شناسهٔ خبر: 8979094 - سرویس علمی-فناوری
نسخه قابل چاپ منبع: روزنامه قانون | لینک خبر

زلزله وخشك شدن آب‌هاي زيرزميني

زلزله علاوه بر اثرهاي مخرب بر سازه‌هایي كه به دست انسان ساخته شده اند، بر منابع آبی زیر‌زمینی و چشمه‌ها نيز اثر منفی دارد

صاحب‌خبر -

قانون- علی اکبر عامری‌فر / کار‌شناس محیط زیست

زلزله علاوه بر اثرهاي مخرب بر سازه‌هایي كه به دست انسان ساخته شده اند، بر منابع آبی زیر‌زمینی و چشمه‌ها نيز اثر منفی دارد.همواره این باور در افراد قدیمی که تجربه پشت سر گذاشتن زلزله‌های متعدد را در کارنامه زندگی خود دارند، وجود دارد که با آمدن زلزله‌ها بسته به شدت، زمان، جهت و عمق آن، گاهي باعث افزایش یا کاهش دبی آب یک چشمه و یا حجم آب یک چاه آب شود. حتی ممکن است باعث جریان یافتن آب چشمه‌ای شود که سالیان سال خشک شده است یا چشمه و برون‌زدگی آب جدیدی ايجاد شود و بر عکس موارد ذکر شده هم ممکن است اتفاق بیفتد.هرچند امروزه با توجه به دستکاری‌های گسترده انسان در منابع آب‌های سطحی و زیرزمینی، بي‌شك اثرهاي منفی زلزله بر منابع آبی هم به لحاظ کمیت و هم به لحاظ کیفیت به مراتب بیشتر شده است. یکی از بد‌ترین اثرهاي منفی زلزله بر منابع آبی زیرزمینی، کورشدن خلل و فرج زمین است. در چشمه يا چاهي كه پيشتر پر آب بوده اما توسط ما انسان‌ها در یک بهره برداری نادرست و خارج از ظرفیت تخلیه شده و دیواره‌های آن سست شده است. شاید همواره امید بر این بوده است كه با تغییر دیدگاه مدیریت کنونی آب یا اقدامات آبخوان‌داری و آبخیز داری یا امید به بارش‌های نرمال و بیشتر از نرمال، بتوان دوباره آب را به فضاهای خالی شده در زیر زمین دشت‌ها و دیگر مناطق تا حد امکان بازگرداند اما بروز زلزله‌ها این امید را بسیار کاهش داده اند. از اثرهاي مخرب دیگر زلزله، گل آلوده شدن تتمه این منابع آبی محدود و گاهي آغشته شدن آن‌ها به رگه‌های مواد آلوده‌کننده طبیعی مانند فلزات سنگین آرسنیک و مواد رادیواکتیو توسط ریزش‌های ناشی از حرکات زلزله است که چون حجم آب آن بسیار کاهش یافته از طریق برداشت‌های بی‌رویه، آلودگی آن‌ها در واحد حجم به شدت افزایش خواهد یافت. از دیگر اثرهاي زلزله بر منابع آبی، کاهش آب و نرسیدن آب کافی به مردم و دیگر زیستمندان است که خود باعث شیوع انواع بیماری‌های مربوط به بهداشت وشرب می‌شود.اثرات مخرب زلزله همچنین برکاهش یا حذف آب یک زیستگاه، باعث آوارگی و تلف شدن زیستمندان آن زیستگاه و در نتیجه کاهش تنوع زیستی خواهد شد. هرچند که موارد مربوط به محیط‌زیست، چه اصلاح و احیا و چه در نقطه مقابل آن تخریب و آلودگی‌های محیط زیست نقطه‌ای و اتفاقی نیست، بلکه فرآیندی بوده و نیاز به زمان دارد؛ بنابراين نمی‌توان در مواقع بحران اقدامی انجام داد که نتیجه‌بخش بوده و بتواند آثار و عواقب زیانبار آن را کاهش دهد. البته به عنوان اقدامی که بتواند این تبعات را کاهش دهد، می‌توان موارد زیر را انجام داد: اول اينكه با توجه به اهميت موضوع آب برای شرب و بهداشت، ضروری‌ترین مساله بعد از بروز زلزله ، لزوم آمادگی کامل اکیپ‌های از پیش سازماندهی‌شده برای آبرسانی فوری است. دوم اينكه به لحاظ زیست محیطی، آبرسانی به آبشخورهای وحوش که چشمه‌های آن‌ها آسیب دیده و خشک شده است، از امور مهم در حوزه سازمان حفاظت محیط زیست است که باید با ضرورت مورد توجه قرار گیرد.