بنفشه غلامی
دبیر گروه جهان
دوشنبه شب، «ولادیمیر پوتین» تاریخ را تکرار کرد. 14 سال بعد از نبرد در اوستیای جنوبی و 7 سال بعد از بحران کریمه، رئیس جمهور روسیه استقلال مناطق خودمختار لوهانسک و دونتسک در دونباس در شرق اوکراین را به رسمیت شناخت. اقدامی که با شادی مردم دونباس و خشم شدید غرب مواجه شد.
به گزارش خبرگزاری «تاس»، ظهر دوشنبه، یک هفته بعد از اینکه دومای روسیه از رئیس جمهور این کشور خواست استقلال دونتسک و لوهانسک را به رسمیت بشناسد، «دنیس پوشیلین» و «لئونید پاسچنیک» رهبران این دو منطقه خودمختار به طور رسمی از رئیس جمهور روسیه درخواست کردند به درخواست دوما پاسخ مثبت بدهد. «پوشیلین» خطاب به «پوتین» تأکید کرد: «از طرف ساکنان دونتسک از شما می‌خواهم استقلال ما را به عنوان یک کشور مستقل و دموکرات به رسمیت بشناسید.» او همچنین اعلام کرد: «از شما می‌خواهم امکان انعقاد توافقنامه دوستی و همکاری‌های مشترک بین جمهوری دونتسک و فدراسیون روسیه را فراهم کنید.» مشابه این درخواست‌ها را «لئونید پاسچنیک»، رهبر منطقه خودمختار لوهانسک نیز مطرح کرد.
ساعتی بعد از این درخواست‌ها، «ولادیمیر پوتین» استقلال دونتسک و لوهانسک را به رسمیت شناخت و بعد از امضای فرمان گسیل نیروهای روسیه به دونباس، در یک سخنرانی 55 دقیقه‌ای که از تلویزیون رسمی کشورش پخش شد، برای مردم روسیه و البته مردم دونباس که بیش از 61 هزار نفر از آنان در روزهای اخیر از زادگاه خود به روسیه پناه برده‌اند تا از حملات ارتش اوکراین در امان بمانند، دلایل این اقدام را توضیح داد. او با اشاره به اینکه «روسیه باید مدت‌ها پیش از این استقلال این دو منطقه را به رسمیت می‌شناخت»، گفت: «اگر اوکراین به ناتو بپیوندد، تهدیدی مستقیم برای روسیه خواهد بود.» او سپس با نگاهی به تاریخچه اوکراین تأکید کرد: «اوکراین برای روسیه فقط یک کشور همسایه نیست، بخشی از تاریخ آن است. در واقع این انقلاب بولشویکی روسیه بود که اوکراین جدید را به وجود آورد.» او همچنین با اشاره به اینکه منطقه دونباس ابتدا تحت حاکمیت روسیه بود و بعد به حاکمیت اوکراین درآمد، کی‌یف را وامدار روسیه دانست و گفت: «روسیه با هدف کمک به اوکراین مسئولیت تمامی بدهی‌های این جمهوری در دوره اتحاد جماهیر شوروی را پذیرفت و به طور کامل بدهی‌های این کشور را پرداخت کرد اما کی‌یف توافق‌ها برای بازپرداخت این اموال را نادیده گرفت.» او سپس به مشکلات اجتماعی اوکراین در این سال‌ها پرداخت و با تأکید بر اینکه حمل‌ونقل گاز در این کشور منسوخ شده است، هشدار داد: «این وضعیت می‌تواند خطرآفرین باشد.» او همچنین اوکراین را متهم به سرقت گاز روسیه کرد و گفت: «اوکراین نه تنها کشوری فقیر با اقتصادی فروپاشیده شده است که فاقد یک سیستم قضایی مستقل می‌باشد.» وی همچنین با اشاره به اینکه ناتو نسبت به نگرانی‌های روسیه بابت امنیت خود بی توجه است، به برنامه‌های هسته‌ای کی‌یف پرداخت و گفت: «ممکن است غرب بخواهد به توسعه برنامه‌های هسته‌ای اوکراین کمک کند. این مسأله و پیوستن اوکراین به ناتو تهدیدی برای امنیت روسیه است.» بنابر گزارش رسانه‌های غربی، رئیس جمهور روسیه بعد از این سخنرانی نیز به ارتش کشورش دستور داد تحت لوای عملیات صلح‌بانی در دونباس، از مرز اوکراین عبور کرده و وارد دونتسک و لوهانسک شوند که در روزهای اخیر هدف آتشباران‌هایی از طرف اوکراین بوده‌اند. این در حالی است که کاخ کرملین این خبر را تکذیب و تأکید کرد هنوز هیچ نیرویی از روسیه در دونباس مستقر نشده است. این در حالی است که «پوتین» از کی یف خواسته است به عملیات نظامی خود در دونباس خاتمه دهد زیرا در غیر این صورت مسئول همه خونریزی‌ها خواهد بود.
با وجود سخنرانی گزنده «پوتین» برای غربی‌ها، ساعتی بعد از این سخنرانی، «ماریا زاخارووا»، سخنگوی وزارت خارجه روسیه در سخنانی اعلام کرد: «مسکو همچنان خواهان حل مسأله از راه دیپلماسی است و به همین منظور آماده مذاکره با غرب است.»
واکنش اوکراین
در پی اعلام تصمیم پوتین برای به‌رسمیت شناختن دونتسک و لوهانسک، «ولودیمیر زلنسکی»، رئیس جمهور اوکراین در سخنانی با ابراز ناامیدی از حمایت غربی‌ها از خروج دیپلمات‌های غربی از کی‌یف ابراز تأسف کرد و اقدام پوتین را تهاجمی علیه کشورش خواند. وی سپس با تأکید بر اینکه بر این باور است جنگی در کشورش رخ نخواهد داد، از روسیه خواست با کی‌یف پای میز مذاکره بنشیند.
سایر واکنش‌ها
در حالی که بعد از سخنرانی «پوتین» ساکنان دونباس به جشن و پایکوبی پرداختند و استقلال خود را جشن گرفتند، رهبران دونتسک و لوهانسک بابت این اقدام از رئیس جمهور روسیه تشکر کردند و ایران و چین نیز خواهان خویشتنداری طرفین در این بحران شدند، غربی‌ها به این تصمیم واکنش منفی نشان داده و خشم خود را از آن ابراز داشتند.
اولین مقامی که به اقدام «ولادیمیر پوتین» در به رسمیت شناختن استقلال دونتسک و لوهانسک واکنش نشان داد، «جوزپ بورل»، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا بود که در توئیتی این اقدام را نقض حاکمیت و تمامیت ارضی اوکراین دانست. «آنالنا بربوک»، وزیر خارجه آلمان نیز از «پوتین» خواست در تصمیم خود تجدید نظر کند. آلمان همچنین پروژه نورد استریم 2 را متوقف کرد. «بوریس جانسون»، نخست وزیر انگلیس نیز روسیه را به تحریم‌های سنگین تهدید کرد. «امانوئل مکرون»، رئیس جمهور فرانسه هم خواهان تحریم‌های هدفمند علیه روسیه شد. نمایندگان عضو اتحادیه اروپا هم بنا بود شب گذشته در بروکسل نشستی را برای بررسی تحریم‌های نهادها و افرادی برگزار کند که در به رسمیت شناخته شدن این دو منطقه در شرق اوکراین تأثیرگذار بوده‌اند. این در حالی است که «جو بایدن»، رئیس جمهور امریکا نیز اقدام «پوتین» را محکوم کرد و در فرمانی برگ تحریم دیگری بر تحریم‌های روسیه افزود و علاوه بر آن تحریم‌هایی را بر دونتسک و لوهانسک اعمال و تجارت با این دو منطقه را ممنوع اعلام کرد.
این واکنش‌های منفعلانه که در آن به چند تحریم و محکومیت بسنده شد، در حالی صورت گرفت که مردم اوکراین در چند روز اخیر از واکنش‌های غرب به روسیه ابراز ناامیدی کرده بودند. بنا بر نظرسنجی‌های اخیری که در اوکراین از سوی مؤسسات نظرسنجی در این کشور انجام شده است، مردم اوکراین اعتماد خود را به «بایدن» و غرب از دست داده‌اند.
چه کشورهایی با پوتین همسو هستند؟
با وجود همه مخالفت‌های غربی، شماری از کشورهای جهان و احزاب و گروه‌ها استقلال لوهانسک و دونتسک را به رسمیت شناختند. بلافاصله بعد از سخنرانی «ولادیمیر پوتین»، ونزوئلا و کوبا نیز استقلال دونتسک و لوهانسک را به رسمیت شناختند. ساعاتی بعد نیز نیکاراگوئه بیانیه‌ای با همین موضوع منتشر کرد.
محمدعلی الحوثی، عضو شورای سیاسی انصارالله یمن نیز به رسمیت شناختن استقلال مناطق دونتسک و لوهانسک را تأیید و در عین حال خواهان خویشتنداری طرفین شد و تأکید کرد، هدف از به راه انداختن جنگ علیه روسیه، کاهش توانایی این کشور است. «رمضان قدیروف»، رئیس دولت چچن هم با اعلام حمایت کامل خود از تصمیم «پوتین»، آن را تنها راه برون رفت از بن بست سیاسی فعلی دانست. «دیمیتری سابلین»، معاون دومای دولتی روسیه نیز پیش‌تر اعلام کرده بود سوریه نیز آماده است تا استقلال این دو جمهوری را به رسمیت بشناسد. دیروز نیز ریاست جمهوری سوریه آمادگی و تلاش خود را برای برقراری روابط با دونتسک و لوهانسک اعلام کرد.
∎
دبیر گروه جهان
دوشنبه شب، «ولادیمیر پوتین» تاریخ را تکرار کرد. 14 سال بعد از نبرد در اوستیای جنوبی و 7 سال بعد از بحران کریمه، رئیس جمهور روسیه استقلال مناطق خودمختار لوهانسک و دونتسک در دونباس در شرق اوکراین را به رسمیت شناخت. اقدامی که با شادی مردم دونباس و خشم شدید غرب مواجه شد.
به گزارش خبرگزاری «تاس»، ظهر دوشنبه، یک هفته بعد از اینکه دومای روسیه از رئیس جمهور این کشور خواست استقلال دونتسک و لوهانسک را به رسمیت بشناسد، «دنیس پوشیلین» و «لئونید پاسچنیک» رهبران این دو منطقه خودمختار به طور رسمی از رئیس جمهور روسیه درخواست کردند به درخواست دوما پاسخ مثبت بدهد. «پوشیلین» خطاب به «پوتین» تأکید کرد: «از طرف ساکنان دونتسک از شما می‌خواهم استقلال ما را به عنوان یک کشور مستقل و دموکرات به رسمیت بشناسید.» او همچنین اعلام کرد: «از شما می‌خواهم امکان انعقاد توافقنامه دوستی و همکاری‌های مشترک بین جمهوری دونتسک و فدراسیون روسیه را فراهم کنید.» مشابه این درخواست‌ها را «لئونید پاسچنیک»، رهبر منطقه خودمختار لوهانسک نیز مطرح کرد.
ساعتی بعد از این درخواست‌ها، «ولادیمیر پوتین» استقلال دونتسک و لوهانسک را به رسمیت شناخت و بعد از امضای فرمان گسیل نیروهای روسیه به دونباس، در یک سخنرانی 55 دقیقه‌ای که از تلویزیون رسمی کشورش پخش شد، برای مردم روسیه و البته مردم دونباس که بیش از 61 هزار نفر از آنان در روزهای اخیر از زادگاه خود به روسیه پناه برده‌اند تا از حملات ارتش اوکراین در امان بمانند، دلایل این اقدام را توضیح داد. او با اشاره به اینکه «روسیه باید مدت‌ها پیش از این استقلال این دو منطقه را به رسمیت می‌شناخت»، گفت: «اگر اوکراین به ناتو بپیوندد، تهدیدی مستقیم برای روسیه خواهد بود.» او سپس با نگاهی به تاریخچه اوکراین تأکید کرد: «اوکراین برای روسیه فقط یک کشور همسایه نیست، بخشی از تاریخ آن است. در واقع این انقلاب بولشویکی روسیه بود که اوکراین جدید را به وجود آورد.» او همچنین با اشاره به اینکه منطقه دونباس ابتدا تحت حاکمیت روسیه بود و بعد به حاکمیت اوکراین درآمد، کی‌یف را وامدار روسیه دانست و گفت: «روسیه با هدف کمک به اوکراین مسئولیت تمامی بدهی‌های این جمهوری در دوره اتحاد جماهیر شوروی را پذیرفت و به طور کامل بدهی‌های این کشور را پرداخت کرد اما کی‌یف توافق‌ها برای بازپرداخت این اموال را نادیده گرفت.» او سپس به مشکلات اجتماعی اوکراین در این سال‌ها پرداخت و با تأکید بر اینکه حمل‌ونقل گاز در این کشور منسوخ شده است، هشدار داد: «این وضعیت می‌تواند خطرآفرین باشد.» او همچنین اوکراین را متهم به سرقت گاز روسیه کرد و گفت: «اوکراین نه تنها کشوری فقیر با اقتصادی فروپاشیده شده است که فاقد یک سیستم قضایی مستقل می‌باشد.» وی همچنین با اشاره به اینکه ناتو نسبت به نگرانی‌های روسیه بابت امنیت خود بی توجه است، به برنامه‌های هسته‌ای کی‌یف پرداخت و گفت: «ممکن است غرب بخواهد به توسعه برنامه‌های هسته‌ای اوکراین کمک کند. این مسأله و پیوستن اوکراین به ناتو تهدیدی برای امنیت روسیه است.» بنابر گزارش رسانه‌های غربی، رئیس جمهور روسیه بعد از این سخنرانی نیز به ارتش کشورش دستور داد تحت لوای عملیات صلح‌بانی در دونباس، از مرز اوکراین عبور کرده و وارد دونتسک و لوهانسک شوند که در روزهای اخیر هدف آتشباران‌هایی از طرف اوکراین بوده‌اند. این در حالی است که کاخ کرملین این خبر را تکذیب و تأکید کرد هنوز هیچ نیرویی از روسیه در دونباس مستقر نشده است. این در حالی است که «پوتین» از کی یف خواسته است به عملیات نظامی خود در دونباس خاتمه دهد زیرا در غیر این صورت مسئول همه خونریزی‌ها خواهد بود.
با وجود سخنرانی گزنده «پوتین» برای غربی‌ها، ساعتی بعد از این سخنرانی، «ماریا زاخارووا»، سخنگوی وزارت خارجه روسیه در سخنانی اعلام کرد: «مسکو همچنان خواهان حل مسأله از راه دیپلماسی است و به همین منظور آماده مذاکره با غرب است.»
واکنش اوکراین
در پی اعلام تصمیم پوتین برای به‌رسمیت شناختن دونتسک و لوهانسک، «ولودیمیر زلنسکی»، رئیس جمهور اوکراین در سخنانی با ابراز ناامیدی از حمایت غربی‌ها از خروج دیپلمات‌های غربی از کی‌یف ابراز تأسف کرد و اقدام پوتین را تهاجمی علیه کشورش خواند. وی سپس با تأکید بر اینکه بر این باور است جنگی در کشورش رخ نخواهد داد، از روسیه خواست با کی‌یف پای میز مذاکره بنشیند.
سایر واکنش‌ها
در حالی که بعد از سخنرانی «پوتین» ساکنان دونباس به جشن و پایکوبی پرداختند و استقلال خود را جشن گرفتند، رهبران دونتسک و لوهانسک بابت این اقدام از رئیس جمهور روسیه تشکر کردند و ایران و چین نیز خواهان خویشتنداری طرفین در این بحران شدند، غربی‌ها به این تصمیم واکنش منفی نشان داده و خشم خود را از آن ابراز داشتند.
اولین مقامی که به اقدام «ولادیمیر پوتین» در به رسمیت شناختن استقلال دونتسک و لوهانسک واکنش نشان داد، «جوزپ بورل»، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا بود که در توئیتی این اقدام را نقض حاکمیت و تمامیت ارضی اوکراین دانست. «آنالنا بربوک»، وزیر خارجه آلمان نیز از «پوتین» خواست در تصمیم خود تجدید نظر کند. آلمان همچنین پروژه نورد استریم 2 را متوقف کرد. «بوریس جانسون»، نخست وزیر انگلیس نیز روسیه را به تحریم‌های سنگین تهدید کرد. «امانوئل مکرون»، رئیس جمهور فرانسه هم خواهان تحریم‌های هدفمند علیه روسیه شد. نمایندگان عضو اتحادیه اروپا هم بنا بود شب گذشته در بروکسل نشستی را برای بررسی تحریم‌های نهادها و افرادی برگزار کند که در به رسمیت شناخته شدن این دو منطقه در شرق اوکراین تأثیرگذار بوده‌اند. این در حالی است که «جو بایدن»، رئیس جمهور امریکا نیز اقدام «پوتین» را محکوم کرد و در فرمانی برگ تحریم دیگری بر تحریم‌های روسیه افزود و علاوه بر آن تحریم‌هایی را بر دونتسک و لوهانسک اعمال و تجارت با این دو منطقه را ممنوع اعلام کرد.
این واکنش‌های منفعلانه که در آن به چند تحریم و محکومیت بسنده شد، در حالی صورت گرفت که مردم اوکراین در چند روز اخیر از واکنش‌های غرب به روسیه ابراز ناامیدی کرده بودند. بنا بر نظرسنجی‌های اخیری که در اوکراین از سوی مؤسسات نظرسنجی در این کشور انجام شده است، مردم اوکراین اعتماد خود را به «بایدن» و غرب از دست داده‌اند.
چه کشورهایی با پوتین همسو هستند؟
با وجود همه مخالفت‌های غربی، شماری از کشورهای جهان و احزاب و گروه‌ها استقلال لوهانسک و دونتسک را به رسمیت شناختند. بلافاصله بعد از سخنرانی «ولادیمیر پوتین»، ونزوئلا و کوبا نیز استقلال دونتسک و لوهانسک را به رسمیت شناختند. ساعاتی بعد نیز نیکاراگوئه بیانیه‌ای با همین موضوع منتشر کرد.
محمدعلی الحوثی، عضو شورای سیاسی انصارالله یمن نیز به رسمیت شناختن استقلال مناطق دونتسک و لوهانسک را تأیید و در عین حال خواهان خویشتنداری طرفین شد و تأکید کرد، هدف از به راه انداختن جنگ علیه روسیه، کاهش توانایی این کشور است. «رمضان قدیروف»، رئیس دولت چچن هم با اعلام حمایت کامل خود از تصمیم «پوتین»، آن را تنها راه برون رفت از بن بست سیاسی فعلی دانست. «دیمیتری سابلین»، معاون دومای دولتی روسیه نیز پیش‌تر اعلام کرده بود سوریه نیز آماده است تا استقلال این دو جمهوری را به رسمیت بشناسد. دیروز نیز ریاست جمهوری سوریه آمادگی و تلاش خود را برای برقراری روابط با دونتسک و لوهانسک اعلام کرد.