیوتیک‌ها قادر به درمان سرماخوردگی، کرونا و آنفلوآنزا نیستند لذا شستشوی منظم دست ها با آب و صابون می‌تواند از گسترش عفونت‌ها بخصوص میکروبهای مقاوم به درمان پیشگیری نماید.
وی اظهار کرد: با رعایت اصول پیشگیری و واکسیناسیون به موقع از گسترش میکروبهای مقاوم باید جلوگیری کنیم ؛ مصرف بی‌رویه آنتی بیوتیک‌ها در جمعیت دامی مساوی با مقاومت میکروبی در انسان است؛ میکروب های مقاوم بین انسان، دام و محیط زیست در حرکتند و باید مراقب آنها بود.
هشدارهایی که باید جدی گرفته شود
دکتر "مریم دایی " معاون غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی البرز با اشاره به هفته اطلاع رسانی مقاومت میکروبی با بیان اینکه امروزه مصرف خودسرانه دارو به خصوص آنتی بیوتیک ها در جامعه ایرانی به یک معضل تبدیل شده است ، گفت: با مقاومت میکروبی ایجاد شده متاسفانه داروهای آنتی بیوتیک روز به روز اثر خود را از دست داده و گسترش مقاومت دارویی منجر به بروز عفونت های صعب العلاج و مرگ می شود بنابراین باید هشدارها در ین زمینه جدی گرفته شود.
وی تاکید کرد: اگر مردم نحوه مصرف کنونی آنتی بیوتیکی خود را تغییر ندهند اثر بخشی آنتی بیوتیک ها به عنوان مهم ترین ابزار در مقابله با بیماری های عفونی از دست خواهد رفت.
دایی گفت: مهم ترین عوامل تسریع کننده بروز پدیده مقاومت میکروبی شامل استفاده غلط و یا بیش از اندازه داروهای ضد میکروبی ، فقدان سیستم دفع بهداشتی فاضلاب و بهداشت برای انسان و حیوانات، پایین بودن سطح آگاهی و دانش در خصوص مقاومت میکروبی است که باید اطلاع رسانی گسترده در جامعه انجام شود.
وی در پایان با اشاره به این که تنها کسی که صلاحیت تجویز و توصیه به مصرف آنتی بیوتیک را دارد پزشک می باشد اصرار به تجویز آنتی بیوتیک توسط پزشک یا دریافت آن از داروخانه علاوه بر ایجاد مقاومت آنتی بیوتیکی برای فرد و جامعه احتمال ایجاد عوارض دارویی گاها خطرناک و هزینه غیر ضروری را به دنبال دارد.