صاحب‌خبر - برش بروجردی: سوخت‌گیری هواپیماهای روسی در همدان با مجوز شورای عالی امنیت ملی بود موضعگیری‌ها نسبت به تحولات جدید در همکاری تهران و مسکو در حالی است که رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس گفت که «آنچه در پایگاه نوژه همدان رخ می‌دهد، پرواز هواپیماهای روسیه است که براساس مصوبه شورای عالی امنیت ملی و در چارچوب همکاری‌های چهارجانبه ایران، روسیه، سوریه و عراق صورت گرفته است.» علاءالدین بروجردی با تأکید بر اینکه این همکاری در راستای توسعه هدف جمهوری اسلامی برای مبارزه با تروریسم است، افزود: «این همکاری با مصوبه شورای عالی امنیت ملی انجام می‌شود و مغایرتی با قانون اساسی ندارد چرا که پایگاه هوایی همدان نه پایگاه روسیه شده و نه جنگنده‌ای در پایگاه نوژه مستقر شده است.» وی گفت: «تنها اقدامی که صورت می‌گیرد این است که هنگام پرواز اجازه داده می‌شود جنگنده‌های روسی برای دریافت سوخت در چارچوب همکاری‌های دوجانبه و چهارجانبه از این پایگاه استفاده کنند که در این چارچوب، همکاری‌ها کاملاً منطقی است.» رئیس مجلس شورای اسلامی در واکنش به اعتراض‌های داخلی درباره حمله جنگنده‌های روسیه از پایگاه شکاری «نوژه» همدان به مواضع داعش در سوریه تأکید کرد که «ایران به هیچ وجه هیچ پایگاه نظامی به روسیه و به هیچ کشوری نداده است.» بعد از آنکه وزارت دفاع روسیه در بیانیه‌ای همکاری جدید تهران و مسکو برای هدف قرار دادن مواضع داعش در سوریه را رسانه‌ای کرد و از استقرار و حمله هواپیماهای نظامی این کشور از خاک ایران، پرده برداشت، برخی از نمایندگان مجلس کشورمان این اقدام را مغایر قانون اساسی کشور دانستند. اعتراضی که رئیس بهارستان را به تأکید بر این نکته واداشت که همکاری ایران و روسیه به معنای در اختیار قرار دادن پایگاه دائمی به هواپیماهای روسی در ایران نیست. این در حالی بود که دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران نیز یک روز پیش از آن، در واکنش به این خبر، همکاری تهران و مسکو در سوریه را راهبردی خوانده بود. تأکیدی که رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک هم بر آن صحه گذاشت. علی اکبر ولایتی همکاری‌های دفاعی صورت گرفته بین ایران و روسیه برای مبارزه با تروریسم را امری غیرمنتظره‌ ندانست و گفت که «نگاه ایران به رابطه با روسیه یک نگاه راهبردی است و همکاری‌های سیاسی، اقتصادی و دفاعی طبیعی است.» با وجودی که سایر مقامات ایرانی هنوز رسماً و صراحتاً موضعی در قبال این اقدام نگرفتند، مسئولان امریکایی نارضایتی خود از این اتفاق را اعلام کرده و آن را ناقض قطعنامه 2231 شورای امنیت دانستند. اتهامی که البته وزیر خارجه روسیه آن را رد کرد. نماینده مجلس: اصل 146 قانون اساسی نقض شده است وزارت دفاع روسیه سه‌شنبه گذشته اعلام کرد که جنگنده‌های این کشور برای بمباران مواضع گروه تروریستی داعش از پایگاه شکاری همدان استفاده کرده‌اند. در حالی که این خبر با موجی از واکنش‌های داخلی و خارجی رو‌به‌رو شد، همزمان، وزارت دفاع روسیه برای دومین روز (چهارشنبه) اعلام کرد که هواپیماهای روسی با پرواز از پایگاهی واقع در غرب ایران، به هدف‌هایی در دیرالزور در سوریه حمله کرده‌اند. این حملات که در آن از بمب‌افکن‌های دورپرواز توپولوف ۲۲ و جنگنده بمب‌افکن‌های سوخوی ۳۴ استفاده شده بود، با اخطار و اعتراض برخی از اعضای کمیسیون امنیت ملی مجلس کشورمان رو‌به‌رو شد. حشمت‌الله فلاحت پیشه، یکی از اعضای این کمیسیون، استقرار جنگنده‌های روسی در پایگاه نوژه همدان را مخالف اصل 146 قانون اساسی دانست که می‌گوید استقرار هرگونه پایگاه نظامی خارجی در کشور حتی برای استفاده صلح‌آمیز ممنوع است. به گزارش ایرنا، این عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس در تشریح دلایل مخالفتش، سیاست خارجی روسیه را متفاوت از سیاست‌های ایران و پرنوسان توصیف کرد که نمی‌توان به آن به عنوان یک بازوی همکاری قابل اطمینان اتکا کرد. او گفت که «برای اولین بار بعد از جنگ جهانی دوم است که همچنین امکانی در اختیار یک قدرت خارجی در ایران گذاشته می‌شود و حال آنکه بر اساس اصل 146 قانون اساسی استقرار هرگونه پایگاه نظامی خارجی در کشور حتی برای استفاده صلح‌آمیز ممنوع است.» فلاحت پیشه با استناد به این دلایل از مقامات مربوطه خواست تا طبق ماده 110 آیین‌نامه داخلی مجلس توضیح دهند که آیا اقدامات صیانتی لازم در این رابطه وجود دارد و اینکه چقدر می‌توان در برابر نوسانات سیاسی و راهبردی در رفتار آینده روس‌ها اطمینان کرد که این گونه ایران آسمان خود را در اختیار روس‌ها قرار می‌دهد. لاریجانی: این همکاری به خاطر بحران تروریستی است رئیس مجلس در پاسخ به اخطار نماینده معترض، همکاری نظامی ایران با روسیه برای حل بحران سوریه را به معنای دادن پایگاه از سوی ایران به روسیه ندانست و گفت که «اگر کسی این موضوع را در رسانه‌ها مطرح کرده، تکذیب می‌شود.» علی لاریجانی با بیان اینکه ما با روسیه همکاری داریم و آن‌ را به صورت علنی مطرح کرده‌ایم، گفت: «این همکاری به خاطر بحران تروریستی است که برخی کشور‌های مخرب منطقه و امریکایی‌ها راه انداخته‌اند. آنها شرایطی را در منطقه ایجاد کرده‌اند که فکر می‌کنیم در این وضعیت روسیه تلقی درستی از منطقه پیدا کرد و در یک سال اخیر همکاری‌اش را با ما در زمینه حل بحران تروریستی در منطقه آغاز کرد.» لاریجانی با ابراز خشنودی از اینکه روسیه در مسأله یمن نیز توجه بیشتری دارد، گفت: «آرای ما در حل بحران تروریستی در منطقه با روسیه نزدیک است و همکاری می‌کنیم اما به هیچ وجه هیچ پایگاه نظامی نه به روسیه نه به کشور دیگری در ایران داده نشده است.» رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نیز ضمن دفاع از همکاری‌های دفاعی صورت گرفته بین ایران و روسیه حضور این دو کشور در سوریه را به درخواست دولت این کشور قانونی دانست. ولایتی در واکنش به اعتراض امریکایی‌ها از حضور ایران و روسیه در سوریه گفت: «ایران از سوریه حمایت می‌کند و این کمک براساس درخواست دولت سوریه است. همان‌گونه که کمک ایران به کشور عراق بنا به درخواست این کشور بوده است.» او با بیان اینکه امریکایی‌ها فضای کنونی را به نفع خود تفسیر می‌کنند، افزود: «حضور امریکا در سوریه غیرقانونی است، اما حضور ایران و روسیه از آنجایی که براساس درخواست دولت سوریه بوده، قانونی است.» امریکا: شورای امنیت باید بررسی کند استفاده روسیه از آسمان ایران برای حمله به تروریست‌های سوریه با واکنش منفی مسئولان امریکایی مواجه شد. وزارت امور خارجه امریکا در واکنش به استفاده روسیه از پایگاه هوایی همدان برای حمله به مواضع تروریست‌ها در سوریه آن را تأسفبار خواند و مدعی شد که این اقدام نقض قطعنامه 2231 است. به گزارش پایگاه خبری وزارت خارجه امریکا مارک تونر، سخنگوی این وزارتخانه در یک نشست خبری گفت که این خبر برای امریکا غیرمنتظره و تعجب‌آور نبوده است و امریکا از طریق کانال‌های وزارت دفاع و همچنین یک اطلاع‌رسانی مختصر (از سوی روسیه) در جریان این امر قرار داشته است. تونر با بیان اینکه برای نخستین بار است که حمله نظامی روسیه به داعش با کمک مستقیم ایران صورت گرفته است، گفت: «آنچه اکنون برای ما نامشخص است، این است که آنها تا چه اندازه قصد دارند از ایران استفاده کنند. برخی گزارش‌ها می‌گویند که این اتفاق قرار بوده یک بار رخ دهد و نمی‌دانیم که ادامه خواهد داشت.» سخنگوی وزارت خارجه امریکا در عین حال مدعی شد که «این اقدام به طور حتم نقض قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل است که تأمین، فروش، یا انتقال تجهیزات هوایی جنگی را به ایران ممنوع می‌کند مگر این که مورد تأیید شورای امنیت قرار گرفته باشد که فکر نمی‌کنم چنین چیزی رخ داده است. شورای امنیت باید این مسأله را مورد بررسی قرار دهد.» او همچنین از گفت وگوی وزیران خارجه امریکا و روسیه درباره این موضوع خبر داد. در همین حال یک مقام نظامی امریکایی نیز اعلام کرده است که روسیه کمی پیش از استفاده از پایگاه نیروی هوایی ایران در همدان برای عملیات در سوریه، امریکا را از این تصمیمش آگاه کرده بود. به گزارش رویترز، کریس گارور، سخنگوی نیروهای امریکایی در بغداد، گفت که روسیه به ائتلاف ضد داعش، به رهبری امریکا اطلاع داده است که هواپیماهای این کشور در مسیری پرواز خواهند کرد که ممکن است در نزدیکی نیروهای ائتلاف در عراق و سوریه باشد. این مقام امریکایی گفته است که ائتلاف اطمینان حاصل کرده است که حین پرواز بمب‌افکن‌های روسیه، امنیت پروازها تأمین شود. یک مقام امریکایی دیگر که نام خود را فاش نکرد به خبرگزاری آسوشیتدپرس گفت که بمب‌افکن‌های روس که از یک پایگاه هوایی در ایران برای حمله به داعش استفاده کرده بودند، به روسیه برگشته‌اند و اکنون هیچ نیرویی از روسیه در ایران مستقر نیست. وی افزود: «واشنگتن از این ماجرا که روسیه در مورد احتمال پرواز از ایران با مقامات تهران صحبت کرده بود، آگاه بود اما تصمیم روز سه‌شنبه روسیه برای ما غافلگیر کننده بود.» لاوروف: قطعنامه‌ شورای امنیت را نقض نکردیم اتهام امریکا مبنی بر اینکه استفاده روسیه از پایگاه هوایی ایران ناقض قطعنامه 2231 است، با واکنش منفی وزیر خارجه روسیه رو‌به‌رو شد. بنا بر گزارش خبرگزاری «اسپوتنیک»، سرگئی لاوروف در یک نشست خبری گفت: «حضور جنگنده‌های روسیه در ایران، نقض قطعنامه‌ شورای امنیت نیست.» این اعتراض‌ها در حالی است که استفاده روسیه از حریم هوایی ایران برای ورود به یک کشور ثالث منوط به نظر کشوری است که هدف حمله قرار می‌گیرد. در این رابطه ایران، سوریه و روسیه با یکدیگر برای همکاری نظامی علیه داعش به توافق رسیده‌اند و حضور نظامی ایران و روسیه در خاک سوریه به درخواست کمک دولت بشار اسد در سوریه انجام می‌گیرد و بنابراین قانونی است و تا زمان پایبندی به مقررات جنگی، نقض تعهدات بین‌المللی ایران یا روسیه محسوب نمی‌شود. پیش از این روسیه در مهرماه سال گذشته از آب‌های دریای خزر با استقرار ۴ ناو جنگی ۲۶ موشک کروز به سوریه شلیک کرده بود. اعلام آمادگی مسکو برای امضای توافق با ایران کمک ایران به حملات نظامی روسیه به مواضع داعش باعث شده تا پارلمان روسیه آمادگی خود برای تصویب توافقنامه استقرار گروه هوایی در ایران را اعلام کند. ویکتور اوزروف، سناتور عضو کمیته امنیت پارلمان روسیه، در مصاحبه با ریانووستی، ضمن تأکید بر اینکه یک توافقنامه با ایران (شبیه توا‌فقنامه با سوریه) برای استقرار نیروی هوایی روسیه لازم است، گفت: «من فکر می‌کنم که شورای فدراسیون روسیه حاضر است تا این تصمیم را اتخاذ کند.» ژنرال ولادیمیر کومویدف، رئیس کمیته دفاع مجلس دومای روسیه نیز معتقد است که ایران وعراق کریدور پرتاب موشک‌های کالیبر به سمت سوریه را فراهم خواهند کرد. اگرچه به نظر می‌رسد استقرار جنگنده‌های روسی در پایگاه هوایی نوژه احتمال رسیدن به چنین توافقنامه‌ای با ایران را تقویت می‌کند، اما مقامات کشورمان می‌گویند که این شکل جدید همکاری به صورت موقت صورت گرفته است و ایران قصد ندارد تا پایگاهی برای استقرار دائم جنگنده‌های روسی در اختیار مقامات کرملین بگذارد. بمب‌افکن‌های دوربرد روسی پیش از این حملات خود را از پایگاه موزدوک روسیه انجام می‌دادند و باید مسافت 2 هزار کیلومتری برای رسیدن به حریم هوایی سوریه را طی می‌کردند؛ درحالی‌که استقرار در همدان حداقل 60 درصد از زمان لازم را کاهش می‌دهد و مسافت به 700 کیلومتر کاهش می‌یابد. ادعای تل‌آویو: روسیه سامانه دفاعی اس 400 را در ایران مستقر می‌کند با وجود اینکه مقامات ایران رسماً تأکید کرده‌اند که پایگاهی در اختیار هواپیماهای روسی قرار نداده‌اند و این جنگنده‌ها تنها با هدف سوختگیری از خاک ایران استفاده کرده‌اند، این موضوع با واکنش‌های متفاوتی از سوی رسانه‌ها و محافل سیاسی جهان رو‌به‌رو شده است. در همین راستا روزنامه امریکایی نیویورک‌تایمز استفاده جنگنده‌های روسیه از پایگاه هوایی ایران را اتفاق مهمی دانسته است که ممکن است روابط مشکل‌‌دار روسیه و امریکا را به تعویق بیندازد و آن را بیش از پیش پیچیده می‌کند. خبرگزاری «آسوشیتدپرس» نیز در مطلبی به موضوع استفاده روسیه از پایگاه هوایی نوژه همدان برای عملیات علیه داعش پرداخته و می‌نویسد استفاده روسیه از این پایگاه برای انجام عملیات‌های خود در سوریه، پیامی برای واشنگتن به همراه دارد که این اواخر مشغول بررسی امکان همکاری نظامی با مسکو است. محتوای این پیام از سوی روس‌ها چنین است: «با ما همکاری کنید، وگرنه ما با دشمنان شما همکاری خواهیم کرد» این خبرگزاری در گزارش تحلیلی خود اشاره می‌کند که عملیات‌های اخیر روسیه از پایگاه نوژه، امری بی‌سابقه بوده است. ایران برای نخستین بار به روسیه اجازه داد که با استفاده از قلمرو این کشور، تروریست‌ها را در سوریه هدف قرار دهد. بنا به نتیجه گیری این رسانه غربی، این همکاری همچنین می‌تواند سبب تحکیم اتحاد مسکو و تهران در منطقه شود. درهمین حال یک پایگاه خبری وابسته به وزارت جنگ رژیم صهیونیستی نیز به نقل از منابع اطلاعاتی و نظامی خود مدعی شد «روسیه قصد دارد در پایگاه هوایی نوژه واقع در 50 کیلومتری شهر همدان در غرب ایران سامانه دفاعی اس 400 را مستقر کند و این کار را برای دفاع از جنگنده‌های خود انجام می‌دهد که به تازگی از این پایگاه به سمت سوریه برای حمله به مواضع تروریست‌ها پرواز کرده‌اند.» روزنامه صهیونیستی «جروزالم پست» هم نوشته است که مقامات امنیتی اسرائیل معتقدند که حضور هواپیماهای جنگی روسیه در ایران در آینده به ضرر تل‌آویو است.∎​