نزدیک به یک هفته از آغاز حمله ی هوایی جنگنده های روسیه علیه مواضع داعش در سوریه می گذرد و در این مدت این گروه تروریستی ضربه های سنگینی خورده است به گونه یی که شماری از نیروهای آن مجبور به فرار از مواضع خود شده اند.
حضور مستقیم روسیه در جنگ علیه داعش هرچند پیامدهای مثبتی در مبارزه با تروریسم و عقب راندن داعشی ها از برخی مناطق سوریه داشته است اما به دلیل رقابت های غرب و برخی کشورهای منطقه با روسیه بر سر سوریه، از همان ابتدای این حمله ها مخالفت های پیدا و پنهان آن ها نیز آغاز شده است.
در این زمینه و برای روشن تر شدن ابعاد حمله ی روسیه به مواضع داعش و پیامدهای آن، گروه پژوهش و تحلیل خبری خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) با اسداللهی کارشناس مسایل خاورمیانه به گفت وگو نشسته است.
اسداللهی در توضیح زمینه های اقدام روسیه در حمله ی نظامی مستقیم به مواضع داعش سه عامل توافق آمریکا و ترکیه برای ایجاد منطقه ی پرواز ممنوع در سوریه، نگرانی از بازگشت داعشی های روس تبار به خاک روسیه و هراس از تجزیه ی بخش هایی از قلمروی روسیه را مهم ترین عامل های اقدام نظامی مسکو علیه داعش در سوریه دانست.
به گفته ی وی، افزون بر داعش مهم ترین گروه هایی که مورد هدف جنگنده های روسی قرار می گیرند به صورت عمده شامل «جبهه ی النصره»، «جیش الفتح»، «احرار الشام» و دیگر گروه های تکفیری است که در سوریه حضور دارند.
این کارشناس مسایل خاورمیانه با بیان این که همه ی بازیگران بحران سوریه به خوبی می دانند که بحران این کشور تنها راه حل سیاسی دارد، تصریح کرد عملکرد چند روزه ی روسیه در حمله به مواضع داعش پرده از چهره ی ائتلاف غربی علیه داعش برداشت. این ائتلاف بیش از یک سال است که تشکیل شده اما تاکنون ضربه ی کاری به داعش وارد نکرده است اما روسیه در همین چند روز موفق شده است ضربه های بسیار موثری به داعش وارد کند.
در ادامه، مشروح گفت وگوی ایرنا با اسداللهی آمده است:

***ایرنا: هدف روسیه از اقدام مستقیم نظامی علیه داعش در سوریه چیست؟
**اسداللهی: بحث پشتیبانی روسیه از دولت سوریه از آغاز بحران این کشور همواره ادامه داشته و در این مدت پشتیبانی لجستیکی روسیه حتی یک روز هم قطع نشده است. روسیه از نظر سلاح، قطعات یدکی و حتی نیازهای عمومی مانند آرد در این سال ها از دولت سوریه پشتیبانی کرده است.
آن چه که تازه است حضور نظامی و مستقیم روسیه در صحنه ی عملیات جنگی در سوریه به وسیله جنگنده ها و مستشاران نظامی و ورود مستقیم به جنگ علیه داعش است. این اتفاق تازه یی است که دارد می افتد و علت آن هم به چند عامل باز می گردد.
نخستین عامل این که، ما در ماه های اخیر شاهد بوده ایم که آنکارا و واشنگتن به توافق هایی دست یافته اند مبنی بر این که در قبال موافقت آنکارا با استفاده ی آمریکا از پایگاه های هوایی ترکیه برای عملیات علیه نیروهای داعش، واشنگتن با طرح ترکیه مبنی بر ایجاد منطقه ی امن و پرواز ممنوع در شمال سوریه موافقت کند. این تحول بسیار خطرناکی بود که زمینه را برای دخالت های گسترده ی بعدی در سوریه مهیا می ساخت.
در این جا روس ها احساس کردند که داستان لیبی در حال تکرار شدن است. در لیبی روس ها و چینی ها یک اشتباه بسیار مهم مرتکب شدند و آن این بود که به قطعنامه یی در سازمان ملل متحد رای دادند که با توجیه کمک های انسانی به مردم لیبی مورد سوءاستفاده غرب قرار گرفت و غرب از آن برای حمله ی نظامی به لیبی استفاده کرد. روس ها از این نگران بودند که داستان لیبی در سوریه تکرار شود و سوریه نیز به یک منطقه ی پرهرج و مرج دیگر برای رشد تروریست ها تبدیل شود.
دوم این که، روس ها در واقع خطر داعش را در خاک خود احساس می کنند. بسیاری از عناصر چچنی در کنار نیروهایی که از آسیای مرکزی به سوریه آمده اند در قالب گروه های تکفیری می جنگند. بخشی از این افراد در هر صورت به خاک روسیه باز خواهند گشت و بعدها می توانند مشکل امنیتی برای روسیه ایجاد کنند. صلاح روسیه در این است که این عناصر را در خاک سوریه از بین ببرد و مانع از بازگشت آن ها به روسیه شود.
دلیل سوم، توسعه طلبی و دیدگاهی است که داعش در خصوص قلمروی سرزمینی دولت اسلامی دارد. این قلمرو بخش زیادی از خاک روسیه را نیز در بر می گیرد و خطر تجزیه ی خاک روسیه برای سیاستمداران روسی تشدید شده است. به همین دلیل دولت روسیه یک تصمیم جدی گرفت که به صورتی میدانی به مبارزه با پیشروی های داعش در خاک سوریه بپردازد.

***ایرنا: ادعایی که برخی رسانه های عربی و غربی به آن دامن می زنند این است که جنگنده های روسی برخلاف آن چه گفته می شود، تنها به مواضع داعش حمله نمی کنند بلکه مخالفان میانه رو نیز هدف این جنگنده ها هستند. پرسشی که مطرح است این است که جنگنده های روسیه بیشتر کدام منطقه ها و گروه ها را مورد هدف قرار می دهند؟
**اسداللهی: ادعای غرب این است که در شمال مناطق «حمص» و «حما» گروه های غیر داعشی مورد حمله ی جنگنده های روسی قرار گرفته اند و این در حالی است که جنگنده های روسیه تاکنون مناطق زیادی را که تروریست ها در آن حضور دارند مورد هدف قرار داده اند از جمله شهر «رقه» که پایتخت داعش است.
غربی ها می گویند که روسیه مواضع ارتش آزاد را در حمص و حما مورد هجوم قرار می دهد که البته این ادعا به چند دلیل ادعای درستی نیست. نخست این که در این مناطق جبهه ی النصره مهم ترین گروه تروریستی است و دوم، ارتش آزاد سوریه به صورت عملی در صحنه حضور ندارد و واحدهای آن متلاشی شده و به گروه های تروریستی پیوسته اند. تنها یک فرماندهی سیاسی از ارتش آزاد باقی مانده است که مقر آن در خارج از سوریه است و نفوذ میدانی در سوریه ندارد.
بنابراین، اهدافی که جنگنده های روسی هدف قرار می دهند حتی اگر عناصری از ارتش آزاد سوریه نیز در آن مناطق باشد، به صورت عمده شامل جبهه ی النصره، جیش الفتح، احرار الشام و دیگر گروه های تکفیری است که در آن مناطق حضور دارند.

***ایرنا: با توجه به برخی گمانه ها در مورد هماهنگی های پشت پرده بین آمریکا و روسیه در مورد حمله به مواضع داعش در سوریه، غربی ها و به ویژه آمریکایی ها چه نگاهی به حمله ی روسیه به تروریست ها دارند؟
**اسداللهی: قطر، عربستان و ترکیه چون به شدت از نقشی که روسیه در حمله ی مستقیم به داعش ایفا می کند ناراحت هستند و از این نیز نگران هستند که آمریکا هیچ واکنشی نشان نمی دهد و تنها بیانیه صادر می کند، این دیدگاه را دامن می زنند که یک معامله ی پشت پرده بین آمریکا و روسیه شکل گرفته است اما این ادعای درستی نیست و معامله یی در کار نیست.
آمریکایی ها همانگونه که «جو بایدن» معاون رییس جمهوری آمریکا، چند ماه پیش به صراحت اعلام کرد که همپیمانان منطقه یی آمریکا پول و سلاح در اختیار گروه های تکفیری قرار می دهند تا علیه «بشار اسد» بجنگند، به خوبی می دانند این همپیمانان عامل رشد تروریسم در سوریه هستند.
از این رو ممکن است آمریکا و غرب از عملکرد قوی روسیه در سوریه راضی نباشد و آن را تهدیدی علیه قدرت خود در خاورمیانه بدانند، اما از سوی دیگر اگر آن ها در جنگ علیه تروریسم صادق هستند باید از جنگ روسیه علیه داعش راضی باشند چرا که روسیه با قدرت وارد شده و ضربه های موثری به مواضع داعش وارد کرده است.
عملکرد چند روزه ی روسیه همچنین پرده از چهره ی ائتلاف غربی علیه داعش برداشت. این ائتلاف بیش از یک سال است که تشکیل شده اما تاکنون ضربه های کاری به داعش وارد نکرده است اما روسیه در همین چند روز موفق شده است ضربه های بسیار موثری به داعش وارد کند به گونه یی که ترکیه به رهبران گروه های تروریستی پیام داده است که به سرعت مواضع شان را ترک کنند و وارد خاک ترکیه شوند تا هدف جنگنده های روسی قرار نگیرند.

***ایرنا: آینده ی بحران سوریه را در سایه اقدام نظامی روسیه علیه داعش چگونه ارزیابی می کنید؟
**اسداللهی: همه ی بازیگرانی که در بحران سوریه دخیل هستند معتقدند که تنها راه حل بحران سوریه، راه حل سیاسی است. از سوی دیگر همه معترفند تا زمانی که خطر گروه های تروریستی بر طرف نشود هیچ راه حل سیاسی به نتیجه نمی رسد. این به این دلیل است که حتی اگر بهترین راه حل های سیاسی نیز پیشنهاد شود گروه های تروریستی آن را به رسمیت نمی شناسند و برنامه های خود را به پیش می برند. بنا بر این، هیچ توافق سیاسی منجر به پایان جنگ نخواهد شد مگر این که خطر گروه های تروریستی از بین برود. اقدام روسیه در جنگ مستقیم علیه داعش در این زمینه می تواند بسیار کمک کننده باشد.
افزون بر آنچه گفته شد عده یی نوعی جنگ روانی برای ایجاد تردید درباره ی نیت روسیه به راه انداخته اند بدین معنا که روس ها تلاش دارند منافع خود را در سوریه دنبال کنند و به احتمال زیاد با آمریکا در این زمینه دست به معامله یی پنهانی زده اند. این ها در قالب یک عملیات روانی گسترده انجام می شود که روحیه ی ارتش سوریه را که در شرایط کنونی با ورود روسیه به جنگ داعش بسیار بهتر شده است تخریب کنند. بنابراین باید مواظب این عملیات روانی بود.
*گفت و گو از:مهدی جوکار (گروه پژوهش و تحلیل خبری)
پژوهشم**9347** 9279**2054