گاهی اوقات، نور خورشید به واسطه آثاری منفی که برای سلامت انسان به همراه دارد، از شهرتی بد برخوردار می‌شود، اما این تمام داستان نیست و خورشید می‌تواند آثار مثبت مختلفی نیز برای سلامت کلی ما داشته باشد.
همانند بسیاری موارد دیگر، قرار گرفتن بیش از حد در معرض نور خورشید می‌تواند موجب پیامدهایی منفی مانند آفتاب سوختگی‌های دردناک، راش‌های پوستی گرمایی، چین و چروک پوست و سرطان پوست شود.
آثار مثبت خورشید برای سلامت انسان
از جمله فواید سلامت قرار گرفتن در معرض نور خورشید می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
بهبود خلق و خو
نور خورشید یک تقویت کننده خلق و خوی رایگان برای انسان است. در معرض آفتاب بودن می تواند احساس بهتر و انرژی بیشتری در افراد ایجاد کند. نور خورشید سطوح هورمون سروتونین در مغز را افزایش می‌دهد که با بهبود خلق و خو پیوند خورده است. جای شگفتی نیست که میزان تولید سروتونین در فصل تابستان در بالاترین سطوح خود قرار دارد.
درمان افسردگی فصلی
کمبود نور خورشید در فصل زمستان می‌تواند محرکی برای افسردگی در برخی افراد باشد. از علائم این شرایط می‌توان به خلق و خوی بد، دشواری در دوست یابی و حفظ ارتباط با دوستان، پرخوری، خستگی و خواب بیش از حد اشاره کرد. افسردگی فصلی که به عنوان اختلال عاطفی فصلی شناخته می‌شود، در ماه‌های گرم‌تر سال به ندرت رخ می‌دهد.
کاهش استرس
هر فردی به دلایل مختلف می‌تواند دچار استرس شود. شما می‌توانید به روش‌های مختلف سطوح استرس خود را کاهش دهید که از آن جمله می‌توان به ورزش کردن، تن‌آرامی و پیاده‌روی در طبیعت اشاره کرد. همچنین، رفتن به فضای باز و قرار گرفتن در معرض نور خورشید می‌تواند به تسکین استرس کمک کند.
بهبود خواب
قرار گرفتن در معرض نور خورشید بر میزان تولید ملاتونین در مغز تاثیرگذار است که به عنوان هورمون خواب نیز شناخته می‌شود. مواجهه ناکافی با نور خورشید در طول روز می‌تواند موجب تولید سطوح ناکافی از ملاتونین شود.
تولید ویتامین D
ویتامین D از عناصر کلیدی برای حفظ سلامت استخوان‌های انسان است. یکی از روش‌های افزایش سطوح این ویتامین در بدن قرار گرفتن پوست در معرض نور خورشید است. البته برای پرهیز از خطرات احتمالی نباید بیش از حد در معرض نور خورشید قرار بگیرید. تنها ۱۵ تا ۲۰ دقیقه مواجهه پوست با نور خورشید در روز می تواند به تولید ویتامین D مورد نیاز بدن کمک کند.
آثار مخرب خورشید برای سلامت انسان
از جمله پیامدهای منفی قرار گرفتن بیش از حد در معرض نور خورشید می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
آسیب خورشید به چشم‌ها
قرار گرفتن طولانی‌مدت و بدون محافظت در معرض پرتوهای فرابنفش خورشید می‌تواند به شبکیه چشم آسیب برساند. آسیب ناشی از قرار گرفتن در معرض نور خورشید می‌تواند موجب تشکیل توده های کدر در لبه قرنیه شود که امکان بزرگ شدن آنها و بروز اختلال در دید انسان وجود دارد. پرتوهای فرابنفش خورشید از عوامل موثر در ابتلا به بیماری آب مروارید نیز هستند.
خستگی گرمایی
خستگی گرمایی واکنش بدن به از دست دادن بیش از حد آب و نمک است که معمولا به واسطه تعریق بسیار زیاد می‌دهد. افرادی که در محیط های گرم و داغ کار می‌کنند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به خستگی گرمایی قرار داند.
از علائم خستگی گرمایی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سردرد
- حالت تهوع
- سرگیجه
- ضعف
- تحریک‌پذیری
- تشنگی
- تعریق شدید
- بالا بودن دمای بدن
- کاهش خروجی ادرار
گرمازدگی
عدم درمان خستگی گرمایی می‌تواند به گرمازدگی منجر شود. گرمازدگی جدی‌ترین بیماری مرتبط با گرماست و می‌تواند جان انسان را در معرض خطر قرار دهد. گرمازدگی موجب افزایش سریع دمای بدن می‌شود که می تواند طی ۱۰ تا ۱۵ دقیقه به ۱۰۶ درجه فارنهایت (۴۱ درجه سانتیگراد) برسد. گرمازدگی نیازمند رسیدگی پزشکی فوری است زیرا در صورت عدم درمان می‌تواند به مرگ یا ناتوانی دائمی منجر شود. در صورت مواجهه با گرمازدگی با مرکز فوریت های پزشکی تماس بگیرید.
از علائم گرمازدگی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سردرگمی
- تغییر در وضیعت روانی
- ناتوانی در تکلم درست
- خشکی یا داغی پوست
- تعریق فراوان
- تشنج
- از دست دادن هوشیاری (کما)
آفتاب سوختگی
آفتاب سوختگی یکی از شایع‌ترین عوارض قرار گرفتن بیش از حد در معرض نور خورشید است. علائم شدید آفتاب سوختگی معمولا چهار تا پنج ساعت پس از مواجهه با خورشید ظاهر می شوند. پرتوهای فرابنفش موجب آفتاب سوختگی می شوند.
علائم کلی آفتاب سوختگی شامل موارد زیر می‌شوند:
- قرمزی
- درد/حساسیت به لمس
- تورم
- تاول‌ها
- علائم شبه آنفلوآنزا مانند حالت تهوع، تب، لرز یا سردرد
اگر با تب ناشی از آفتاب سوختگی مواجه هستید باید کمک پزشکی دریافت کنید. جدا از تب، آفتاب سوختگی های شدید شامل درد و تاول های آبدار می شوند.
راش پوستی گرمایی
یک راش پوستی گرمایی زمانی شکل می گیرد که عرق زیر پوست در مجاری عرق به دام می افتد. راش پوستی گرمایی اغلب در آب و هوای داغ و مرطوب رخ می دهد و همانند خوشه های جوش یا تاول های کوچک به نظر می رسد. راش پوستی گرمایی بیشتر در قسمت هایی که پوست تا می شود، مانند آرنج و زیر بغل، کشاله ران، روی گردن و قسمت بالای سینه رخ می دهد.
راش پوستی گرمایی می تواند با قرار گرفتن در محیطی خنک یا پیشگیری از تعریق و خشک نگه داشتن منطقه تحت تاثیر قرار گرفته بهبود یابد. برای کمک به تسکین علائم راش پوستی گرمایی استفاده از پودر برای افزایش راحتی توصیه شده است و باید از پمادها یا کرم ها پرهیز شود.
سرطان پوست
ابتلا به سرطان پوست بدترین پیامد قرار گرفتن طولانی مدت در معرض نور خورشید است. از آنجایی که آسیب خورشید به پوست طی گذشت سال ها رخ می دهد، هر چه سن بیشتری داشته باشید، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان پوست قرار دارید. کارسینوم سلول بازال، کارسینوم سلول سنگفرشی و ملانوم بدخیم سه نوع شایع سرطان پوست هستند.
چین و چروک پوست و پیری
ما بروز چین و چروک های پوست را با افزایش سن و پیری مرتبط می دانیم اما قرار گرفتن در معرض نور خورشید عاملی تعیین‌کننده در زمان بروز چین و چروک‌های پوست محسوب می‌شود. پرتوهای فرابنفش خورشید به کلاژن و بافت انعطاف‌پذیر پوست آسیب می‌رسانند، از این رو، پوست آسیب پذیرتر شده و انعطاف پذیری خود را از دست می دهد.
سیگار کشیدن تنها عاملی است که اثر آن بر پوست مخرب‌تر از مواجهه با پرتوهای فرابنفش است. سیگار کشیدن موجب زردی پوست و بروز چین و چروک های عمیق روی پوست می‌شود. برخی افراد به واسطه قرار گرفتن در معرض خورشید و سیگار کشیدن با کیست‌های سفید و جوش‌های سر سیاه روی ناحیه گونه مواجه می‌شوند.
همچنین، قرار گرفتن در معرض پرتوهای فرابنفش موجب شکل گیری لکه‌های سفید و تیره روی پوست می‌شود زیرا به سلول‌های سطحی آسیب می‌رسانند.
∎