به گزارش فرصت امروز به نقل از آخرین خودرو، احتمالا بارها در مورد زیان انباشته خودروسازان بزرگ کشور و رابطه این زیان با قیمت گذاری دستوری شنیده اید. در سال های اخیر خودروسازی دولتی ایران در دره زیان انباشته دست و پا می زنند و مدیران این بنگاه های اقتصادی دلیل زیان را قیمت گذاری دستوری می دانند. با وجود اینکه این روزها بازار خودرو در رکودی کم سابقه به سر می برد اما همچنان اختلاف فاحشی بین قیمت خودرو در کارخانه با بازار وجود دارد. توجه داشته باشید که ارزش واقعی یک کالا در بازار آزاد و یا واقعی تعیین می شود و قیمت کارخانه خودروها در ایران به هیچ وجه قیمت واقعی یک محصول نیست. در واقع مسئولین در سال های اخیر تصور کرده اند که باید بازار را با اعمال قیمت های دستوری کنترل کرد اما بازار به هر ترتیب مسیر خودش را می رود و بی توجه به رفتار مسئولین عمل می کند. به نظر می رسد در حال حاضر تنها راه برون رفت صنعت از زیان دهی به روز آوری قیمت ها باشد که در ادامه به بیان چرایی لزوم انجام این فرآیند می پردازیم.
رشد هزینه های تولید و قطعات
افزایش نرخ ارز و شرایط تحریمی در سال های اخیر باعث شد تا تورم بی سابقه ای را در تمامی اقلام کشور ببینیم. کافی است تا سری به سوپر مارکت محل خود بزنید و قیمت اقلام مصرفی خانوار را با چند سال قبل مقایسه کنید. این تورم محدود به اجناس خاصی نیست و در تمامی مواد مصرفی ساخت خودرو هم همین روند رخ داده است. به عبارت ساده تر در سال های اخیر هزینه مواد اولیه و بطور کلی هزینه تولید به اندازه ای افزایش یافته که فروش خودرو با قیمت های فعلی برای خودروساز های بزرگ دولتی زیان آور است. بر همین اساس خودروسازان تاکید دارند که یا محصولات خود را در بورس کالا عرضه کنند یا قیمت ها به روز آوری شوند تا تولید خودرو از منظر اقتصادی منطق داشته باشد و بتوان از دره زیان نجات پیدا کرد.
اقتصاد آزاد، بازار آزاد را می سازد
در کشور ما سال ها است که قیمت ها در حوزه های مختلف بصورت دستوری تعیین می شوند و یا دو یا چند نرخی شدن اقلام را شاهد هستیم. تجربه نشان داده که اگر به مبنای قیمت گذاری در بازار آزاد توجهی نداشته باشیم، سود ناشی از یک فعالیت اقتصادی به جیب دلال ها ریخته می شود و یا رانت بیشتر، سود بیشتر را می سازد. این دقیقا همان چیزی است که امروز در بازار خودرو می بینیم. خودروساز با سرمایه گذاری و طی یک فرآیند چند مرحله ای محصولی را تولید می کند اما سود ناشی از تولید این محصول در نهایت به جیب دلال یا مشتری خوش شانسی می رود که توانسته تا در یکی از قرعه کشی های لاتاری مانند خودرو، برنده باشد.
البته ما در اینجا به هیچ وجه قصد دفاع از محصولات داخلی از نظر فنی و کیفی را نداریم اما باید قبول کنیم که در بازار فعلی، تقریبا تمامی خریداران واقعی ناچار اند تا خودرو را به قیمت بازار آزاد خریداری کنند. با این وضعیت هیچ منطقی در عدم به روز آوری قیمت خودرو نیست و با اعمال قیمت دستوری، تنها باعث زیان دهی خودروسازان در کشور شده ایم.
به روز آوری قیمت بازار را آشفته می کند؟
عده ای بر این باور هستند که با به روز آوری قیمت خودرو در کارخانه، بازار آشفته می شود و روند افزایشی را در بازار خواهیم دید. این نگاه شاید تا چند ماه قبل درست بود اما حالا که بازار خودرو حتی به نوسانات سنگین نرخ ارز هم بی اعتنا است، به نظر می رسد بازار مسیر ثبات نسبی را در پیش گرفته است. با به روز آوری قیمت ها نگاه سرمایه ای به خودرو کم رنگ تر می شود و سرمایه های سرگردان راه دیگری برای سود دهی انتخاب می کنند. البته این موارد در کشور ما همگی به وضعیت اقتصادی و سیاسی کلان کشور هم بستگی دارد اما با فرض ثبات شرایط سیاسی، به روز آوری قیمت ها نمی تواند باعث بلوا در بازار شود.