زنگنه در پاسخ به «تعادل»: بدون توليد قابل‌حصول گاز، مذاكرات ايران جدي گرفته نمي‌شود

گروه انرژي
ايران جمعه و شنبه هفته پيش رو، ميزبان سران كشورهاي  GECFيا صادركنندگان گاز طبيعي است. نشستي كه طبق اطلاعات بيژن زنگنه وزير نفت نسبت به 2 دوره قبلي كه در قطر و روسيه برگزار شده با استقبال بيشتري روبه‌رو و تاكنون 9 كشور حضور خود را در سطح رياست‌جمهوري و نخست‌وزيري در آن قطعي كرده‌اند. به واسطه همين برنامه روز سه‌شنبه بيژن زنگنه وزير نفت در نشستي خبري به تشريح اجلاس سران GECF پرداخت. نشستي كه هر چند در ابتدا از خبرنگاران در زمينه طرح سوالات مرتبط با اجلاس سران كشورهاي صادركننده گاز قول گرفته شد، اما بسياري پرسش‌هاي بدون ارتباط با اين نشست را مطرح كرده و پاسخ خود را نيز دريافت كردند. اين در حالي بود كه بسياري از خبرنگاران به واسطه رعايت اصول اخلاقي از طرح پرسش نامرتبط خود انصراف داده بودند. وزير نفت در ابتداي اظهارات خود با پرداختن به اين مساله كه مهم‌ترين خصلت سازمان‌هايي مانند اوپك يا مجامعي مانند GECF اين است كه كشورهاي رقيب در آن كنار يكديگر بالغانه حضور پيدا مي‌كنند از نقش اين مجمع در آينده بازار گاز سخن گفت. پرسش «تعادل» نيز در همين راستا طرح شد. زنگنه در پاسخ به اين پرسش كه با توجه به حضور رقباي گازي ايران در جي‌اي سي اف آيا ايران برنامه‌يي براي مذاكره با كشورهايي مانند روسيه و تركمنستان براي زمينه‌سازي در آينده صادراتي گاز داشته و در اجلاس سران به آن خواهد پرداخت، با اشاره به اينكه ايران قطعا به دنبال مذاكره خواهد بود اظهار كرد: «اما مذاكره تا زماني كه ما گاز قابل حصول نداشته باشيم، بي‌نتيجه است. زماني حرف ما در مذاكرات جدي گرفته مي‌شود كه از موضع قدرت مطرح شود. ايران براي طرح تعادلي جديد در بازار گاز به قدرت احتياج دارد.»
بيژن زنگنه وزير نفت كه در دوره وزارت خود در دولت اصلاحات پالايشگاه مدرس ايران در هند را به دليل «كهنگي» به فروش گذاشته بود و انتقادهاي فراواني را از سمت كارشناسان اقتصادي به اين اقدام وارد كرده بود، روز گذشته در پاسخ به پرسش يكي از خبرنگاران از خواست ايران براي خريد سهام پالايشگاه‌هايي كه در آينده خريدار نفت ايران باشند، خبر داد. اظهاراتي كه نشان مي‌داد زنگنه طي اين سال‌ها تغييرات چشمگيري در ديدگاه‌هاي خود داشته است.
وزير نفت همچنين در پاسخ به پرسش يكي ديگر از خبرنگاران درباره اولويت‌بندي‌هاي ايران براي استفاده از گاز به صراحت بيان كرد كه هنوز برنامه مدوني در اين زمينه وجود نداشته و وزارت نفت در ماه‌هاي پيش رو براي تدوين اين برنامه اقدام خواهد كرد.
در حالي كه سازماني مانند اوپك به واسطه سال‌هاي فراواني كه از عمرش مي‌گذرد، در ميان افكار عمومي كاركرد خود را در عرصه اجرا آشكار كرده است، براي بسياري اين پرسش مطرح است كه نقش اجرايي و كاربردي فرومي مانند GECF براي كشورهاي عضو كه اغلب رقيب محسوب مي‌شوند، چيست؟
وزير نفت در پاسخ به اين پرسش «تعادل» كه آيا قرار است در حاشيه اجلاس مجمع كشورهاي صادركننده گاز، با كشورهاي روسيه و تركمنستان براي صادرات گاز به اروپا مذاكراتي انجام شود، تصريح كرد: در حوزه اقتصاد جهاني، حرف زماني عملي مي‌شود كه با پشتوانه قدرت مطرح شود زيرا مذاكره‌يي كه قدرت واقعي در پشت آن نباشد، تنها صحبتي دوستانه به حساب مي‌آيد.
وي افزود: بنابراين زماني مي‌توانيم در خصوص صادرات گاز به اروپا با ديگر كشورهاي صادركننده گاز مذاكره كنيم كه عرضه قابل قبولي داشته باشيم، در غير اين صورت اين مذاكرات جدي گرفته نمي‌شود.
او در ادامه گفت: «صرفا با بيان مي‌خواهم كسي وقعي به شما نمي‌نهد، طرح تعادل جديد در بازار گازي دنيا احتياج به پشتوانه دارد.»
زنگنه در پاسخ به سوالي درباره ساخت و خريد پالايشگاه‌ها يا سهام آنها از سوي ايران در پساتحريم گفت: يكي از سياست‌هاي ايران در فروش نفت در دوران بعد از لغو تحريم‌ها، خريد پالايشگاه‌ها و سهام آنها براي تامين امنيت تقاضاست مشروط بر اينكه پالايشگاه‌هايي كه سهام آنها خريداري مي‌شوند، نفت خود را از ايران بخرند.
به گفته وي، البته قرار نيست وزارت نفت اقدام به خريد اين پالايشگاه‌ها كند بلكه كارهاي كارشناسي و مذاكرات براي خريد آنها از سوي نفت پيگيري مي‌شود و صندوق توسعه ملي در مورد نحوه خريداري اقدام مي‌كند؛ ايران قرار است ورود به اين عرصه را در پساتحريم تجربه كند.
وزير نفت درباره خريد نفت از سوي مشتريان سنتي ايران در اروپا و آسيا پس از لغو تحريم‌ها نيز اظهار كرد: سياست ايران، بازگشت به فروش نفت به مشتريان سنتي به ميزان قبل از اعمال تحريم‌هاست و پس از تحريم‌ها قطعا بازار آسيا به دليل نزديكي براي ايران در اولويت خواهد بود.
زنگنه با بيان اينكه ارتباط ما با مشتريان سنتي نفت ايران دوسويه خواهد بود، تصريح كرد: در صورت افزايش دريافت بيشتر نفت از سوي مشتريان سنتي، ايران نيز در اقدامي دوسويه، خريد برخي كالاها و تجهيزات يا استفاده از توانمندي آن كشورها را در دستور كار قرار مي‌دهد.

 روياهاي «جي‌اي‌سي‌اف» در آينده
زنگنه در ادامه  با بيان تفاوت‌هاي اوپك و جي‌اي‌سي‌اف و با اشاره به اينكه اوپك يك سازمان است اما جي اي سي اف محل گفت‌وگوست، افزود: اين دو با هم تفاوت‌هاي بنيادي دارند اما همان‌طور كه بيش از ١٢ سال طول كشيد تا اوپك توانست به اثرگذاري در بازار نفت برسد، اميدواريم در سال‌هاي آينده جي اي سي اف نيز بتواند در بازار نقش‌آفريني كند.
وي با اشاره به حضور ٩ رييس كشور در اجلاس جي‌اي‌سي‌اف امسال اظهار كرد: اجتماع اين تعداد روساي كشور و گفت‌وگو و همكاري فني اعضاي اجلاس درخصوص توليد و تبديلات گاز مي‌تواند در نوع خود بسيار حائز اهميت باشد.
زنگنه با بيان اينكه ايران تنها كشوري در منطقه است كه گاز مازاد براي اختصاص به صادرات و صنايع در اختيار دارد، گفت: اگرچه قطر نيز از منابع گازي بسياري برخوردار است اما عمده گاز اين كشور تخصيص داده شده است و تعهداتش اشباع است.
وزير نفت يادآور شد: جز قطر بقيه كشورهاي اطراف خليج‌فارس مصرف‌كننده گاز هستند و ايران مي‌تواند به هاب بزرگ منطقه در صادرات و واردات گاز تبديل شود.

 اولويت‌هاي گازي ايران
زنگنه با بيان اينكه تزريق گاز به ميدان‌ها و تامين مصرف داخلي از اولويت‌هاي ايران در استفاده از گاز توليدي كشور است، گفت: با توجه به اينكه حدود ٩٠ درصد شهرهاي كشور تحت پوشش شبكه گازرساني قرار دارند و همه صنايع و نيروگاه‌ها از گاز استفاده مي‌كنند تاكنون نتوانسته‌ايم نقش تعيين‌كننده‌يي در صادرات گاز داشته باشيم. وزير نفت ادامه داد: هم‌اكنون ميزان واردات و صادرات گاز برابري مي‌كند كه البته واردات گاز ما از تركمنستان به دليل نياز نيست بلكه با هدف توسعه روابط انجام مي‌شود.
وي در خصوص برنامه‌هاي صادرات گاز ايران عنوان كرد: اولويت ما در صادرات گاز كشورهاي همسايه است زيرا صادرات گاز به كشورهاي دور از طريق خط لوله به دليل هزينه‌هاي فراوان (ترانزيت و هزينه‌هاي احداث) از حاشيه سود كمتري برخوردار است.
زنگنه با بيان اينكه ايران از صادرات گاز به عراق به ويژه كردستان عراق، افغانستان و كشورهاي جنوب خليج فارس استقبال مي‌كند، اظهار كرد: تاكنون بررسي‌ها نشان مي‌دهد، صادرات گاز به اروپا از طريق خط لوله گزينه مناسبي نيست زيرا عوايد چنداني براي ما ندارد و براي صادرات به اروپا ال ان جي نسبت به خط لوله گزينه مناسب‌تري است.

 منطقه، آسيا، اروپا؛ اولويت‌هاي صادراتي ايران
وي با تاكيد بر اينكه راه‌اندازي پروژه‌هاي ال ان جي ايران بايد با بهره‌مندي از سرمايه‌گذاري‌هاي خارجي در دستور كار قرار گيرد، افزود: در حوزه صادرات گاز به روش ال ان جي اولويت ما بازار آسياست.
وزير نفت با اشاره به اينكه هم‌اكنون يك واحد ال ان جي ١٠ميليون تني ناتمام داريم كه به دليل تحريم متوقف شده است، گفت: راه‌اندازي اين طرح نيازمند سالانه ١٥ تا ١٦ميليارد مترمكعب گاز يعني حدود ٢فاز پارس جنوبي است.
زنگنه در ادامه به فازهاي پارس جنوبي اشاره كرد و افزود: فازهاي ١٥و ١٦پارس جنوبي آماده افتتاح رسمي است و فاز ١٧ را نيز تا پايان سال نهايي مي‌كنيم.
وي تصريح كرد: برنامه ما اين است كه جز فاز ١٤باقي فازهاي پارس جنوبي تا پايان اين دولت به بهره‌برداري برسند و به اين ترتيب ظرفيت توليد گاز ايران به بيش از يك ميليارد مترمكعب در روز افزايش يابد.
وزير نفت در اين باره كه ديپلماسي گازي ايران در جي‌اي‌سي‌اف چيست و چه سياستي را دنبال مي‌كند، گفت: ديپلماسي گازي ايران در مجمع كشورهاي صادركننده گاز تدوين نمي‌شود بلكه در داخل كشور تهيه مي‌شود و در آن راستا ايران اهداف خود را در اين مجمع پيگيري مي‌كند.
وي در پاسخ به اينكه نظر شما درباره ورود امريكا به بازار صادرات گاز درحالي كه يك دهه گذشته واردكننده گاز بوده است چيست، عنوان كرد: قطعا ورود امريكا تغييرات زيادي را در بازار گاز ايجاد خواهد كرد؛ روي قيمت‌ها تاثير مي‌گذارد و سبب كاهش قيمت در بازار مي‌شود.
زنگنه درخصوص اولويت‌هاي صادرات گاز ايران گفت: كشورهاي منطقه به دليل موقعيت جغرافيايي، اولويت ايران براي صادرات گاز ـ چه به صورت ال ان جي و چه از طريق خط لوله ـ به شمار مي‌روند؛ ضمن اينكه قرار نيست ايران به هر قيمتي گاز خود را صادر كند. زنگنه در پاسخ به سوالي درخصوص برنامه ايران براي صادرات گاز به اروپا توضيح داد: هر تجارتي بين كشورها منجر به ايجاد صلح بين طرفين مي‌شود اما بايد توجه داشت در معاملات نبايد صرفا به يك كشور وابسته بود و بايد همواره بازارهاي مختلف را مد نظر داشته باشيم؛ اقدامي كه در قالب اقتصاد مقاومتي نيز دنبال مي‌كنيم.
وي ضمن تاكيد بر اهميت موضوع صادرات گاز و تفاوت آن با بازارهاي ديگر صادراتي خواستار توجه بيشتر اصحاب رسانه به اين موضوع اساسي شد و افزود: انجام صادرات گاز به خودي خود بسيار حايز اهميت است زيرا قيمت صادراتي در فاصله زماني كوتاه يا متوسطي اصلاح مي‌شود و از اين رو اصل اقدام به صادرات از قيمت شروع به صادرات بسيار مهم‌تر و تعيين‌كننده‌تر است.
وزير نفت در پاسخ به اينكه آيا قرار است در حاشيه اجلاس مجمع كشورهاي صادركننده گاز با كشورهاي روسيه و تركمنستان براي صادرات گاز به اروپا مذاكراتي انجام شود، تصريح كرد: در حوزه اقتصاد جهاني حرف زماني عملي مي‌شود كه با پشتوانه قدرت مطرح شود زيرا مذاكره‌يي كه قدرت واقعي در پشت آن نباشد تنها صحبتي دوستانه به حساب مي‌آيد.
وي افزود: بنابراين زماني مي‌توانيم درخصوص صادرات گاز به اروپا با ديگر كشورهاي صادركننده گاز مذاكره كنيم كه عرضه قابل قبولي داشته باشيم در غير اين صورت اين مذاكرات جدي گرفته نمي‌شود.
وزير نفت در پاسخ به سوالي مبني بر بهترين نوع مصرف گاز در كشور گفت: در اين زمينه، برنامه‌يي در دست تدوين داريم كه چارچوب كلي آن ظرف يك ماه آينده آماده مي‌شود و طي آن بررسي مي‌كنيم كه چه روشي در مصرف گاز، توجيه اقتصادي بيشتر و منافع بيشتري براي ملت به دنبال دارد.
زنگنه به روش‌هاي مختلف مصارف گاز نظير تزريق به ميدان‌ها، مصرف داخلي، جايگزيني با فرآورده‌هاي نفتي مايع، به‌كارگيري در توليد الفين يا پروپيلن و استفاده از آن در ايجاد زنجيره صنايع پتروشيمي، تبديل به آمونياك يا متانول و صادرات اين محصولات، تبديل به برق و صادرات آن و ديگر روش‌هاي موجود در اين حوزه را مورد اشاره قرار داد و افزود: بايد با استناد به شاخص‌هاي اقتصادي و به طور دقيق بررسي كرد كه كدام روش، توجيه اقتصادي بيشتري دارد.
به گفته وي، هم‌اكنون بيشترين درآمد گازي در داخل كشور از فروش سي ان جي حاصل مي‌شود كه به ازاي هر مترمكعب بيش از ٣٠٠ تومان درآمدزايي دارد و به طور نمونه، عايدي تحويل گاز به پتروشيمي‌ها اندك و كمتر از ١٥٠تومان به ازاي هر مترمكعب (حدود ٦ تا ٧سنت) است.
وزير نفت با بيان اينكه درحال حاضر تفاوت مصرف گاز در تابستان و زمستان به حدود ٣٠٠ميليون مترمكعب رسيده است، تصريح كرد: تزريق به مخازن نفتي، جايگزيني با فرآورده‌ها و توسعه صنايع انرژي‌بر همگي گزينه‌هاي مهمي هستند اما بايد اولويت‌ها را شناسايي و بر مبناي آن نسبت به تعيين روش مصرف گاز اقدام كنيم.