استان بوشهر یکی از مهمترین مناطق تولید خرما در ایران است. نخلستان‌های این استان با تنوع گونه‌های خرما از جمله کبکاب، زاهدی، بره‌ی، بریمی، خاصویی، ریزه، حاج باقری، محبوبی، گنتار، شیخالی و… به عنوان منبع اصلی درآمد کشاورزان و یکی از منابع صادراتی کشور شناخته می‌شوند.
با توجه به شرایط اقلیمی مناسب، بوشهر در هر سال حدود ۱۷۰ هزار تا ۲۰۰ هزار تن خرما تولید می‌کند که به بازار‌های داخلی و خارجی عرضه می‌شود. طبق آمار‌های موجود، استان بوشهر یکی از صادرکنندگان اصلی این محصول در ایران به شمار می‌آید.
با این حال، نخلستان‌های استان بوشهر به تدریج با چالش‌های جدی مواجه شده‌اند. یکی از این چالش‌ها، پیری نخل‌ها است که به دلایل مختلفی از جمله عدم مدیریت صحیح، بی توجهی به نوسازی باغ‌ها از گذشته تاکنون و… به وجود آمده است.
نخل‌های مسن نه تنها از نظر کمی بلکه از نظر کیفی نیز کاهش تولید دارند و این موضوع تأثیر مستقیمی بر درآمد کشاورزان و اقتصاد منطقه دارد و می‌طلبد که تلاش جدی برای نوسازی باغات صورت گیرد.
دولت می‌تواند نقش مهمی را در نوسازی باغ‌ها داشته باشد و با اجرای سیاست‌های حمایتی، اعطای تسهیلات و ارائه بسته‌های تشویقی می‌توان با مشارکت نخل داران زمینه را برای جوان‌گرایی در نخلستان‌ها و کاشت گونه‌های اقتصادی‌تر و مشتری‌پسندتر خرما اقدام کرد.
چالش‌های پیری نخلستان‌ها
یکی از کارشناسان حوزه کشاورزی استان بوشهر گفت: پیری نخلستان‌ها به معنای کاهش عملکرد نخل‌ها و افت کیفیت خرما است و نخل‌های مسن معمولاً کمتر بارور هستند و در نتیجه میزان تولید خرما کاهش می‌یابد.
امیر محمدی با بیان اینکه هزینه‌های نگهداری و مراقبت از نخل‌های مسن نیز بسیار بالاست افزود: کشاورزان برای حفظ نخل‌های قدیمی باید هزینه‌های زیادی را صرف نگهداری، تولید، هرس، برداشت و مراقبت‌های دیگر کنند.
وی خاطرنشان کرد: علاوه بر این، خطرات کار کارگران بر روی نخل‌های مسن خلیلی بیشتر است و این موضوع باعث شده تا بسیاری از کارگران با ترس از خطر سقوط، کمتر سراغ کار روی این نخل‌ها بروند.
از سوی دیگر، با افزایش سن نخل‌ها، کیفیت خرما نیز تحت تأثیر قرار می‌گیرد و این موضوع می‌تواند بر بازار فروش آنها تأثیر منفی بگذارد؛ در نتیجه، کشاورزان با چالش‌هایی در زمینه فروش محصول خود مواجه می‌شوند که ممکن است منجر به کاهش درآمد آنها شود.
استان بوشهر ۳۸ هزار هکتار نخلستان دارد
معاون بهبود تولیدات جهاد کشاورزی استان بوشهر در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: استان بوشهر دارای ظرفیت‌های خوبی در عرصه کشاورزی است که نخل و خرما یکی از مهمترین مزیت‌های اقتصادی این استان محسوب می‌شود.
کبری توکلی از تولید بیش از ۱۹۰ هزار تن خرما در ۳۸ هزار هکتار از نخلستان‌های استان بوشهر خبر داد و بیان کرد: افزایش کیفیت تولید خرما را در دستور کار داریم و در این راستا طرح‌های نوسازی نخیلات، توسعه صنایع بسته‌بندی و فرآوری خرما و تقویت آبیاری نوین در دستور کار است.
وی با اشاره به اشتغال گسترده مردم استان بوشهر در عرصه نخل و خرما بیان کرد: افزایش تولید و حفظ کیفیت خرما را به عنوان یکی از برنامه‌های مهم و اساسی در دستور کار داریم.
معاون بهبود تولیدات جهاد کشاورزی استان بوشهر با بیان اینکه خرما یکی از مهمترین محصولات کشاورزی و صادراتی تاکید کرد: تلاش می‌شود که با اقدامات مناسب زمینه توسعه تولید و افزایش کیفیت خرما در استان فراهم شود.
وی با بیان اینکه ۸۷ واحد سردخانه با قابلیت ذخیره ۷۹ هزار تن خرما در استان وجود دارد افزود: توسعه ظرفیت سردخانه‌ها در سال‌های اخیر امکان ذخیره محصول خرما در استان را فراهم کرده است.
نخلستان‌های پیر نوسازی شوند
امام جمعه بوشهر نیز با اشاره به اهمیت نخل و خرما برای مردم استان بوشهر اظهار کرد: اکنون میزان تولید خرمای استان نسبت به سطح متناسب با ظرفیت‌ها نیست و بسیاری از کشور‌ها نسبت به ما برداشت بیشتری دارند که باید در این زمینه اقدامات اساسی انجام شود.
آیت‌الله غلامعلی صفایی بوشهری خاطرنشان کرد: باید با استفاده از فناوری‌های نوین از جمله هوش مصنوعی برای خرما برنامه‌ریزی درازمدت داشته باشیم و با توجه به ذائقه‌های مردم باید برای ۵۰ سال آینده در راستای امنیت غذایی برنامه تولید و فرآوری محصول خرما برنامه‌ریزی شود.
وی با اشاره به وجود بیش از ۴۰۰ گونه خرما در کشور خواستار بازاریابی و بازار سازی در عرصه تجارت محصول خرما شد و اضافه کرد: با توجه به ظرفیت بالای خرما در تبدیل به محصولات متنوع، زمینه توسعه صنایع فرآوری خرما فراهم شود.
نماینده ولی فقیه در استان بوشهر پیری نخلستان و کم ثمر دادن آنها را یک معضل دانست و تأکید کرد: نوسازی و احیا نخلستان‌ها و توجه به آبیاری نوین و جلوگیری از غرق آبی و آفت‌زدایی یک ضرورت است.
راهکار‌ها و پیشنهادات
پیری نخلستان‌های استان بوشهر یک چالش جدی برای کشاورزان و اقتصاد منطقه محسوب می‌شود. با توجه به اهمیت خرما در زندگی اقتصادی مردم این استان، لازم است که اقدامات جدی برای مقابله با این مشکل انجام شود.
احیای نخلستان‌ها، آموزش کشاورزان، استفاده از تکنولوژی و حمایت دولتی می‌تواند به عنوان راهکار‌هایی مؤثر در جهت حفظ و توسعه نخلستان‌ها مورد توجه قرار گیرد. تنها با یک رویکرد جامع و همکاری تمامی ذینفعان می‌توان آینده‌ای روشن برای صنعت خرما در استان بوشهر رقم زد.
یکی از راهکار‌های اصلی برای مقابله با پیری نخل‌ها، احیای نخلستان‌ها از طریق کاشت نهال‌های جدید است. کشاورزان باید تشویق شوند تا نهال‌های مقاوم و با کیفیت را جایگزین نخل‌های مسن کنند. این اقدام می‌تواند به افزایش تولید و کیفیت خرما کمک کند.
ارائه آموزش‌های لازم به کشاورزان در زمینه مدیریت نخلستان‌ها، سم‌پاشی، آبیاری و تغذیه گیاهی می‌تواند به بهبود وضعیت نخلستان‌ها کمک کند. برگزاری کارگاه‌ها و دوره‌های آموزشی می‌تواند به افزایش آگاهی کشاورزان درباره روش‌های نوین زراعت کمک کند.
بهره‌گیری از تکنولوژی‌های نوین کشاورزی مانند سیستم‌های آبیاری قطره‌ای، استفاده از کود‌های شیمیایی و ارگانیک مناسب، و همچنین استفاده از نرم‌افزار‌های مدیریت مزرعه می‌تواند به بهبود عملکرد نخلستان‌ها کمک کند.
دولت باید برنامه‌هایی برای حمایت از کشاورزان در زمینه تأمین مالی برای جایگزینی نخل‌های مسن با نهال‌های جدید ارائه دهد. همچنین، تسهیلات بانکی با نرخ بهره پایین می‌تواند به کشاورزان کمک کند تا بتوانند سرمایه‌گذاری لازم را انجام دهند.
ایجاد بازار‌های جدید برای فروش خرما‌های با کیفیت بالا می‌تواند انگیزه‌ای برای کشاورزان باشد تا به بهبود کیفیت محصولات خود توجه بیشتری داشته باشند. همچنین، تبلیغات و بازاریابی مناسب می‌تواند به افزایش صادرات خرما کمک کند.
منبع:مهر